گروسی در سایه حمله؛ آژانس یا ابزار فشار سیاسی؟

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به خاطر زمینه‌سازی برای حمله رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران و تاسیسات هسته‌ای کشورمان و همچنین عدم محکومیت این حملات غیر قانونی، باعث مخدوش شدن اعتبار این نهاد بین‌المللی شده؛ در تازه‌ترین اظهارات خود، نه تنها این حملات غیرقانونی را محکوم نکرد؛ بلکه تلویحا از آن نیز حمایت کرد.

رافائل گروسی روز دوشنبه در سخنرانی افتتاحیه شصت‌ونهمین نشست کنفرانس عمومی آژانس در وین با اشاره به مأموریت آژانس در زمینه بازرسی از فعالیت‌های هسته‌ای کشورهای عضو گفت: «منطق کار ما بر این اصل بنیادین استوار است که وقتی آژانس قادر به انجام وظایف خود باشد، تردیدها و نگرانی‌ها از میان می‌رود. اما زمانی که این توانایی محدود یا مختل شود، صلح و امنیت بین‌المللی واقعاً در معرض خطر قرار می‌گیرد. ما این موضوع را بارها در تاریخ دیده‌ایم و به‌ویژه در ژوئن گذشته در ایران، زمانی که تأسیسات هسته‌ای آن مورد حمله قرار گرفت.»

به‌ گزارش وطن‌امروز، گروسی با این اظهارات، انگشت اتهام را به سمت ایران نشانه گرفت و این استدلال را مطرح کرد که حمله به تاسیسات هسته ای ایران، به خاطر محدود شدن توانایی آژانس برای انجام وظایف خود در قبال برنامه هسته ای ایران بوده است. به عبارتی گروسی مدعی است حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران، به خاطر عدم همکاری ایران با آژانس بوده و از این طریق، حمله رژیم صهیونیستی و آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران را موجه نشان داده است.

این اظهارات نسنجیده نشان می‌دهد مدیرکل آژانس همچنان در حال سیاسی کاری علیه برنامه هسته‌ای ایران است. به گواه آمار، بیشترین نظارت و بازرسی آژانس از تاسیسات هسته‌ای کشورها، مربوط به ایران است. ایران حتی در سال‌های اخیر دسترسی‌های فراتر از پادمان به بازرسان آژانس داده است. حتی در فقره برجام نیز ۱۵ نوبت گزارشات آژانس نشان‌دهنده پایبندی ایران به مفاد این توافق بوده است. با این حال اما در مردادماه سال‌جاری، مدیرکل آژانس با مطرح کردن چند موضوع قدیمی که پیشتر حل و فصل شده بودند؛ تلاش کرد مقدمات صدور. یک قطعنامه سیاسی در شورای حکام علیه یا ایران را فراهم کند. گروسی خردادماه امسال و چند روز قبل از حمله رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران، در اظهاراتی غیرحرفه‌ای و نادرست، ایران را متهم به عدم همکاری با آژانس کرد. او همچنین مفاد گزارش فصلی آژانس را در اختیار خبرگزاری رویترز داد تا از طریق این رسانه، یک فضای منفی و یک جوسازی علیه ایران ایجاد شود. نهایتا با این مقدمه چینی گروسی، آمریکا و ۳ کشور اروپایی برجام توانستند یک قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام علیه ایران تصویب کنند. نکته قابل تامل این است که حمله رژیم صهیونیستی به ایران، تنها چند ساعت پس از صدور این قطعنامه انجام شد. قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام روز پنجشنبه تصویب شد و رژیم صهیونیستی بامداد جمعه به ایران حمله کرد. این موضوع به وضوح نشان می‌دهد مدیرکل آژانس بخشی از نقشه آمریکا و رژیم صهیونیستی برای حمله به ایران بود. در واقع او به بهانه موضوعات قدیمی، یک پرونده جدید علیه ایران گشود و بر اساس آن، زمینه را برای صدور قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام فراهم کرد. تا اینها مقدمه حمله رژیم صهیونیستی به ایران شود. در واقع گروسی، اعتبار آژانس را هزینه نقشه نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران کرد. دلیل این اقدام گروسی نیز اخیرا مشخص شد. او به دنبال دبیرکلی سازمان ملل است. و این تمایل خود را نیز مطرح کرده و اخیرا رایزنی‌های برای کسب این عنوان انجام داده است. موضوعی که اهداف گروسی و منافع شخصی او از این رفتار سیاسی و غیر قانونی را نشان می‌دهد.

