به گزارش سرمایه فردا، گاهی مسیرهای حرفه‌ای از جایی آغاز می‌شوند که هیچ نقشه‌ای برایشان وجود ندارد. امیر برادران، نویسنده‌ای که امروز در کنار آثار محبوبی چون «هیولا»، «دراکولا» و «ساختمان پزشکان» ایستاده، روزگاری در حوزه واردات اکسسوری در و پنجره فعالیت می‌کرد. اما یک متن درباره اسراف، یک واسطه خوش‌ذوق، و یک تماس از پیمان قاسم‌خانی، ورق زندگی‌اش را برگرداند. در گفت‌وگویی مفصل با «هفت صبح»، برادران از تجربه‌هایش در همکاری با چهره‌های شاخص طنز، از ممیزی‌های عجیب و غریب، از اقتصاد ناعادلانه فیلمنامه‌نویسی، و از چالش‌های نوشتن در عصر پلتفرم‌ها گفت. او معتقد است که نویسنده کمدی باید مسکن حال خوب باشد، حتی اگر درمانگر نباشد. این گفت‌وگو، روایتی است از زیستن در مرز خنده و واقعیت، و نوشتن در سایه فشار، سانسور و امید.
از همان پرسش آغازینِ همیشگی شروع کنیم؛ چه شد که وارد فیلمنامه‌نویسی شدید؟
بالاخره هر کسی در زندگی‌اش اشتباهاتی دارد!(باخنده می‌گوید)، من در حوزه در و پنجره و واردات ماشین‌آلات و اکسسوری مربوط به آن فعالیت می‌کردم. سپس به واسطه اتفاقی شیرین وارد این ماجرا شدم. سال ۱۳۸۱ گروهی تئاتری تشکیل شد و با علاقه به بازیگری به آن پیوستم. پس از آن، به دلیل شرایط زندگی وارد بازار کار شدم و بر اساس رشته تحصیلی‌ام، مکانیک، فعالیت کردم. یکی از دوستان‌مان در حوزه تصویر ماند و بعد از چند سال دستیار آقای جوان در سریال «مسافران» شد. من پیگیر سریال بودم. یک‌بار از او خواستم یکی از فیلمنامه‌ها را برای مطالعه بیاورد تا ببینم متن چگونه نوشته می‌شود. فیلمنامه‌ای با نام «خندق بلا» آورد که علیرضا ناظر فصیحی نوشته بود. شکل نگارش، فونت، شیوه توضیح سکانس‌ها و میزان صفحات را بررسی کردم و بعد متنی درباره اسراف نوشتم و گفتم اگر ممکن است آن را به آقای قاسم‌خانی بدهد. چند روز بعد تماس گرفتند. ایشان گفتند متن را خوانده‌ام، خوب است و حتی برخی شوخی‌هایش را برای گروه خوانده‌ام؛ به نظرم می‌توانید در این کار موفق باشید. قرار شد در مورد موضوع امتحانات بنویسم. دو روز بعد متن تایپ‌شده و مرتب را تحویل دادم. آن شد اولین کار و بعد به «ساختمان پزشکان» رسید
کار با پیمان قاسم‌خانی برای شروع مسیر آسان بود؟
صریح می‌گویم: انسان بی‌نظیری است و یکی از شانس‌های بزرگ من همکاری با ایشان بود. جایگاه حرفه‌ای او بالاست و در دیده‌شدن ما دریغ نکرد. شاید فرصت آموزش رسمی نداشته باشد، اما اگر دقیق باشید، می‌توان از کنار او بسیار آموخت. وسواس عجیبی نسبت به متن دارد؛ سخت‌گیری به خود، به کیفیت نهایی کار منجر می‌شود.
درباره ممیزی‌ها در آن دوره بگویید.
سانسور همیشه همراه طنزنویس‌هاست و از کارهای جدی سخت‌تر اعمال می‌شود. مثلاً قسمتی درباره چشم‌زخم نوشته بودم؛ می‌گفتند به خرافات می‌خورد. با توجه به پیشینه خانوادگی و آشنایی با متون دینی، مستنداتی از احادیث ارائه کردم و توضیح دادم بحث خرافی نیست. در نهایت از آن عبور کردیم. در کمدی حتی موضوعاتی مثل سیگار کشیدن که در آثار جدی حساسیت کمتری دارد، زیر تیغ می‌رود.
همکاری با مهران مدیری در «در حاشیه» چطور شکل گرفت؟
سیامک انصاری مرا معرفی کرد. امیرمهدی ژوله و زنده‌یاد خشایار الوند نیز بودند. آقای مدیری آرامش کم‌نظیری سر کار دارد و کارش را بلد است. سخت‌گیری‌های خودش را دارد، اما دست نویسنده را باز می‌گذارد. درباره فشارها باید بگویم سریال قرار بود حدود ۹۰ قسمت باشد؛ به دلیل فشارها در حدود ۶۲–۶۳ قسمت جمع شد. تصمیم‌ها گاه سلیقه‌ای گرفته می‌شود و این آثار، در تعداد قسمت درست به نقطه مطلوب اثرگذاری می‌رسند.
