روابط پنهانی اسرائیل در خاورمیانه

در یک سال گذشته روابط پنهانی اسرائیل در خاورمیانه با ۷ کشور عربی تجارت را ۱۶ درصد افزایش یافته است، در حالی که سال گذشته کمپین حمایت از غزه اجرا شد.

اقتصاد اسرائیل در یک سال اخیر با آسیب جدی روبرو شده است، با این حال هنوز توانسته به حیات خود ادامه دهد، زیرا برخلاف مطالبه عمومی مسلمانان جهان که تحریمن کالاهای اسرائیلی بود برخی کشورهای منطقه همچنان در حال تجارت با این رژیم هستند.

دولت‌های عربی و مسلمان، سال گذشته در کمپین حمایت از غزه، مشارکت کردند و قرار نشد کالاهای اسرائیلی نخرند. این کمپین ابتدا مورد توجه قرار داشت، اما در ادامه تجارت این کشورها با اسرائیل به روال عادی برگشت، به طووری که آمارها نشان می‌دهد تجارت آنها با رژیم اشغالگر، به جای کاهش، افزایش پیدا کرده است.

کشورهای واردکننده کالا از اسرائیل

در آخرین گزارش گمرک رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد واردات کشورهای عربی، در چند وقت اخیر افزایش داشته است. این مساله منجر شده تا به نوعی سیاست سایر کشورها در مقابل این رژیم کم اثر شود. نکته جالب توجه اینجاست که برای کشورهای واردکننده کالا از اسرائیل مبدا کالای وارداتی اهمیت چندانی ندارد. به عبارت دیگر این کشورها می توانند به راحتی همین کالاها را از کشورهای دیگر واردات کنند. به همین روابط پنهانی اسرائیل در خاورمیانه منجر شده تا همواره تنش سیاسی ادامه داشته باشد. چراکه کشورهای مسلمان در شعار مخالف عملیات این کشور هستند اما تجارت آنها صعودی شده است.

بر اساس گزارش سالانه موسسه صلح آبراهام، تجارت بین رژیم صهیونیستی و ۷ کشور عربی در سال ۲۰۲۳ رکورد شکسته است. این کشورها که روابط خود را با اسرائیل عادی کرده‌اند بیشتر از اینکه منافع اقتصادی از این کشور ببرند به واردکننده کالا تبدیل شده اند. به طوری که در یک سال ۴ میلیارد دلار کالا از این کشور واردات کرده اند. این میزان واردات حدود ۱۶ درصد در مقایسه با سال ۲۰۲۲ افزایش داشته است.

تجارت دوجانبه کشورهای عربی و اسرائیل

نکته جالب توجه اینجاست که تجارت دوجانبه بین این کشورها و رژیم صهیونیستی، پس از آغاز جنگ غزه در اکتبر گذشته، تنها ۴ درصد کاهش یافت، یعنی از ۹۳۷ میلیون دلار  به ۹۰۳ میلیون دلار رسید. در مقابل، مجموع تجارت رژیم صهیونیستی با جهان حدود ۱۸ درصد کاهش داشت. این به معنای تحریم بیشتر کشورهای غیر عربی از کالاهای تولید رژیم صهیونیستی بوده است.

در گزارش سالانه صلح آبراهام ، روابط دیپلماتیک پس از آغاز طوفان الاقصی، «باثبات»، توصیف شده است، اما در عین حال، اذعان شده که جنگ، تاثیر منفی شدیدی بر افکار عمومی منطقه نسبت به رژیم صهیونیستی داشت. بر همین مبنا میزان استفاده از کالاهای اسرائیلی در منطقه باید کاهش قابل توجه پیدا می‌کرد. این موضوع نشان می دهد که عامل اصلی افزایش ورود کالاهای اسرائیلی به بازار مصرف کشورهای عربی سیاست دولتهای آنهاست.

رژیم صهیونیستی، در سال های گذشته سرمایه گذاری کسترده ای روی ساخت بنادر خود داشته است. به همین مبنا ترانزیت کالا را تقویت کرده است. به گونه ای که سراسر منطقه، کالا واردات داشته و آن را به سایر کشورهای منطقه صادرات مجدد کرده است. ترانزیت هر محموله نه تنها اقتصاد اشغالگر را تقویت می‌کند. همچنین این تعاملات اقتصادی، جریان پنهانی از شکل‌گیری روابط سیاسی پنهان خبر می دهد.