البته مشخص است هنوز ماموریت گروسی به پایان نرسیده است کما اینکه در تازه‌ترین اظهارات خود، از حمله غیر قانونی آمریکا و رژیم صهیونیستی به تاسیسات هسته‌ای ایران حمایت کرده و ایران را مقصر این حملات دانست.

او البته پس از طرح این اتهام، به توافق اخیر با عباس عراقچی هم اشاره کرد و گفت: «در برابر این وضعیت تلاش کردیم اعتماد را بازگردانیم و با وجود دشواری‌ها کار خود را ادامه دهیم. همه می‌دانیم که توافق حاصل‌شده در قاهره اهمیت زیادی داشت. به همراه جناب آقای دکتر عراقچی توافقی را امضاء کردیم که اقدامات فنی و گام‌های عملی لازم برای از سرگیری این کار حیاتی در ایران را مشخص می‌کند. اکنون این وظیفه بر عهده ما و ایران است که آن را اجرا کنیم، اعتماد را بازسازی کنیم و به جلو حرکت کنیم.»

به هر حال این اظهارات گروسی و قضاوت ناعادلانه او درباره حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران، نگرانی‌ها درباره توافق اخیر ایران با آژانس در قاهره را افزایش داده است.

اینکه گروسی حمله به تاسیسات هسته ای ایران را نتیجه عدم همکاری ایران با آژانس جا زده است؛ می‌تواند به معنای این هم باشد که او تلویحا ایران را تهدید کرده در صورت عدم انجام خواسته‌های او و ۳ کشور اروپایی برای دسترسی به تاسیسات هسته ای و ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد، احتمال حمله مجدد به ایران وجود دارد.

در واقع وقتی گروسی می‌گوید حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران به خاطر عدم همکاری ایران با آژانس بوده است؛ تلویحا دارد ایران را حمله مجدد تهدید می‌کند و موضع آژانس در قبال این حمله را نیز از هم‌اکنون مطرح کرده است. به اعتقاد کارشناسان، گروسی برای تصاحب سمت دبیرکلی سازمان ملل، در حال اجرای ماموریت محوله به خود از سوی آمریکا و کشورهای اروپایی است.

محاکمه گروسی در آژانس

دقایقی پس از این اظهارات نسنجیده و تهدیدآمیز گروسی علیه ایران، دیروز محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، طی سخنانی در این اجلاس، ضمن بیان واقعیاتی درباره همکاری ایران با این نهاد، از گروسی به خاطر سیاسی کاری و بی توجهی به تکالیف فنی مدیرکل نسبت به مفاد پادمان و حمایت از کشورهای عضو انتقاد کرد.

اسلامی در اینباره اظهارداشت: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک مقطع بسیار حساس تاریخی قرار گرفته است. معاهده عدم‌اشاعه هسته‌ای (NPT) و تمامیت حقوق بین‌الملل در نتیجه اقدامات تجاوزگرانه رژیم اسراییل و ایالات متحده آمریکا در معرض خطر جدی قرار گرفته است.

اسلامی در ادامه این نکته را یادآوری کرد که حمله رژیم صهیونیستی به ایران تنها ساعاتی پس از صدور قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام، انجام شد. تا این‌‌ واقعیت را گوشزد کند که اقدامات آژانس، بخشی از توطئه حمله به ایران بوده است.

وی در ادامه اظهارداشت: آنچه ما شاهد آن بودیم نه‌تنها یک اقدام جنایتکارانه و بزدلانه علیه ایران بود بلکه تجاوزی مستقیم علیه اعتبار آژانس و تمامیت نظام پادمانی آن به حساب می‌آید، با وجود این، شورای حکام و شورای امنیت سازمان ملل هر یک دو نشست فوق‌العاده برگزار کردند اما در نتیجه فشار سیاسی ایالات متحده، نتوانستند موضع قاطعی علیه مرتکبین این جنایت اتخاذ کنند، بنابراین، می‌توان این سؤال را مطرح کرد؛ پس ارزش پادمان هنگامی که تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان را می‌توان با بی‌کیفرمانی مورد حمله قرار داد چیست؟ اگر همکاری صادقانه و با حسن‌نیت را با ترور دانشمندان و خانواده‌های بی‌گناه آن‌ها، انجام حملات نظامی کورکورانه به مناطق مسکونی و نیز تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان پاسخ می‌دهند، پس شفافیت چه‌ارزشی دارد؟

