مناطق آزاد

توسعه صادرات کشاورزی از شلمچه

عراق از مهم‏ترین کشورهای منطقه غرب آسیا و یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان است. این کشور پس از حمله  آمریکا و سقوط صدام در سال ۲۰۰۲ به لحاظ زیرساختی دچار آسیب شد و از آن زمان تاکنون، تقریبا همه اقتصاد این کشور وابسته به فروش نفت و واردات محصولات مصرفی موردنیاز مردم است. یکی از مهم‏ترین واردات عراق از کشورهای دیگر، محصولات کشاورزی و غذایی است؛ به‏گونه‏ای که از کل واردات ۷۰ میلیارد دلاری این کشور در سال ۲۰۲۳، میزان ۷/۱۳ میلیارد به واردات مواد غذایی و محصولات کشاورزی اختصاص یافته بود.

در این بین ترکیه با صادرات ۵/۴ میلیارد دلاری بیشترین سهم را از این بازار مصرفی بزرگ کسب کرده و ایران تنها ۹/۱ میلیارد محصولات کشاورزی و غذایی به عراق صادر کرده است. این در حالی است که ایران با در اختیار داشتن ۷ گذرگاه تجاری که برخی از آن‏ها به ویژه پایانه شلمچه به قطب‏ تولیدات کشاورزی کشور نزدیک هستند، ظرفیت بسیار خوبی برای بهره‏بردن از بازار کشاورزی عراق دارد. پایانه شلمچه به دلایلی نظیر همجواری با استان پرجمعیت بصره به عنوان دروازه تجارت با عراق و از طرفی نزدیکی به خوزستان و فارس به عنوان دو قطب کشاورزی ایران، ظرفیت بسیار خوبی برای صادرات محصولات کشاورزی دارد.

۹۰ میلیون دلار محصولات کشاورزی به عراق صادر شد

با این حال در سال ۲۰۲۳ این پایانه تنها حدود ۹۰ میلیون دلار محصولات کشاورزی به عراق صادر کرده است؛ این عدد باتوجه به ظرفیت بالای این پایانه جای رشد بسیاری دارد که این عدم رشد، معلول مشکلات پایانه شلمچه است. مشکلاتی که اعتراض تولیدکنندگان و تجار ایرانی و عراقی را درپی داشته و هزینه تجارت این محصولات را زیاد کرده است:

  • عدم استفاده از دستگاه ایکس‏ری کامیونی در پایانه: یکی از ضرورت‏های پایانه‏های تجاری، وجود دستگاه ایکس‏ری کامیونی است که امنیت و سرعت تجارت دوطرفه را تضمین می‏کند. پایانه شلمچه در سال ۱۳۹۸ با هزینه ۵/۱ میلیون دلاری مجهز به دستگاه ایکس‏ری شده، اما همچنان از این دستگاه در پایانه استفاده نمی‏شود. یکی از مهم‏ترین معایب عدم استفاده از این دستگاه، کند شدن روند بازرسی به علت بازرسی کامیون‏ها به‏ وسیله نیروی انسانی است. در شرایط فعلی در بهترین حالت روزانه ۴۰۰ کامیون از این پایانه عبور می‏کنند که در صورت راه‏اندازی دستگاه ایکس‏ری، این عدد می‏تواند به ۱۵۰۰ کامیون در روز برسد. در این شرایط کامیون‏ها، گاهی چندین روز و در گرمای نسبتا بالای شلمچه معطل می‏شوند که این امر سبب فاسدشدن محصولات کشاورزی صادراتی به عراق می‏شود. در نتیجه، این امر منجر به کاهش سود تولیدکننده ایرانی و خریدار عراقی و در نهایت کاهش انگیزه تاجران این عرصه خواهد شد.
  • نبود شعبه ارزی در پایانه شلمچه: بر اساس رویه گمرکی کشور، تاجر عراقی وقتی وارد پایانه شلمچه می‏شود باید ارز خود را جهت تایید اصالت و مقدار به شعبه ارزی تحویل دهد، اما در پایانه شعبه ارزی فعال وجود ندارد و به همین دلیل تاجر عراقی مجبور است چندین کیلومتر راه تا خرمشهر جهت تایید اصالت ارز طی کند. این امر که سبب نارضایتی تجار عراقی است با تاسیس یک شعبه ارزی در پایانه حل خواهد شد.
  • نبود گیت CIP در پایانه: از آن‏جایی که پایانه شلمچه، پایانه‏ای مسافری و تجاری است، در برخی روزهای سال مانند ایام آخر هفته و ایام محرم و اربعین با ازدحام قابل توجهی روبرو می‏شود. از سوی دیگر فرایند تجارت از پایانه در اکثر ایام سال فعال است و تاجر عراقی که هرچند روز یکبار برای تجارت به پایانه می‏آید، به علت نبود گیت cip مجبور به معطلی زیاد در صفوف طولانی پایانه می‏شود و همین دلیلی بر کاهش انگیزه تجار عراقی به تجارت با ایران از طریق شلمچه شده است.

این مشکلات درحالی است که مدیریت و حل معضلات فوق، مطابق اساسنامه سازمان منطقه آزاد اروند مصوب سال ۱۳۸۳ از وظایف این سازمان به‏شمار می‏رود. با این حال بی‌عملی و تعلل سازمان منطقه آزاد اروند در فراهم‌سازی زیرساخت‌های حیاتی، این فرصت را به تهدیدی برای منافع اقتصادی و اعتبار سیاسی ایران بدل کرده و ضروری است در اسرع وقت این سازمان، مشکلات پایانه شلمچه را حل کند.

modir

Recent Posts

خواسته خودروسازان از دولت

محدودیت‌های وارداتی باعث شده که خواسته خودروسازان داخلی بدون فشار رقابتی به‌جای تمرکز بر بهبود…

11 ساعت ago

شریان های قاچاق سوخت

قاچاقچیان سوخت با استفاده از خلأهای قانونی، سهمیه‌های تخصیص‌یافته را از مسیرهای رسمی خارج کرده…

11 ساعت ago

روایت بانکداران واقعی

بانکداری در ایران،با وجود چالش‌ ساختاری مسیر تحول را طی کرده و وارد عرصه رقابت…

11 ساعت ago

روایتی از بانکداری خصوصی؛ طلوعی در افق توسعه

بانکداری خصوصی در ایران، با وجود چالش‌های ساختاری و فشارهای اقتصادی، مسیر خود را به…

16 ساعت ago

تحلیل روندهای اقتصادی ایران و مسیر پیش‌رو

با توجه به شرایط تورمی و رکود اقتصادی، ایران با چالش‌های بزرگی در حوزه‌ی توسعه‌ی…

16 ساعت ago

روند نزولی بازار سهام: اصلاح شاخص‌ها و فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری

بازار بورس با روندی نزولی همراه بود، به جز گروه برق که همچنان عملکرد مثبتی…

17 ساعت ago