سونامی ارزان‌فروشی چینی

به گزارش سرمایه فردا، اروپا این روزها شاهد هجوم بی‌سابقه کالاهای ارزان‌قیمت از شرق آسیاست؛ کالاهایی که از طریق پلتفرم‌های آنلاین شین و تِمو به سرعت وارد خانه‌های میلیون‌ها مصرف‌کننده می‌شوند. جذابیت قیمت‌های پایین و تنوع گسترده، صف‌های طولانی خریداران را شکل داده، اما در سوی دیگر، منتقدان از پیامدهای سنگین این مدل کسب‌وکار بر محیط‌زیست، ایمنی مصرف‌کنندگان و عدالت تجاری هشدار می‌دهند. تضاد میان اشتیاق مصرف‌کنندگان و نگرانی سیاست‌گذاران، تصویری دوگانه از آینده تجارت دیجیتال در اروپا ترسیم کرده است؛ آینده‌ای که بیش از هر زمان دیگر نیازمند بازنگری در قوانین و سیاست‌های نظارتی است.

تِمو و شین، دو غول نوظهور خرده‌فروشی آنلاین چین، به سرعت در حال تسخیر بازار اروپا هستند؛ پلتفرم‌هایی که بسیاری آن‌ها را نسخه ارزان‌فروشی آمازون می‌دانند. مدل کسب‌وکار این شرکت‌ها بر پایه عرضه کالاهای فوق‌العاده ارزان و مدهای گذرا بنا شده است؛ موجی که همچون سونامی بر اقتصاد اروپا فرود آمده و نه تنها مصرف‌کنندگان را مجذوب کرده، بلکه مقامات اروپایی را با چالش‌های پیچیده اقتصادی، نظارتی و زیست‌محیطی روبه‌رو ساخته است.

نماد این تضاد را می‌توان در افتتاح نخستین بوتیک شین در پاریس دید؛ جایی که بیرون فروشگاه، صدای اعتراضات بلند بود و درون آن، صف‌های طولانی خریداران مشتاق شکل گرفته بود. این تصویر دوگانه، نشان‌دهنده شکاف میان اشتیاق مصرف‌کنندگان برای خرید ارزان و نگرانی منتقدان از پیامدهای اجتماعی و زیست‌محیطی چنین مدلی است.

عوامل کلیدی موفقیت پلتفرم‌ها

یکی از عوامل کلیدی موفقیت این پلتفرم‌ها، بهره‌برداری از معافیت گمرکی اتحادیه اروپا برای بسته‌های زیر ۱۵۰ یورو است؛ قانونی که تا سال ۲۰۲۸ پابرجا خواهد بود و به آن‌ها امکان می‌دهد میلیون‌ها بسته کوچک را مستقیم از چین روانه اروپا کنند. تنها در سال ۲۰۲۴، بیش از ۴.۶ میلیارد کالای کم‌ارزش وارد اتحادیه اروپا شد و ۹۱ درصد از ۱۲ میلیون بسته روزانه منشأ چینی داشتند. این حجم عظیم کالا، علاوه بر فشار بر سیستم‌های حمل‌ونقل و گمرک، بحران زباله‌های پلاستیکی و انتشار گازهای گلخانه‌ای را نیز تشدید کرده است.

از سوی دیگر، نگرانی‌ها درباره ایمنی مصرف‌کنندگان نیز جدی است. نتایج آزمایش‌های اخیر در آلمان و بلژیک نشان داد که بخش بزرگی از کالاهای خریداری‌شده از شین و تِمو با استانداردهای سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا مطابقت ندارند؛ برخی حتی بالقوه خطرناک یا مرگبار هستند. این وضعیت رقابت را ناعادلانه کرده و شرکت‌های اروپایی را که ملزم به رعایت استانداردها هستند، در موقعیت دشواری قرار داده است.

در آمریکا نیز این دو شرکت با موجی از تعرفه‌ها، دعاوی قضایی و محدودیت‌های قانونی مواجه شده‌اند. بسته شدن حفره مالیاتی «دِ مینیمِس» در سال ۲۰۲۵ باعث کاهش چشمگیر کاربران روزانه آن‌ها شد، اما با ایجاد انبارهای محلی و تنوع‌بخشی به زنجیره تأمین، توانستند بخشی از فشارها را مدیریت کنند. با وجود این، فشارهای سیاسی و حقوقی علیه آن‌ها همچنان ادامه دارد.

