بی برنامگی وزارت راه و شهرسازی بر ساخت مسکن ملی

به گزارش سرمایه فردا، اخیراً فرزانه صادق مالواجرد وزیر راه و شهرسازی، ضمن مخالفت با مسکن مهر و سیاست‌های مسکنی دولت گذشته، از تمرکز پروژه‌های دولتی ساخت مسکن برای محرومان نیز انتقاد کرده است. صحبت‌های وزیر راه و شهرسازی، واکنش بسیاری از نمایندگان مجلس و کارشناسان مسکن را در پی داشت. چراکه طبق قانون اساسی و اصل ۳۱ دولت و به تبع آن وزارت راه و شهرسازی مکلف به مسکن دار کردن اقشار کم درآمد و محروم جامعه از دهک‌های یک تا سه هستند و باید اولویت سیاست‌گذاری آن‌ها در این راستا باشد.

طبق آخرین آمار رسمی که قیمت هر متر مربع زمین در شهر تهران به بیش از ۱۰۲ میلیون تومان رسیده است. این جهش قیمتی نشان می‌دهد که خرید مسکن دیگر معضل دهک‌های پایین نبوده و تبدیل به آرزویی دست نیافتنی برای غالب مردم کلان‌شهرها شده است. آنچه بررسی‌ها نشان می‌دهد آن است که زمین با سهم ۵۰ تا ۷۰درصدی از هزینه تمام شده در قیمت نهایی مسکن عامل اصلی در گرانی و جهش قیمتی در این بازار است. همه این‌ها در حالی است که طبق داده‌های سازمان ملی زمین و مسکن وزارت راه و شهرسازی، ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار زمین در احتکار این وزارت‌خانه بوده که با عرضه تنها ۶درصد از آن می‌توانند معضل مسکن را در کشور تماماً حل کنند.

اهمیت به تأمین مسکن محرومان طبق اصل ۳۱ قانون اساسی

طبق اصل ۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است. دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها که نیازمندترند به خصوص روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند. ارسلان مالک مدیر عامل سازمان ملی زمین و مسکن نیز بیان کرده است که دولت موظف است با رعایت اولویت برای آن‌ها که نیازمندترند مسکن فراهم کند. کارشناسان بر این باورند که دولت باید از خانه‌دار شدن اقشار کم‌درآمد و دهک‌های پایین جامعه حمایت‌های جدی و مؤثر کند، چرا که این امر یکی از حقوق اساسی مردم هم جامعه‌ای به شمار می‌رود. در حال حاضر، مدت زمان انتظار برای خانه‌دار شدن به اندازه‌ای طولانی شده است که این رقم به بالای ۱۰۰ سال رسیده است. این وضعیت نه تنها باعث به وجود آمدن نارضایتی در میان مردم می‌شود، بلکه می‌تواند به بحران‌های اجتماعی و اقتصادی بزرگی در آینده نزدیک منجر گردد.

دولت برنامه مشخصی برای حل بحران مسکن ندارد

دولت چهاردهم از زمان به روی کار آمدنش تنها یک جلسه در شورای عالی مسکن برگزار کرده است. همچنین چه شخص رئیس جمهور و چه وزارت راه و شهرسازی به صورت مشخص و دقیقی صحبتی از برنامه‌ای برای مدیریت بازار مسکن نکردند. طبق آمار مرکز آمار کشور، سهم بالای هزینه مسکن در سبد هزینه خانوار در برخی شهرها مانند تهران به حدود ۵۰ درصد رسیده است. این رقم نشان از این دارد که بیشترین هزینه خانوار برای مسکن صرف می‌شود و آنان را برای تأمین دیگر نیازهای خود با مشکل روبه‌رو کرده است. از سوی دیگر نیز قیمت هر متر مربع زمین در شهر تهران از مرز ۱۰۲ میلیون تومان عبور کرده است و این نشان می‌دهد که خرید مسکن تبدیل به آرزویی دست نیافتنی برای مردم کلان‌شهرها شده است. در حالی وزیر راه و شهرسازی از ساخت خانه برای محرومین انتقاد می‌کند که طبقه متوسط کشور و دهک‌های بالاتر نیز در تأمین مسکن با مشکل مواجه‌اند و برای این دسته از افراد جامعه نیز مشکل ایجاد شده است.

