انرژی

روایت شکاف توسعه در ایران

به گزارش سرمایه فردا، رضا احمدی: ایران توانسته به فناوری پیچیده ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته دست یابد؛ نمادی از قدرت علمی و مهندسی در سطح جهانی. اما در سوی دیگر، همچنان از کولرهای آبی با فناوری هفتاد سال پیش استفاده می‌کند؛ دستگاه‌هایی پرمصرف و ناکارآمد که تهدیدی جدی برای منابع آبی کشور هستند. این تضاد، تصویری روشن از توسعه نامتوازن در ایران است؛ جایی که قله‌های فناوری فتح می‌شوند، اما نیازهای پایه‌ای زندگی روزمره در حاشیه می‌مانند.

آب؛ مسئله تمدنی ایران

ریچارد فرای، ایران‌شناس برجسته آمریکایی، در پاسخ به پرسش شاه درباره مهم‌ترین مسئله ایران، بی‌درنگ گفت: «آب». او هشدار داد که توسعه صنعتی بدون توجه به منابع آبی و بی‌توجهی به مدیریت جمعیت، تمدن ایران را تهدید می‌کند. این هشدار، حاصل دهه‌ها پژوهش درباره تاریخ و فرهنگ فلات ایران بود؛ سرزمینی که هر بار مدیریت آب در آن فروپاشیده، نه‌تنها کشاورزی، بلکه بنیان‌های تمدنی‌اش آسیب دیده‌اند.

افتخار ملی؛ فناوری سانتریفیوژ

در دهه ۱۳۷۰، ایران موفق شد به فناوری ساخت سانتریفیوژهای گازی دست یابد؛ دستگاه‌هایی فوق‌پیشرفته برای غنی‌سازی اورانیوم. مدل‌های اولیه مانند IR-1 آغازگر این مسیر بودند و بعدها با توسعه مدل‌های پیشرفته‌تر مانند IR-9، کشور به ظرفیت غنی‌سازی ۶۰ درصدی رسید. این دستاورد، نماد عبور از مرزهای دانش جهانی و توانمندی ملی در حوزه فناوری‌های راهبردی است.

فناوری فراموش‌شده؛ کولر آبی

در مقابل، کولر آبی ـ اختراعی متعلق به سال ۱۹۰۲ ـ هنوز هم در ایران بدون تغییر جدی استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها، با مصرف حدود ۷۰۰ لیتر آب در روز، در شرایط بحران آب، به تهدیدی جدی بدل شده‌اند. با وجود گستردگی استفاده، هیچ نهاد رسمی این فناوری را به عنوان یک بحران امنیت آبی تلقی نکرده است.

شکاف توسعه؛ چرا این‌گونه است؟

چرا کشوری که می‌تواند پیچیده‌ترین تجهیزات هسته‌ای را بسازد، در اصلاح یک فناوری ساده خانگی ناکام مانده؟ پاسخ در مفهوم «توسعه نامتوازن» نهفته است؛ وضعیتی که در آن برخی حوزه‌ها با حمایت کامل رشد می‌کنند، اما نیازهای زیربنایی و روزمره، نادیده گرفته می‌شوند. کولر آبی، قربانی همین بی‌توجهی نهادی و فقدان نگاه راهبردی است.

جامعه تک‌ساحتی؛ هشدار مارکوزه

هربرت مارکوزه در کتاب انسان تک‌ساحتی هشدار می‌دهد که تمرکز افراطی بر یک حوزه، جامعه را از تعادل خارج می‌کند. تاریخ معاصر ایران نیز گواهی بر این هشدار است؛ از تلاش پهلوی برای صنعتی‌سازی تا غفلت از شکاف‌های اجتماعی. امروز نیز، ایران در برخی فناوری‌ها پیشرو است، اما در مدیریت منابع حیاتی مانند آب و انرژی، با فناوری‌های منسوخ دست‌وپنجه نرم می‌کند.

نتیجه‌گیری؛ توسعه‌ای که باید متوازن باشد

سانتریفیوژهای پیشرفته، نماد غرور فناورانه‌اند؛ اما کولرهای آبی، نماد غفلت از زیست‌بوم و زندگی روزمره. توسعه واقعی، زمانی معنا پیدا می‌کند که پیشرفت در فناوری‌های پیشرفته، هم‌زمان با بهینه‌سازی ابزارهای ساده و حیاتی باشد. پرسش اساسی این است: آیا ما فقط برای افتخارهای فناورانه برنامه‌ریزی می‌کنیم، یا برای آینده‌ای پایدار و متوازن نیز اندیشه‌ای داریم؟

modir

Recent Posts

بازار در آستانه نوسان؛ تحلیل رفتار شاخص‌ها، طلا و دلار

نشانه‌هایی از اصلاح بازار مجدد در روزهای آتی دیده می‌شود. همزمان، طلا با ادامه روند…

3 ساعت ago

سه سناریو برای مدیریت دارایی در فضای پرریسک اقتصاد ایران

با رسیدن نرخ دلار به سقف کانال ۹۰ هزار تومان و تداوم تنش‌های منطقه‌ای، سرمایه‌گذاران…

3 ساعت ago

محاسبه قیمت دلاری طلا؛ ابزاری ساده برای تشخیص حباب

درک صحیح از قیمت دلاری دارایی‌ها، به‌ویژه طلا، می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از معاملات…

3 ساعت ago

در آستانه بازتعریف رفتار حقیقی‌ها در بورس

تحولات سیاسی اخیر، به‌ویژه توافق ایران با آژانس، موجب کاهش درک ریسک در میان فعالان…

3 ساعت ago

رفت‌وآمدهای مدیریتی در صندوق ذخیره فرهنگیان

صندوق ذخیره فرهنگیان با دارایی گسترده و بیش از ۷۰ شرکت فعال در حوزه‌های پتروشیمی،…

4 ساعت ago

وضعیت صندوق‌های اهرمی در بازار سرمایه

بررسی عملکرد صندوق‌ها نشان می‌دهد که ابزارهای اهرمی نه برای سرمایه‌گذاری بلندمدت، بلکه برای بهره‌برداری…

16 ساعت ago