رییس سازمان انرژی اتمی ایران، در ادامه سخنان خود به اقدامات غیرحرفه‌ای و ضدایرانی گروسی و نقش آفرینی وی در توطئه حمله نظامی به ایران اشاره کرد و افزود: همکاری ایران با آژانس گسترده و منسجم بوده است. آخرین گزارش مدیرکل قبل از تجاوز (GOV/2025/25) ـ علی‌رغم ملاحظات جدی ما در مورد محتوای آن ـ هیچ نقض تعهدات پادمانی ایران و انحرافی در مواد هسته‌ای را نیز اثبات نمی‌کند. گزارش آژانس به‌صراحت تأیید کرد که هیچ مدرکی دال بر برنامه توسعه سلاح‌های هسته‌ای در ایران وجود ندارد. متأسفانه، مدیرکل در گزارش به‌اصطلاح جامع خود، حتی یک اشاره هم به “ارزیابی نهایی” سال ۲۰۱۵ و قطعنامه شورای حکام GOV/2015/72 که در آن شورا به‌طور قانونی و صریح تمام موضوعات گذشته را مختومه اعلام کرد، ننموده است، گویی آژانس چنین قطعنامه‌ای را کاملاً نادیده گرفته است، از قضا، آژانس در نامه‌ای به ایران در مورد فعالیت‌های راستی‌آزمایی به این قطعنامه استناد کرد. اگر این رویکرد غیرحرفه‌ای و جانبدارانه نیست، پس چه نام دارد؟

اسلامی ادامه داد: به‌رغم مکاتبات رسمی ما و ثبت تقاضا مبنی بر محکومیت قاطعانه حملات به تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان ایران که در قالب INFCIRC/1301 آمده است، آژانس این اقدامات غیرقانونی را محکوم نکرد و نتوانست از تمامیت نظام پادمانی خود حفاظت و به مأموریت اساسنامه‌ای خود عمل کند، این سکوت و بی‌عملی، به‌عنوان لکه ننگی در تاریخ آژانس باقی خواهد ماند.

رییس سازمان انرژی اتمی ایران در ادامه اظهارات خود در اجلاس آژانس اظهارداشت:  گزارش اخیر مدیرکل تأیید می‌کند که در نتیجه مستقیم اقدامات تجاوزکارانه انجام‌شده توسط ایالات متحده و رژیم اسرائیل علیه تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان، بازرسی‌ها و فعالیت‌های راستی‌آزمایی به حالت تعلیق درآمده است، بنابراین باید تأکید کرد که علت اصلی تعلیق بازرسی‌ها و فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس، استفاده غیرقانونی از زور علیه تأسیسات هسته‌ای ایران توسط ایالات متحده و رژیم اسرائیل است. مجلس ما به‌دلیل ملاحظات امنیت ملی و در پاسخ به تغییر چشمگیر فضای امنیتی به‌وجودآمده به‌واسطه این تجاوزات نظامی، تعلیق فعالیت‌های مرتبط با پادمان آژانس را تصویب کرد، این موضوع به‌معنای خروج از ان‌پی‌تی نیست، ایران هنوز کشور عضو این معاهده است و لیکن تداوم همکاری با آژانس پس از رفع نگرانی‌های امنیتی ملت و تأسیسات هسته‌ای از طریق ترتیبات جدید دنبال خواهد شد. باید این حقیقت را پذیرفت که آنچه برای کشور من رخ داد در تاریخ پادمان بی‌سابقه بوده است. در موافقتنامه پادمانی نحوه ادامه تعاملات در شرایط بسیار بحرانی متعاقب تجاوز و تداوم تهدیدها نسبت به تأسیسات و سایت‌های هسته‌ای  پیش‌بینی نشده است، لذا تعریف جدیدی از چگونگی اجرای پادمان در این شرایط می‌بایست به‌ویژه در ارتباط با اطیمنان از ایمنی و امنیت تأسیسات هسته‌ای و کارکنان  مورد پیش‌بینی و توافق قرار گیرد. تفاهم اخیر حاصل‌شده بین آژانس و ایران به‌طور خاص برای رسیدگی به شرایط استثنایی و بی‌سابقه ناشی از تجاوزات فوق‌الذکر در نظر گرفته شده است.