روابط پنهانی اسرائیل با ترکیه از طریق یونان

ترکیه اولین کشور مسلمانی بود که با تل آویو روابط دیپلماتیک برقرار کرد. آمارها حکایت از این دار صادرات کالا به رژیم صهیونیستی رشد قابل توجهی داشته است، تا جایی که این کشور در صدر کشورهای صادرکننده کالا از غرب آسیا قرار داشته است. ارزش صادرات ترکیه در سال ۲۰۲۰، حدود ۵.۷ میلیارد دلار بوده است. این آمار ۶.۲ درصد از کل واردات رژیم صهیونیستی در آن سال را تشکیل می دهد.

کالاهایی که ترکیه به اسرائیل صادرات می کند شامل آهن و فولاد (۱.۰۶ میلیارد دلار)، پلاستیک (۴۶۴.۶۷ میلیون دلار)، تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی (۳۴۶.۸۳ میلیون دلار)، وسایل نقلیه (۳۳۱.۴۸ میلیون دلار)، ماشین‌آلات (۲۹۸.۸۹ میلیون دلار)، فلزات (۲۶۱.۶۶ میلیون دلار) و مصالح ساختمانی (۱۸۸.۳۹ میلیون دلار)، است.

در حالی که دولت آنکارا همواره تاکید کرده در پاسخ به جنایات رژیم صهیونیستی در غزه، تجارت خود با این رژیم را به طور کامل متوقف می‌کند. تجارت بین ترکیه و رژیم صهیونیستی از طریق طرف‌های ثالث مانند یونان ادامه دارد. آمارهای منتشر شده از سوی اداره مرکزی آمار رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد این رژیم، در ماه مه سال ۲۰۲۴، کالاهایی به ارزش ۱۱۶ میلیون دلار از ترکیه وارد کرده است. هرچند در مقایسه با ۳۷۷ میلیون دلار واردات کالا به نسبت مدت مشابه سال میلادی گذشته، کاهشی ۶۹ درصدی داشته اما نشان می دهد که تجارت با این کشور را با واسطه ادامه داده است. چراکه داده‌های اداره صادرات ترکیه نشان می‌دهد که صادرات این کشور به یونان در ماه مه سال ۲۰۲۴، به ۳۷۵ میلیون دلار رسیده که افزایش ۷۱ درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۲۳ داشته است.

همچنین بر اساس گزارش موسسه آمار ترکیه، ارزش تجارت بین دو طرف در سال میلادی گذشته، ۶.۳ میلیارد دلار بود که ۷۶ درصد آن صادرات ترکیه بوده است.

۱۰ میلیارد دلار روابط پنهانی اسرائیل با امارات

امارات عربی متحده در رتبه دوم روابط پنهانی اسرائیل قرار دارد. این کشور با «توافقنامه ابراهیم» که در سال ۲۰۲۰، با میانجی‌گری آمریکا امضا شد، روابط خود را با تل آویو عادی کرد. امارات اولین کشور عربی بود که توافقنامه تجارت آزاد (۲۰۲۲) را با اسرائیل تحت طرحی برای تقویت تجارت دوجانبه به ۱۰ میلیارد دلار در سال، امضا کرد. ارزش صادرات این کشور در سال ۲۰۲۲، به ۱.۸۹ میلیارد دلار رسید. این میزان تجارت حدود ۲.۱ درصد از کل صادرات کالا به رژیم صهیونیستی است.

 نکته قابل توجه، افزایش ۱۵۴۳ درصدی ارزش صادرات امارات به رژیم صهیونیستی از زمان توافق عادی سازی روابط بین دو طرف است. مهم‌ترین صادرات امارات به اسرائیل شامل فلزات و سنگ‌های گرانبها (۵۲۵.۳۲ میلیون دلار)، آهن و فولاد (۴۸۳.۹۵ میلیون دلار)، تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی (۲۱۰.۷۱ میلیون دلار) و نفت خام (۹۴.۵۵ میلیون دلار) است. با این حال، گزارش موسسه صلح آبراهام نشان داد تجارت بین دو طرف در سه ماهه پایانی سال ۲۰۲۳، در پی آغاز جنگ غزه، ۱۴ درصد کاهش داشته است.

ارزش بالای تجارت اردن با اسرائیل

اردن در رتبه سوم، تجارت با اسرائیل قرار دارد.  صادراتش به رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۲۲، به ۴۶۹.۲۵ میلیون دلار رسیده است.  در مقایسه با سال ۲۰۱۸، تجارت اردن افزایش ۴۸۹ درصدی نشان داد. صادرات اصلی اردن به اسرائیل شامل پلاستیک (۱۳۵.۲ میلیون دلار)، تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی (۱۲۷.۹۳ میلیون دلار) و آهن و فولاد (۷۴.۳۵ میلیون دلار) است.