تِمو و شین تنها دو پلتفرم فروش آنلاین

در مجموع، تِمو و شین تنها دو پلتفرم فروش آنلاین نیستند؛ آن‌ها به نماد یک تغییر بزرگ در تجارت جهانی تبدیل شده‌اند. اروپا و آمریکا اکنون در برابر پرسشی جدی قرار دارند: چگونه می‌توان میان جذابیت قیمت‌های پایین برای مصرف‌کنندگان و ضرورت حفاظت از اقتصاد، محیط‌زیست و استانداردهای ایمنی تعادل برقرار کرد؟ این پرسش، آینده تجارت دیجیتال و سیاست‌های نظارتی را در سال‌های پیش رو تعیین خواهد کرد.

اروپا اکنون در برابر پرسشی بنیادین قرار گرفته است: چگونه می‌توان میان جذابیت قیمت‌های پایین برای مصرف‌کنندگان و ضرورت حفاظت از اقتصاد و محیط‌زیست تعادل برقرار کرد؟ فشارهای ناشی از ورود میلیون‌ها بسته کوچک از چین، نه تنها سیستم‌های لجستیکی و گمرکی را تحت‌فشار گذاشته، بلکه به بحران زباله‌های پلاستیکی و افزایش انتشار کربن دامن زده است. این وضعیت، اتحادیه اروپا را ناگزیر کرده تا به سمت اصلاح قوانین گمرکی و سخت‌گیری‌های تازه حرکت کند؛ هرچند اجرای این اصلاحات تا سال ۲۰۲۸ به تعویق افتاده و همین فاصله زمانی، فرصتی طلایی برای تِمو و شین فراهم آورده است.

در کنار این بحران زیست‌محیطی، مسئله ایمنی مصرف‌کنندگان نیز به شدت مطرح است. آزمایش‌های مستقل در کشورهای اروپایی نشان داده‌اند که بخش بزرگی از کالاهای عرضه‌شده توسط این پلتفرم‌ها با استانداردهای سخت‌گیرانه اتحادیه اروپا همخوانی ندارند. از اسباب‌بازی‌های کودک گرفته تا شارژرهای الکترونیکی، بسیاری از این محصولات بالقوه خطرناک‌اند و حتی می‌توانند جان مصرف‌کنندگان را تهدید کنند. این نقض گسترده استانداردها، رقابت را ناعادلانه کرده و شرکت‌های اروپایی را که ملزم به رعایت قوانین هستند، در موقعیت دشواری قرار داده است.

در سوی دیگر اقیانوس، آمریکا نیز تجربه مشابهی را پشت سر گذاشته است. پس از بسته شدن حفره مالیاتی «دِ مینیمِس» در سال ۲۰۲۵، کاربران روزانه تِمو و شین کاهش چشمگیری داشتند و قیمت‌ها بالا رفت. با این حال، این شرکت‌ها با ایجاد انبارهای محلی و انتقال بخشی از تولید به کشورهایی مانند ویتنام و هند توانستند بخشی از فشارها را مدیریت کنند. در عین حال، موجی از فشارهای سیاسی و حقوقی علیه آن‌ها شکل گرفته است؛ از اتهامات مربوط به کار اجباری اویغورها گرفته تا نگرانی‌ها درباره امنیت داده‌ها و همکاری احتمالی این شرکت‌ها با دولت چین.

چشم‌انداز آینده نشان می‌دهد که جنگ تجاری میان چین و غرب وارد مرحله‌ای تازه شده است. تِمو و شین تنها فروشگاه‌های آنلاین نیستند؛ آن‌ها نماد تغییر در الگوهای مصرف جهانی و چالش‌های نوین حکمرانی اقتصادی‌اند. اروپا و آمریکا باید تصمیم بگیرند که آیا می‌توانند با اصلاح قوانین و تقویت نظارت، این موج را مهار کنند یا اینکه باید آماده پذیرش یک واقعیت جدید باشند: جهانی که در آن کالاهای ارزان‌قیمت چینی، نه‌تنها بازارها، بلکه سیاست‌ها و حتی فرهنگ مصرف را دگرگون می‌کنند.

این پرسش همچنان بی‌پاسخ مانده است، اما روشن است که آینده تجارت جهانی دیگر به شکل گذشته ادامه نخواهد یافت.