دلایل افت شاخص بورس

به گزارش سرمایه فردا، افت شاخص بورس تهران در روز سه‌شنبه ۱۳ آبان، با وجود رشد قابل‌توجه حجم معاملات و کاهش قیمت جهانی طلا، بار دیگر نشان داد که بازار سرمایه ایران بیش از آنکه تابع محرک‌های بیرونی باشد، درگیر چالش‌های درونی و ساختاری است. این افت، در واقع بازتابی از شکاف میان نقدینگی و اعتماد، و تردیدهای عمیق نسبت به پایداری مسیر سرمایه‌گذاری در کشور است.

افزایش حجم معاملات، اگرچه در ظاهر نشانه‌ای از تحرک بازار است، اما در باطن بیشتر حاصل نوسان‌گیری‌های کوتاه‌مدت و جابه‌جایی نقدینگی میان نمادهای کوچک و پرریسک بوده است. در غیاب چشم‌انداز روشن از آینده نرخ ارز و سیاست‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند در موقعیت‌های موقت باقی بمانند و از ورود به سهام بنیادی خودداری کنند. این رفتار، به‌ویژه در روزهایی که بازار نیازمند محرک‌های روانی و اعتمادسازی است، به افت شاخص کل منجر می‌شود.

علی رضایی، معتقد است که ابهام در سیاست‌های حمایتی دولت و فشار فروش در نمادهای دلاری باعث شده سرمایه‌گذاران با وجود رشد معاملات، همچنان در موقعیت انتظار باقی بمانند

علی رضایی کارشناس بورس در گفتگو با بازار گفت: با وجود اینکه وزیر اقتصاد دم از حمایت زده اما ابهام در سیاست‌های حمایتی دولت مزید بر علت شده تا برخی فعلا در ادامه روند تردید داشته باشند. وعده‌های مکرر برای حمایت از بازار سرمایه، در عمل با تعلل در اجرای بسته‌های حمایتی، ادامه عرضه‌های اولیه و نبود شفافیت در نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در بازار موثر هستند. این عوامل، فضای بی‌اعتمادی را تشدید کرده و مانع از شکل‌گیری روندهای پایدار در بازار شده‌اند.

وی افزود: از سوی دیگر، فشار یکباره فروش در نمادهای بزرگ، به‌ویژه در صنایع دلاری، نشان‌دهنده نگرانی سرمایه‌گذاران از نوسانات بازارهای جهانی است. افت قیمت فلزات و نفت در بازارهای بین‌المللی، برخی فعالان داخلی را به خروج از نمادهای صادرات‌محور سوق داده و شاخص کل را تحت فشار قرار داده است حتی اگر شاخص هم‌وزن رشد کرده باشد.

رضایی تاکید کرد: کاهش قیمت جهانی طلا نیز، برخلاف انتظار، نتوانسته محرک مثبتی برای بازار باشد. در ایران، افت قیمت طلا معمولاً با کاهش تقاضای سفته‌بازانه همراه می‌شود و در شرایطی که بازار ارز نیز نوسان محدودی دارد، بخشی از نقدینگی در حالت انتظار باقی می‌ماند و وارد بازار سهام نمی‌شود.

این کارشناس تاکید کرد: درواقع تصمیمات اخیر فدرال رزرو با تعدیل انتظارات تورمی در بازارهای جهانی، اثر روانی خود را بر بازار ایران نیز گذاشته‌اند. کاهش انتظارات از رشد نرخ ارز، جذابیت سهام دلاری را کاهش داده و سرمایه‌گذاران را به سمت موقعیت‌های نقد سوق داده است.

تأثیر بازار جهانی بر بورس

بازار بورس ایران در آستانه بازتعریف مسیر سرمایه‌گذاری قرار گرفته است؛ مسیری که نه فقط تحت تأثیر متغیرهای داخلی، بلکه در سایه تصمیمات سیاست‌گذاران پولی فرامرزی، به‌ویژه فدرال رزرو آمریکا، شکل می‌گیرد. اگرچه تصمیمات کمیته بازار آزاد فدرال رزرو مستقیماً متوجه اقتصاد ایران نیست، اما از طریق کانال‌های قیمتی طلا، ارز و انتظارات تورمی، اثرات روانی و ساختاری قابل‌توجهی بر رفتار سرمایه‌گذاران ایرانی دارد.