اسلامی در ادامه به بدعهدی آمریکا و ۳ کشور اروپایی در برجام اشاره کرد و اقدام ۳ کشور اروپایی برای فعالسازی مکانیسم ماشه را غیر قانونی دانست. وی در اینباره اظهارداشت: برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) می‌توانست مصداقی از موفقیت دیپلماسی به‌ویژه برای جامعه بین‌المللی باشد. ایران مدت یک سال، و حتی پس از خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام و بازگرداندن غیرقانونی تحریم‌ها، این توافق را، همان‌گونه که در ۱۵ گزارش متوالی مدیرکل مورد تأیید قرار گرفته است، به‌طور کامل اجرا نمود، طرف‌های غربی هیچ‌گاه به تعهدات خود عمل نکرده‌اند، بر اساس حقوق بین‌الملل طرفی که تعهدات خود را اجرا نکرده است نمی‌تواند مطالبه‌گر اجرای تعهدات طرف مقابل در همان توافق یا معاهده باشد، اما امروز و با نزدیک شدن به موعد روز خاتمه برجام یعنی ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵، ما دوباره شاهد تلاش‌هایی ـ شامل فعال کردن غیرقانونی و بی‌پایه سازوکار به‌اصطلاح ماشه توسط سه کشور اروپایی ـ هستیم، این سوءاستفاده محتوایی و رویه‌ای از سازوکارهای چندجانبه نه‌تنها غیرقانونی است بلکه تمسخر حاکمیت قانون و متن قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام نیز محسوب می‌شود، سه کشور اروپایی که هیچ‌گاه به تعهدات برجامی خودشان عمل نکرده و بدهکار ملت ایران هستند اجازه ندارند خودشان را از جایگاه متهم رها و از ایران طلبکاری کنند. آنها به بدعهدی و شرآفرینی شهره هستند. هرگونه تلاشی از سوی سه کشور اروپایی برای بازگرداندن مفاد قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل که طبق قطعنامه ۲۲۳۱ لغو شده‌اند، باطل و فاقد اثر قانونی است، قطعنامه ۲۲۳۱ باید دقیقاً مطابق با زمان‌بندی تعیین‌شده‌ در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ منقضی شود. ایران تسلیم فشارها نخواهد شد و از حقوق ذاتی و مسلم خود ذیل ان‌پی‌تی و حقوق بین‌الملل کوتاه نخواهد آمد. ما از جامعه بین‌الملل می‌خواهیم با این تناقضات فاحش مخالفت و از اصول حاکمیت، عدم به‌کارگیری زور، و حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات حمایت کند. ما از جامعه بین‌الملل می‌خواهیم نشان دهد که هیچ کس بالاتر از قانون نیست، در عین حال هرچند ایران به راه‌حل‌های دیپلماتیک و سیاسی معتقد است لیکن به فشارهای سیاسی، روانی و نظامی تن در نخواهد داد. ملت شریف ایران در احقاق حقوق خود مصمم و یکپارچه است.

اسلامی در خاتمه سخنان خود خاطرنشان کرد:

ایران در این بحران، در جایگاه یک قربانی طلبکار و نه یک جنایتکار بدهکار است، مسیر جلو مشخص است؛ حملات به تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان ایران را محکوم کنید و احترام را به حقوق بین‌الملل برگردانید، نگرانی‌های امنیتی مشروع ایران را برطرف کنید و تمامیت و بی‌طرفی را به آژانس برگردانید، هر اقدامی غیر از این، نه‌تنها خیانت به منشور سازمان ملل و اساسنامه آژانس محسوب می‌شود بلکه سابقه خطرناکی به‌وجود می‌آورد و خطر عادی‌سازی بی‌قانونی و فرسایش پایه‌هایی را که نظم بین‌المللی بر آنها بنا شده است، به‌همراه دارد. در این زمینه، ایران پیش‌نویس قطعنامه‌ای را با هدف خدمت به جامعه بین‌الملل ارایه داده است، این پیش‌نویس کاملاً مبتنی بر حفاظت از مأموریت آژانس، در انطباق کامل با اساسنامه آن و پایبندی به اصول اساسی حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد است. با توجه به مواضع حرفه‌ای و اصولی اتخاذشده توسط بسیاری از کشورهای مستقل عضو آژانس، ما انتظار داریم که کنفرانس عمومی آژانس، که نماینده اراده جمعی همه کشورهای عضو است، اقدامات مناسبی را در پاسخ به این حملات غیرقانونی به تأسیسات هسته‌ای اتخاذ کند، این مسئولیت کنفرانس است که در برابر هرگونه تلاش برای عادی‌سازی یا حتی مشروعیت بخشیدن به چنین حملات غیرقانونی مقاومت کند و قاطعانه از اصول مشترک و اساسی جامعه بین‌المللی و همچنین مأموریت اساسنامه‌ای آژانس حمایت نماید. تهدیدات اخیر آمریکا در این خصوص، فشار سیاسی بر کشورها و استفاده ابزاری از آژانس از طرق مختلف من‌جمله فشار بر بودجه آژانس می‌بایست توسط کشورهای عضو مورد مخالفت قرار گیرد و محکوم گردد.