در شرایطی که دولت هیچ سیاست مشخص و کارآمدی برای کنترل قیمت‌ها و ایجاد تعادل در بازار مسکن ندارد، این افزایش قیمت‌ها باعث می‌شود تا اقشار کم‌درآمد و متوسط جامعه نتوانند به خانه‌ای مناسب دست یابند. در این خصوص عطا بهرامی اظهار داشت: دولت عرضه زمین را انجام نمی‌دهد و راهکاری را دنبال نمی‌کند. خانم مالواجرد به این مسئله اعتقاد ندارد و بیان می‌کند که نمی‌توان شهرها را گسترش داد. مشخص نیست دقیقاً چه کسی مانع این مسئله است. چطور کل دنیا این کار را انجام می‌دهند؟ از حداکثر منابعی که دارند استفاده می‌کنند. دولت به گفتاردرمانی می‌پردازد و گره‌گشایی نمی‌کند. راه‌حل این مشکل از نظر کارشناسان این است که دولت باید طرح‌های حمایتی درستی برای دهک‌های پایین در نظر بگیرد. یکی از این طرح‌ها، تخصیص زمین است. عدم توجه به این مسائل باعث می‌شود تا شکاف‌های طبقاتی افزایش یابد و دسترسی به مسکن برای گروه کم‌درآمد تقریباً غیر ممکن شود.

عرضه زمین؛ راه‌حلی مناسب برای پایان دادن به تمام معضلات مسکن

طبق داده رسمی سازمان زمین مسکن ۸/۱ میلیون هکتار زمین در اختیار دولت است، مساحتی ۳۰ برابر تهران. با توجه به اینکه بیشترین میزان قیمت مسکن متعلق به زمین آن بوده سؤال اصلی آن است که چرا دولت گره اصلی بازار مسکن که عرضه زمین است را باز نمی‌کند؟ عدم عرضه زمین و احتکار آن نه تنها اعتراض کارشناسان را به همراه داشته بلکه صدای فعالان حوزه ساخت و ساز را نیز با مشکل مواجه کرده است. نایب‌رئیس انجمن انبوه‌سازان تهران با تأکید بر وظیفه وزارت راه و شهرسازی در خصوص حل بحران مسکن گفت: دولت باید زمین در اختیار فعالان ساخت‌وساز قرار دهد و دست از تملک زمین بردارد. دولت باید زمین در اختیار فعالان ساخت‌وساز قرار دهد. زمانی که زمین در اختیار ساخت قرار گیرد، می‌توان ویلاسازی یا عمودی سازی کرد. این امر بسته به شرایط و موقعیت منطقه است. تنها باید زمین آماده‌سازی شود و دولت دست از تملک زمین بردارد و فرصت ساخت را ایجاد کند.

همه این‌ها نشان از این دارد یکی از راه‌حل‌های مؤثر و پایدار برای حل بحران مسکن و کمک به خانه‌دار شدن اقشار کم‌درآمد، واگذاری زمین به مردم است. دولت می‌تواند با تخصیص زمین‌های دولتی یا اراضی‌ای که در اختیار دارد، به مردم خصوصاً دهک‌های پایین جامعه امکان ساخت خانه را فراهم کند. این اقدام علاوه بر کاهش هزینه‌های خرید و مسکن، می‌تواند به رونق اقتصادی نیز کمک کند. پژمان‌فر رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس بیان کرده است که راهبرد اصلی تأمین مسکن دولتی طی سال‌های اخیر، از مسکن مهر تا نهضت ملی مسکن، تصدی‌گری دولت به شکل انبوه‌سازی و عمودی سازی بوده است. اما تجربه نشان می‌دهد که اگر به جای آپارتمان‌سازی زمین به مردم عرضه شود، مردم در عرض ۳ تا ۶ ماه خانه‌های خودشان را می‌سازند. کارشناسان معتقدند که با عرضه زمین نه تنها بحران مسکن حل خواهد شد، بلکه زمینه‌ساز توسعه پایدار و متوازن در کشور می‌شود.

نویسنده: حنانه شکوری