تنگه هرمز یکی از مهمترین و استراتژیکترین گذرگاههای آبی جهان است که بین خلیج فارس و دریای عمان واقع شده است. این تنگه نقش حیاتی در تجارت جهانی انرژی ایفا میکند و از اهمیت بالایی در سطح بینالمللی برخوردار است. در این متن، به بررسی نکات مهم درباره تنگه هرمز از جمله موقعیت استراتژیک، میزان نفت و گاز عبوری و مقاصد صادراتی آن میپردازیم.
عمق تنگه هرمز
- حداکثر عمق: تنگه هرمز دارای حداکثر عمق ۶۰ تا ۹۰ متر است که این عمق برای عبور کشتیهای بزرگ مانند سوپرتانکرهای نفت و کشتیهای LNG مناسب است.
- عمق میانگین بخشهای مرکزی: در بخشهای مرکزی تنگه، عمق بهطور میانگین بین ۳۰ تا ۶۰ متر میباشد که عبور و مرور کشتیها را تسهیل میکند.
عرض تنگه هرمز
- عرض کلی: عرض کلی تنگه هرمز حدود ۳۹ کیلومتر (۲۱ مایل دریایی) است که عرض بسیار وسیعی برای عبور کشتیها فراهم میکند.
- مساحت قابل کشتیرانی: به دلیل وجود جزایری مانند قشم و هرمز، مساحت قابل کشتیرانی برای کشتیها محدودتر است. دو مسیر کشتیرانی اصلی در این تنگه وجود دارد که هر کدام حدود ۳ کیلومتر عرض دارند و یکی برای ورود کشتیها و دیگری برای خروج اختصاص دارد. مسیرهای کشتیرانی اصلی (Traffic Separation Scheme – TSS)
- دو مسیر مجزا: در تنگه هرمز دو مسیر مجزا برای ورود و خروج کشتیها وجود دارد که هر کدام عرضی حدود ۳ کیلومتر دارند.
- منطقه حائل: بین این دو مسیر یک منطقه حائل ۲ کیلومتری قرار گرفته است که به تسهیل عبور و مرور کشتیها کمک میکند.
- طراحی و نظارت: این مسیرها بهطور خاص برای عبور تانکرهای بزرگ نفت و گاز طراحی شدهاند و تحت نظارت قوانین بینالمللی دریایی (IMO) مدیریت میشوند.
موقعیت استراتژیک تنگه هرمز
- نزدیکی به کشورهای مهم: تنگه هرمز در فاصلهی کوتاهی از کشورهای مهم تولیدکننده نفت در خاورمیانه قرار دارد، از جمله عربستان، ایران، عراق، کویت و امارات.
- مسیر آبی مستقیم: این تنگه تنها مسیر آبی مستقیم برای صادرات نفت از منطقه خلیج فارس به بازارهای جهانی است و به همین دلیل از اهمیت بالای استراتژیک برخوردار است.
- نظارت بینالمللی: به دلیل موقعیتش در دریاهای بینالمللی، تحت نظارت و کنترل کشورهای مختلف نیست و به عنوان یک گذرگاه حیاتی در جهان شناخته میشود.
میزان نفت عبوری از تنگه هرمز
- نفت جهان: تقریباً یک سوم نفت جهان از تنگه هرمز عبور میکند. این میزان قابل توجه نشاندهنده اهمیت استراتژیک این تنگه در تجارت جهانی نفت است.
- عبور روزانه: بر اساس آمارهای اخیر، روزانه حدود ۱۷ تا ۲۰ میلیون بشکه نفت از این تنگه عبور میکند که بخش عمدهای از صادرات نفت خاورمیانه را تشکیل میدهد.
مبدا و مقاصد نفت و گاز عبوری از تنگه هرمز
مبدا کشورهای صادرکننده نفت
- کشورهای تولیدکننده نفت: کشورهای تولیدکننده نفت در خلیج فارس مانند عربستان سعودی، ایران، عراق، امارات متحده عربی، کویت و قطر عمدهترین صادرکنندگان نفت و گاز از این تنگه هستند.
مقاصد صادراتی نفت از تنگه هرمز
- بازارهای آسیا، اروپا و آمریکای شمالی: نفت عبوری از تنگه هرمز عمدتاً به بازارهای آسیا، اروپا و آمریکای شمالی ارسال میشود.
- بزرگترین مصرفکنندگان: کشورهای چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و سایر کشورهای آسیایی بزرگترین مصرفکنندگان نفت و گاز عبوری از این تنگه هستند. همچنین کشورهای اروپایی و آمریکا نیز بخشی از واردات خود را از این طریق تأمین میکنند.
گاز عبوری از تنگه هرمز
- میزان گاز: میزان گاز عبوری از تنگه هرمز نیز بهطور قابل توجهی بالا است، اگرچه نسبت به نفت حجم کمتری دارد. این تنگه یکی از مهمترین مسیرهای ترانزیت گاز طبیعی از منطقه خلیج فارس به بازارهای جهانی است.
- انتقال LNG: گاز طبیعی مایع (LNG) از طریق کشتیهای مخصوص به کشورهای مصرفکننده منتقل میشود و تنگه هرمز بهعنوان یک نقطه مهم در این مسیر، نقشی کلیدی در تأمین انرژی برای این بازارها دارد.
میزان گاز عبوری
- میزان عبور: بر اساس آمارهای مختلف، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد گاز طبیعی مایع (LNG) جهان از تنگه هرمز عبور میکند.
مبدا و مقاصد
- کشورهای تولیدکننده بزرگ گاز: گاز طبیعی مایع عبوری از تنگه هرمز عمدتاً از کشورهای تولیدکننده بزرگ گاز مانند قطر و ایران است.
- بازارهای مصرفکننده: این گاز به کشورهای مصرفکننده عمده مانند ژاپن، کره جنوبی، هند و سایر کشورهای آسیایی صادر میشود. همچنین بخشهایی از گاز عبوری به بازارهای اروپایی نیز ارسال میشود.