ماجرای پیوستن به «هیولا» و ترکیب بازیگرانش چه بود؟
پیش از «هیولا»، سینمایی «هزارپا» پخش شد و رکوردها جابه‌جا شد. برای «هیولا» تصمیم گرفتیم سراغ کاری برویم که که حرف و دغدغه مردم باشد اما کیفیت بالایی داشته باشد. آقای قاسم‌خانی به عنوان طراح و سرپرست متن حضور داشت. ابتدا قرار بود آقای مدیری نقش اصلی را بازی کنند؛ سپس نقش به آقای اصلانی و خانم مقدمی سپرده شد. به نظرم انتخاب درستی بود و همه‌چیز سر جای خود قرار گرفت. خود آقای مدیری در سوی دیگر یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌های سال‌های اخیرش را ارائه داد.
استقبال از «قهوه پدری» کمتر بود؛ آسیب‌شناسی شما؟
حس می‌کنم محدودیت فضا و تمرکز بر تک‌لوکیشن خستگی بصری ایجاد کرد. داستان بیرون از کافه به اندازه کافی باز نشد و پرداخت به زندگی‌های بیرونی شخصیت‌ها کم بود.
تفاوت ممیزی در تلویزیون و پلتفرم‌ها چیست؟
نکته‌ای را از آقای داوودی آموختم: اینکه می‌گیرند یا نمی‌گیرند به نویسنده ارتباطی ندارد؛ بنویس و خودت را سانسور نکن. مسئولیت کنترل با کارگردان است. در رسانه خانگی دست بازتر است؛ تلویزیون با پیش‌فرض محدودیت حرکت می‌کند
نمونه‌ای از خط‌خوردن‌های عجیب؟
یادم هست در سکانسی از در حاشیه، شخصیتِ آقای مهران غفوریان در راهرو همسرش که نامش در سریال ماندانا بود را صدا می‌زد؛ ایراد گرفته شد که چرا در راهرو شبانه چنین کند. یا در شوخی با «با دست غذا خوردن» گفتند حدیث داریم که این کار خوب است و نباید با آن شوخی شود. حتی برای تیزری از رامبد جوان ایراد عجیبی گرفتند که سبیل بازیگر مرد چرا زنانه است!»
شایعه واگذاری پیمانکاریِ شوخی‌ها به چند نفر تا یک نویسنده نامدار امضا بزند، چقدر واقعیت دارد؟
من اطلاعی ندارم. خوشبختانه با آدم‌های درست کار کرده‌ام و از همان ابتدا با تیمی بوده‌ام که چنین مدل‌هایی سراغمان نمی‌آید. حتی در همکاری گروهی، تلاش می‌کنم خروجی یک‌دست باشد و متن زیر نظر خودم نهایی شود.
با رشد دستمزد بازیگران، وضعیت حق‌التحریر فیلمنامه‌نویس‌ها چطور است؟
اقتصاد فیلمنامه رشد متناسبی نداشته است. همان مبالغ توافق‌شده نیز به‌سختی پرداخت می‌شود. پول که می‌رسد اولویت با سایر عوامل است و در نهایت اگر صلاح بدانند، سهم نویسنده پرداخت می‌شود. در حالی که فونداسیون اثر فیلمنامه است و متن خوب، بازیگر خوب می‌آورد و گاهی قیمت‌ها را هم متعادل می‌کند.
هنگام نوشتن، بازیگر مشخص در ذهن دارید؟
گاهی ناگزیر چنین می‌شود. برای خود من معمولاً ابتدا آقای عطاران در ذهنم می‌آید چون فکر می‌کنم نتیجه بامزه می‌شود. اما خطرش این است که نویسنده را راحت‌طلب می‌کند. باید برای هر سکانس شوخی کافی بنویسم حتی اگر بعداً حذف شود.
پُرکاری ستاره‌ها و تکرار نقش‌ها
با پدیده پُرکاری برخی ستاره‌ها چه باید کرد؟ مخاطب خسته می‌شود؟
تصمیم هر بازیگر محترم است. درباره مثال‌های مشخص، هم‌زمانی اکران می‌تواند بر فروش اثر بگذارد. اگر جایگاه نصیحت داشته باشم، توصیه‌ام محدودتر کردن تعداد کارهاست.