در آخرین نشست فدرال رزرو، کاهش ۲۵ واحد پایه‌ای نرخ بهره در کنار توقف سیاست انقباض کمّی (QT)، دو سیگنال متضاد اما تعیین‌کننده به بازارهای جهانی ارسال کرد. از یک‌سو، کاهش نرخ بهره می‌تواند به تضعیف دلار و افزایش جذابیت دارایی‌های غیربهره‌ای مانند طلا منجر شود. از سوی دیگر، موضع هاوکیش جروم پاول و تأکید بر تداوم مهار تورم، انتظارات برای کاهش‌های بیشتر را محدود کرده و دلار را در کوتاه‌مدت تقویت کرده است.

رحیم کریمی، تاکید کرد رفتار فدرال رزرو با تعدیل انتظارات تورمی، اثر روانی خود را بر بازار ایران گذاشته و جذابیت سهام دلاری را کاهش داده است با این حال بازار در انتظار بازگشت اعتماد از طریق سیاستگذاری است

رحیم کریمی کارشناس بازار مالی با تاکید بر اینکه تقویت دلار در بازار ارز ایران نیز بازتاب داشته و با افزایش نرخ ارز، انتظارات تورمی را تشدید کرده است به بازار گفت: در چنین فضایی، سرمایه‌گذاران داخلی به‌طور طبیعی به سمت دارایی‌های امن مانند طلا، سکه و سهام دلاری حرکت می‌کنند. هم‌زمان، تزریق نقدینگی به بازارهای جهانی، در میان‌مدت می‌تواند هزینه فرصت نگهداری طلا را کاهش داده و تقاضا برای آن را افزایش دهد؛ امری که در ایران نیز با رشد قیمت طلای آب‌شده و سکه همراه خواهد بود.

وی افزود: در این میان، بازار سرمایه ایران با افت شاخص‌های کلان مواجه بوده است. اما تحولات جهانی در حوزه کامودیتی‌ها، به‌ویژه با رشد سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های هوش مصنوعی و مراکز داده، می‌تواند برای صنایع فلزی و معدنی ایران فرصت‌ساز باشد. شرکت‌های فعال در حوزه مس، فولاد، نیکل و پتروشیمی، در صورت ثبات نرخ ارز و رشد قیمت‌های جهانی، ظرفیت سودآوری بالاتری خواهند داشت و این موضوع می‌تواند جریان پول را به سمت آن‌ها بازگرداند.

کریمی ادامه داد: رفتار سرمایه‌گذاران نیز در حال تغییر است. با افزایش عدم قطعیت در سیاست‌گذاری فدرال رزرو و احتمال تثبیت نرخ بهره در سطوح بالا، سرمایه‌گذاران جهانی به دارایی‌های بلندمدت و کم‌ریسک روی آورده‌اند. این الگو در ایران نیز با افزایش تقاضا برای صندوق‌های درآمد ثابت، طلا و ارز دیده می‌شود. با این حال، در صورت تثبیت نرخ ارز و بهبود انتظارات تورمی، بازگشت تدریجی نقدینگی به بازار سهام محتمل است به‌ویژه اگر دولت بتواند با سیاست‌های حمایتی، اعتماد عمومی را به بازار سرمایه بازگرداند.

براساس این گزارش می‌توان گفت که سیاست پولی فدرال رزرو، از طریق اثرگذاری بر قیمت‌های جهانی، انتظارات تورمی و رفتار سرمایه‌گذاران، نقشی غیرمستقیم اما مؤثر در بازار بورس ایران ایفا می‌کند. تثبیت ترازنامه، در کنار موضع محتاطانه پاول، می‌تواند در میان‌مدت به افزایش تقاضا برای دارایی‌های مولد و سهام دلاری در ایران منجر شود. با این حال، رشد پایدار بورس تهران نیازمند هم‌زمانی چند عامل کلیدی است؛ ثبات نرخ ارز، بهبود روابط تجاری، و بازتعریف سیاست‌های حمایتی دولت در بازار سرمایه. تنها در چنین شرایطی است که بازار می‌تواند از فاز نوسانی خارج شده و به مسیر رشد بازگردد.

بنابراین، افت شاخص در روز سه‌شنبه نه نشانه ضعف بنیادی بازار، بلکه بازتابی از تردیدهای ساختاری، نبود محرک‌های قوی و خلأ اعتماد عمومی است. بازار سرمایه ایران در انتظار یک سیگنال روشن است سیگنالی که بتواند مسیر نقدینگی را از نوسان‌گیری به سرمایه‌گذاری بلندمدت تغییر دهد. تا زمانی که سیاست‌گذار اقتصادی نتواند چشم‌اندازی شفاف از نرخ ارز، سود بانکی و حمایت‌های عملیاتی ارائه دهد، بورس تهران در وضعیت نوسانی باقی خواهد ماند.