طبق گزارش موسسه صلح آبراهام که پیشرفت روابط بین کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی در سومین سال از زمان امضای توافقنامه ها را بررسی و تحلیل می‌کند. ارزش واقعی تجارت توافق‌نامه آبراهام با احتساب معاملات در گاز طبیعی، آب و دفاع، احتمالا بیش از ۱۰ میلیارد دلار خواهد بود.

تجارت رژیم صهیونیستی با اردن در ۹ ماه اول سال میلادی گذشته، ۸ درصد نسبت به سال ۲۰۲۲ کاهش داشت. سپس در سه ماهه پایانی سال، ۴۲ درصد کاهش یافت. با این حال، این کاهش، به جهش صادرات محصولات کشاورزی اردن در سال ۲۰۲۲ نسبت داده شد. ارزش صادرات گاز طبیعی و آب از رژیم صهیونیستی به مصر و اردن، بیش از ۲ میلیارد دلار برآورد شده است.

افزایش ۱۶۸ درصدی صادرات مصر به اسرائیل

مصر، اولین کشور عربی دارای پیان صلح با اسرائیل است. در سال ۲۰۲۲ صادرات مصر به این رژیم اشغالگر حدود ۱۷۹.۳۱ میلیون دلار برآورد شد. عمده صادرات مصر به اسرائیل شامل مواد شیمیایی غیرارگانیک، مواد فلزات گرانبها (۶۱.۱۵ میلیون دلار)، مصالح ساختمانی (۱۴.۲۶ میلیون دلار)، مواد غذایی (۱۲.۷۸ میلیون دلار) و پلاستیک (۱۱.۳۲ میلیون دلار) است. گزارش موسسه صلح آبراهام، حکایت از این دارد که در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳، تجارت رژیم صهیونیستی با مصر، نسبت به سال گذشته، ۱۶۸ درصد افزایش یافت و از ۷۱ میلیون دلار، به ۱۹۱ میلیون دلار رسید.

رشد تجارت الجزایر مغایر با موضع سیاسی این کشور

تجارت الجزایر، با اسرائیل در رتبه پنجم کشورهای منطقه قرار دارد. صادرات الجزایر به رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۲۲، حدود ۲۱.۳۸ میلیون دلار بود. بخش عمده آن را مواد شیمیایی غیرارگانیک، ترکیبات فلزات گرانبها و ایزوتوپ‌ها تشکیل میداد. پایگاه اطلاعاتی سازمان ملل متحد آمار مربوط به روابط اقتصادی بین الجزایر و رژیم صهیونیستی را صعودی اعلام کرده است. این آمار با موضع الجزایر علیه عادی سازی، از جمله جرم انگاری آن در دو سال پیش، در تضاد است.

صادرات مواد غذایی صادرات در روابط پنهانی اسرائیل

مراکش با صادرات ۱۷.۹۲ میلیون دلاری به رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۲۲ در رتبه ششم تجارت با این کشور قرار دارد. عمدتا صادرات مراکش به اسرائیل مواد غذایی است، رباط، روابط دیپلماتیک و تجاری با رژیم صهیونیستی را به عنوان بخشی از توافقات ۲۰۲۰ از سرگرفته است. داده‌های موسسه صلح آبراهام نشان داد تجارت رژیم صهیونیستی با مراکش، در سه ماهه پایانی سال میلادی گذشته، ۸ درصد افزایش یافته و از ۲۴ میلیون دلار، به ۲۶ میلیون دلار رسیده است.

روابط پنهانی اسرائیل با بحرین علنی می شود

در نهایت، صادرات بحرین به رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۲۲، به ۱۰.۵۸ میلیون دلار رسید. افزایش ۱۲ هزار و ۸۳ درصدی صادرات بحرین نسبت به سال ۲۰۲۰ براساس امضای توافق عادی‌سازی روابط بین منامه و تل آویو اتفاق افتاده است. صادرات اصلی بحرین شامل آلومینیوم (۸.۷۸ میلیون دلار) و آهن و فولاد (۲.۶۲ میلیون دلار) است. به این ترتیب، مجموع صادرات کشورهای غرب آسیا به اسرائیل در فاصله سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲، رشد حدود ۱۱۱ درصدی داشت.