نسل تازه استندآپ‌کمدین‌ها را چطور می‌بینید؟
با برخی از آن‌ها از نزدیک آشنا هستم؛ امیرحسین قیاسی، ابوطالب حسینی و مجید افشاری. موفقیت به هدف‌گذاری خودشان برمی‌گردد. امیرحسین جاه‌طلب است به معنای مثبت؛ ابوطالب احساس کرد استندآپ صرف برایش کافی نیست و آزمون و خطا کرد. اکنون سطح تازه‌ای از اجرا را آماده کرده که به‌زودی پخش می‌شود. امیدوارم موفق باشد. رامبد نیز برنامه استعدادیابی تازه‌ای دارد و نسل جدیدی خواهد آمد.
مهم‌ترین چالش یک نویسنده کمدی امروز چیست؟
فشار هزینه‌های تولید. بزرگ‌ترین چالش این است که سرمایه مخاطره نیفتد. وقتی یک کمدی ۵۰ میلیارد هزینه دارد، باید حداقل ۱۵۰ میلیارد بفروشد تا اصل پول برگردد و بعد وارد سود شود. در یک سال تعداد محدودی به این عدد می‌رسند و همین استرس، تصمیم‌ها را سخت می‌کند.
کمدی‌های محبوب شخصی
کمدی‌های محبوبتان را نام ببرید؟
با «لیلی با من است» عاشق کمدی شدم. «مارمولک» را بسیار دوست دارم. «ورود آقایان ممنوع» هم برایم عزیز است و علاقه‌ام به آثار نوشته آقای قاسم‌خانی، در این انتخاب مؤثر است.
میل به نوشتن در ژانرهای دیگر دارید؟
تا زمانی که بتوانم کمدی بنویسم، ترجیحم همین است. اگر ده نفر به سینما بروند و خندان برگردند برایم کافی است. ما درمانگر نیستیم اما می‌توانیم مسکن حال خوب باشیم.
با رشد پلتفرم‌هایی مثل یوتیوب، آینده ارائه طنز را چطور می‌بینید؟
که همین الانش ما انگار که با تفنگ آبپاش با تانک می‌خواهیم بجنگیم. آنقدر فضاها آزاد است که به سمت کوتاه کردن تایم برنامه‌هایشان می‌روند و صاف می‌زنند وسط هدف. ما مجبوریم برای شوخی، زمینه‌چینی کنیم چون بسیاری از شوخی‌ها خط قرمز دارند. گمان می‌کنم که بستر یوتیوب یا احتمالاً چیزهای شبیه آن که به وجود می‌آید، در چهار پنج سال آینده همه را جارو می‌کنند. زنگ خطرش خیلی جدی است. اگر پلتفرم‌های داخلی می‌خواهند خودشان را در بازار حفظ بکنند، باید به شدت روی این ماجرا جدی باشند و فکر ی برای آن کنند.
برای نسل جوان فیلمنامه‌نویس، یک فرمول کارآمد؟
بخشی از موفقیت من حاصل شانس بوده است، اما شانس یک‌بار درِ خانه را می‌زند و این شما هستید که باید در را باز کنید. تمرین نوشتن از فیلم دیدن و کتاب خواندن هم مهم‌تر است. روشی هست که سکانس را می‌بینند و همزمان می‌نویسند؛ شاید در ابتدا عجیب به نظر برسد اما تمرین مفیدی است. هر کاری که به نوشتن کمک کند باید تکرار شود.
برای حفظ انگیزه چه می‌کنید؟
حفظ انگیزه دشوارترین بخش است. ممکن است متنی تا نیمه جلو برود اما احساس کنم نتیجه مطلوب نمی‌شود و کنار بگذارم. تولید پیچیده‌تر شده؛ هماهنگی کارگردان، بازیگر و زمان‌بندی دشوار است. گاهی بازیگری فقط ده روز وقت دارد و باید سکانس‌ها را بر همان اساس چید. تعادل به هم می‌خورد و در پایان فشار توضیع به سمت نویسنده می‌آید، در حالی که قصه قربانی محدودیت‌های تولید شده است.
حرف آخر
نکته پایانی؟
امیدوارم اتفاق‌های خوب رقم بخورد و حال مردم بهتر شود. ما کاتالیزوری برای حال خوب باشیم تا هم حال مردم بهتر باشد و هم حال ما.
با وجود هشدارها، ممنوعیت‌ها و برخوردهای رسمی، هالووین امسال در ایران نه‌تنها برگزار شد، بلکه…
علی علیپور با ۵ گل زده در فصل جاری، بهترین گلزن پرسپولیس است. او حالا…
شایعه توقف کنسرت‌ها در برج میلاد اگرچه تکذیب شد، اما پرده از واقعیتی تلخ برداشت:…
روزی صدای پالت، دنگ‌شو و بُمرانی، هوای تازه‌ای به موسیقی ایران بخشید؛ تلفیقی از سازهای…
در سال ۱۴۰۴، شکاف میان حداقل دستمزد و خط فقر به بیش از ۲۷ میلیون…
دولت چهاردهم با انتشار اصلاحیه‌ای بر عملکرد سال نخست برنامه هفتم توسعه، بسیاری از اهداف…