فساد اداری چگونه به وجود می‌آید

به گزارش سرمایه فردا، فساد اداری ،معضل بزرگی در تمامی کشورهای جهان به شمار می‌آید. ولی در کشورهای رو به رشد, به دلیل گستردگی دامنه فعالیت‌های دولت، رواج بیشتری دارد. فساد اداری موجب ناکارآمدی دیوان سالاری اداری می‌گردد.

می‌توان گفت فساد اداری رفتاری است که با سوء استفاده از منصب عمومی، موجب زیان به منافع عمومی می شود . این پدیده با به کارگیری قدرت و توان سازمان‌های دولتی ،نتایجی در قالب رشوه ،خویشوند گماری ،پارتی بازی و تضییع حقوق بخشی از جامعه و تعارض منافع را به دنبال دارد .

مصادیق دیگری از فساد اداری عبارتست از : استفاده شخصی از اموال و امکانات دولتی، کم کاری، استفاده از منابع و امکانات دولتی برای اهداف سیاسی و حزبی، فساد در توزیع حقوق و مزایا و انواع پاداش‌های شغلی غیر واقعی، اختلاس و سوء استفاده مالی، دستکاری در فرایندهای قانونی خرید و فروش اموال دولتی، فساد در واگذاری قراردادهای پیمانکاری و صدور غیر متعارف مجوزهای دولتی، فساد مالیاتی، تبانی ،استخدام‌های خارج از چهارچوب و سفارشی ،ارتشا و زیاد ستانی، کلاهبرداری و تقلب، جعل اسناد دولتی، دستکاری دفاتر مالی ،حیف و میل منابع ،دستکاری در موجودی دارایی‌ها و انبار، مساعدت‌های بی‌مورد ،افشای اطلاعات اموال دولتی و املاک و طرح‌های در دست اجرا ،سوء استفاده از جایگاه اداری و امضاهای کلیدی، کم یا زیاد اظهاری مالیات‌ها و…

دلایل اصلی فساد اداری را می‌توان در موارد متعددی جستجو کرد. از جمله فقدان قوانین اثربخش ،عدم رعایت قانون و عدم شفافیت در نظام اداری . ولی آنچه مسلم است ،اینکه متغیر های فرهنگی، شرایط اقتصادی جامعه و باورپذیری ارزش‌های اخلاقی، در پدیده فساد بسیار موثر است

در ایران، برنامه‌های متعددی برای جلوگیری و مبارزه با فساد، تدوین و اجرا شده است.

از جمله قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و مقابله با فساد که در آن هرگونه اقدام اعم از فعل یا ترک فعل توسط کارکنان دولت با هدف انتفاع برای خود یا دیگران در قبال دریافت وجه یا مال یا امتیاز بر خلاف موازین قانونی را فساد اداری دانسته و ستادی در این زمینه مشخص ساخته است که وظایف معینی دارد.

بر اساس گزارش سازمان شفافیت بین‌الملل، رتبه ایران در بین ۱۸۰ کشور جهان با ۲۴ امتیاز در جایگاه ۱۴۹ قرار دارد، ۱۰ کشور دارای بالاترین امتیاز و بهترین رتبه شامل دانمارک، فنلاند، نیوزیلند،نروژ،کانادا، سنگاپور، سوئد، سوئیس و آلمان می‌باشد.

راهبرد  مبارزه با فساد اداری در ایران

الف)راهبردهای اداری و مدیریتی:

اصلاح ساختار نظام اداری
بهبود فرایندها
تسریع در انجام کارو کاهش کاغذ بازی
افزایش کنترل‌ها و مدیریت عملکرد
تمرکز زدایی و کاهش تصدی‌های دولتی
توسعه عملکرد و کیفیت نیروی انسانی
شفافیت و پاسخگویی مدیران
در دسترس عموم قرار دادن مصوبات
استفاده از سامانه‌های اطلاع رسانی عمومی در مزایده‌ها و مناقصه‌ها
برگزاری جلسات علنی و آنلاین کارگروه‌ها کمیته‌ها و شوراها
برقراری عدالت اجتماعی در فرایندهای اداری نظیر جذب و استخدام نیروی انسانی، تخصیص امکانات تخصیص بودجه‌ها وتصمیم‌گیری‌ها

ب)راهبردهای فرهنگی و اجتماعی

افزایش آگاهی و آموزش مستمر مردم در زمینه برنامه‌ها و دستاوردهای مبارزه با فساد
احیا و آموزش ارزش‌های اخلاقی و انضباط اجتماعی
تقویت فرهنگ مسئولیت پذیری و انتقاد و پرسش و پاسخ و ایجاد جلسات میز خدمت
بهبود نظام تامین اجتماعی

ج)راهبردهای سیاسی و مدنی

تقویت نقش و جایگاه مطبوعات و رسانه ها، فضای مجازی و پایگاه‌های خبری و حمایت از آنها
تقویت نهاد های مدنی نظیر تشکل‌های مردمی کانون‌ها و تقویت نظارت آنها بر دولت
توسعه مشارکت مردمی و ترویج فرهنگ مطالبه‌گری در جهت نظارت بر دولت
سیاست زدایی از دولت و انتخاب مدیران بر مبنای شایستگی

د)راهبردهای اقتصادی

کاهش مداخلات دولت در بخش اقتصاد
رقابتی کردن فعالیت‌های اقتصادی بین بنگاه‌ها و حذف امتیازات و رانت ها
کاهش و حذف انحصارات دولتی و جلوگیری از شکل‌گیری هرگونه انحصار
بهبود وضعیت معیشتی کارکنان دولت شفاف سازی قوانین و مقررات تدوین دستورالعمل‌های اجرایی، شفاف و کاربردی و نظارت دقیق بر اجرای آن
توزیع مناسب و متناسب بودجه سوبسیدهای دولتی امکانات و مجوزهای لازم برای فعالین اقتصادی
حمایت‌های علمی و مشاوره صنعتی رایگان برای صنعتگران و تولیدکنندگان
بسترسازی برای مشارکت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در اجرای پروژه‌های بزرگ دولتی

فساد اداری وقتی به وجود می‌آید که افراد از امکانات دولتی برای اهداف شخصی و حزبی استفاده می‌کنند. همچنین با تغییر در فرآیند خرید و فروش و قراردادها منافعی برای خود ایجاد می‌کنند.