واردات انرژی به رژیم صهیونیستی

رژیم صهیونیستی برای تولید برق خود، به شدت به نفت و گاز طبیعی وابسته است. این منابع، ۸۰ درصد از کل انرژی مورد نیازش را تشکیل می‌دهند. در مقابل این رژیم یک صادر کننده بزرگ گاز طبیعی است که در سال ۲۰۲۲، به ۹.۴ میلیارد متر مکعب رسید. جزئیات آن از این قرار است که ۶.۵ میلیارد متر مکعب گاز به مصر و ۲.۹ میلیارد متر مکعب گاز به اردن ارسال شده است.

در مقابل، رژیم صهیونیستی، تمام نفت مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین می‌کند. تقریبا ۲۲۰ هزار بشکه نفت در روز مصرف دارد. از این میزان، ۶۲ درصد واردات نفت مربوط به دو کشور مسلمان یعنی قزاقستان (۹۳ هزار بشکه) و جمهوری آذربایجان (۴۵ هزار بشکه) است. باقی آن از برزیل و کشورهای غرب آفریقا از جمله گابن، نیجریه و آنگولا تامین می‌شود و مقدار نامعلومی به صورت غیرقانونی از کردستان عراق حمل می‌شود.

واردات نفت به اسرائیل از کجاست

بندر جیهان در جنوب شرقی ترکیه نقش مهمی در تسهیل واردات نفت به اسرائیل، ایفا می‌کند. این بندر، محل بارگیری نفت قزاقستان و جمهوری آذربایجان است که از طریق خط لوله باکو-تفلیس-جیهان منتقل می‌شود. نفتکش‌ها همچنین نفت را از کردستان عراق در امتداد شرق دریای مدیترانه، به بنادر حیفا و اشکلون منتقل می‌کنند.

نفتکش‌ها از طریق دو بندر اصلی اشکلون با ۲۲ مخزن به ظرفیت ۱۱ میلیون بشکه و بندر ایلات با ۱۶ مخزن بزرگ به ظرفیت حدود ۱.۴ میلیون متر مکعب نفت، به سرزمین‌های اشغالی روابط پنهانی اسرائیل را تکمیل می کنند.

فعالیت بندر ایلات در بحبوحه افزایش عملیات دریایی نیروهای مسلح یمن در دریای سرخ علیه کشتی‌های عازم به سرزمین‌های اشغالی و مرتبط با رژیم اشغالگر، ۸۵ درصد کاهش یافته است.

تقریبا ۱۸۰ هزار بشکه در روز نفت به اشکلون وارد می‌شود.از آنجا، با استفاده از خطوط لوله داخلی، به بنادر اشدود و حیفا منتقل می‌شود. هر دو بندر، پالایشگاه‌های نفتی با ظرفیت ۱۰۰ هزار و ۱۹۷ هزار بشکه در روز دارند. بعلاوه، خط لوله‌ای، اشکلون و ایلات را به هم متصل می‌کند که از صحرای نقب با ظرفیت ۱.۲ میلیون بشکه در روز عبور می‌کند.

ترکیه عامل دور زدن تجارت اسرائیل

با وجود تنش‌های فزاینده و لفاظی‌های تند برخی از کشورهای منطقه در برابر رژیم صهیونیستی از زمان آغاز جنگ غزه، فعالیت‌های تجاری تا حد زیادی بدون وقفه باقی مانده است. ترکیه، با وجود اینکه رژیم صهیونیستی را یک دولت تروریست می‌خواند، با کمک به تل آویو برای دور زدن محاصره یمن، افزایش صادرات کلی خود به رژیم صهیونیستی و ایفای نقشی محوری در حمل و نقل نفت، به رونق اقتصادی رژیم صهیونیستی، کمک زیادی می‌کند.

صادرات ترکیه در زمان جنگ غزه از ۳۱۹.۵ میلیون دلار در نوامبر سال ۲۰۲۳، به ۴۳۰.۶ میلیون دلار در دسامبر همان سال افزایش یافت. حتی از ۴۰۸.۳ میلیون دلار صادراتی در ژوئیه که قبل از عملیات توفان الاقصی در ۷ اکتبر بود، بالاتر رفت.

صادرات به رژیم صهیونیستی از امارات عربی متحده، اردن، مصر و مراکش، چندان تعجب آور نیست. این‌ها کشورهای عربی هستند که بیش از همه از سیاست‌های منطقه‌ای دفاع می‌کنند. با این حال روابط پنهانی اسرائیل را دنیال می کنند.  با این حال، افزایش روابط تجاری بین الجزایر و رژیم صهیونیستی که مغایر با موضع این کشور است نشانه تغییر در سایت های پشت پرده دارد.