به گزارش سرمایه فردا، تهران – ۲۱ اسفند ۱۲۸۹ در یکی از مهمترین تصمیمات اقتصادی و اجتماعی دوران مشروطه، مجلس شورای ملی در واپسین روزهای سال ۱۲۸۹ خورشیدی، قانونی ششمادهای را برای اخذ مالیات از خرید و فروش تریاک به تصویب رساند. این قانون که در بستر افزایش نگرانیها نسبت به مصرف داخلی تریاک و نیاز دولت به منابع مالی جدید تدوین شده بود، نقطه عطفی در سیاستگذاری عمومی ایران در قبال این کالای استراتژیک به شمار میرود.
نکته قابلتوجه در این مصوبه، معافیت کامل صادرات تریاک از پرداخت مالیات است؛ تصمیمی که در ماده پنجم قانون بهصراحت آمده و نشان میدهد که دولت وقت، با وجود تلاش برای کنترل مصرف داخلی، همچنان به درآمدهای حاصل از تجارت خارجی تریاک بهعنوان منبعی حیاتی برای تأمین بودجه کشور مینگریست.
در دهههای پایانی قرن سیزدهم هجری شمسی، تریاک یکی از مهمترین اقلام صادراتی ایران بود و بخش قابلتوجهی از درآمدهای دولت از محل فروش آن به کشورهای خارجی، بهویژه هند تحت استعمار بریتانیا، تأمین میشد. با این حال، مصرف گسترده داخلی تریاک و شیره، بهویژه در میان طبقات پایین و متوسط جامعه، به یکی از معضلات اجتماعی و بهداشتی بدل شده بود. قانون مصوب اسفند ۱۲۸۹ تلاشی بود برای ایجاد توازن میان منافع اقتصادی دولت و دغدغههای اجتماعی ناشی از اعتیاد.
بر اساس مفاد این قانون:
قانون مالیات بر تریاک در سال ۱۲۸۹ را میتوان یکی از نخستین تلاشهای نظاممند دولت مشروطه برای مداخله در بازار و اصلاح ساختارهای مالی و اجتماعی کشور دانست. این قانون در عین حال که به دنبال کاهش مصرف داخلی و کنترل آسیبهای اجتماعی بود، با معافیت صادرات از مالیات، نشان داد که دولت نمیخواهد منبع درآمدی مهمی را از دست بدهد. این دوگانگی، بازتابی از شرایط پیچیده اقتصادی و سیاسی ایران در آستانه قرن چهاردهم هجری شمسی است—دورانی که دولت نوپای مشروطه میان آرمانهای اصلاحطلبانه و واقعیتهای مالی گرفتار آمده بود.
وقتی نهاد صنفی میتواند تاثیرگذار باشد که اعضای صنف اولا متشکل باشند و از همه…
لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ تصویری دوگانه از سیاستهای مالی دولت ارائه میدهد؛ از یکسو اتکای…
پنجره نقلوانتقالاتی برای استقلال همچنان قفل مانده است؛ شایعهها رنگ باخته، امیدها کمرنگ شده و…
بازگشت آییننامه قدیمی انتخاب شهردار، تنها یک اصلاح اداری نبود؛ جرقهای بود که فضای شورای…
کشف دو جسد سوخته در کنار جاده، پلیس را وارد یکی از پیچیدهترین پروندههای جنایی…
در حالی که رقابت قدرتهای بزرگ در اقیانوس آرام از سطح دریا به اعماق منتقل…