بازی پرهزینه ترامپ برای انرژی جهان

به گزارش سرمایه فردا، تحریم‌های جدید آمریکا علیه نفت‌کش‌های ونزوئلا را نمی‌توان صرفاً یک تصمیم اقتصادی دانست؛ این اقدام در واقع بخشی از سناریوی بزرگ‌تر واشنگتن برای بازتعریف نقش خود در نظم انرژی جهان است. در حالی که مادورو آن را تهدیدی علیه حاکمیت ملی می‌خواند و اروپا از تبعات افزایش هزینه‌های انرژی نگران است، ترامپ با این فرمان تلاش دارد همزمان فشار بر کاراکاس را افزایش دهد، مسیرهای صادراتی چین را محدود کند و جایگاه آمریکا را به‌عنوان بازیگر اصلی بازار نفت تثبیت نماید. این تحریم‌ها اگرچه در کوتاه‌مدت اثر محدودی بر عرضه جهانی دارند، اما در صورت تداوم می‌توانند معادلات قدرت در بازار انرژی را به‌طور جدی تغییر دهند.

ترامپ در فرمانی جدید، دولت ونزوئلا را «سازمان تروریستی خارجی» معرفی کرده و دستور داده تمامی نفت‌کش‌های تحت تحریم که وارد یا خارج از بنادر این کشور می‌شوند، مسدود شوند. این اقدام پس از توقیف یک نفت‌کش ونزوئلایی توسط نیروهای آمریکایی در سواحل کارائیب صورت گرفت و با استقرار گسترده ناوهای آمریکایی در منطقه همراه شد. در مقابل، دولت مادورو این تصمیم را «تهدیدی آشکار علیه حاکمیت ملی» دانست و آن را تلاشی آشکار از سوی واشنگتن برای تصاحب منابع نفتی کشور توصیف کرد.

بازار جهانی نفت پس از اعلام تحریم‌های جدید ترامپ علیه نفت‌کش‌های ونزوئلا، واکنش فوری نشان داد. این افزایش در شرایطی رخ داد که تنها یک روز پیش، قیمت‌ها تحت تأثیر چشم‌انداز پیشرفت مذاکرات صلح روسیه و اوکراین به پایین‌ترین سطح خود در پنج سال اخیر نزدیک شده بود، هرچند فعلا نمی توان نسبت به اینکه آن مذاکرات چقدر طول می کشد و چه نتیجه ای خواهد داشت، اما به طور قطع ورود نفت روسیه به بازار تغییرات جدی در قیمت ایجاد خواهد کرد و این موضوع می تواند اثر تحریم های آمریکا علیه ونزئولبا بر بازار نفت را تا حدودی خنثی کند، اما این تنها یک سناریو است اما در صورت طولانی شده مذاکرات قطعا تحریم نفت کش های ونزئولا اثر قابل توجهی بر بازار نفت خواه داشت که تنها دولت مادرو زیان نمی بیند و حتی شرکای ترامپ و کارتل های نفتی آمریکایی نیز آسیب می بینند.

به گفته یکی از معامله‌گران آمریکایی، این اقدام می‌تواند روزانه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه نفت را از چرخه عرضه خارج کند و قیمت‌ها را بین یک تا دو دلار در هر بشکه افزایش دهد. البته میزان صادرات نفت ونزئولا حدود یک میلیون بشکه است که نزدیک به ۷۷۰ هزار بشکه به چین صدرات می شود.

تبعات تحریم تفتکش های ونزوئلا

دستور اخیر ترامپ تنها یک هفته پس از توقیف یک نفت‌کش ونزوئلایی توسط آمریکا صادر شد. هنوز مشخص نیست چه تعداد کشتی تحت تأثیر این محاصره قرار خواهند گرفت. برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که آمریکا ممکن است بار دیگر از گارد ساحلی برای جلوگیری از ورود نفت‌کش‌ها به بنادر ونزوئلا استفاده کند.

البته نفت‌کش‌هایی که توسط شرکت شِوْرون اجاره شده‌اند، با مجوز ویژه‌ای که پیش‌تر از واشنگتن دریافت کرده بودند، نفت خام ونزوئلا را به آمریکا منتقل می‌کنند. با توجه به اینکه چین همچنان بزرگ‌ترین خریدار نفت ونزوئلا باقی مانده و حدود چهار درصد از واردات نفت خود را از این کشور آمریکای جنوبی تأمین می‌کند. این جنگ ترامپ قطعا با هدف تحت تاثیر قرار دادن چین است اما این مساله می تواند بازار جهانی نفت را تغییر دهد زیرا تغییر بازار نفت چین ز ونزوئلا به عراق یا عربستان می تواند میزان عرضه نفت به اروپا را کاهش دهد و در این حالت بازهم قیمت نفت گران می شود  شرکای آمریکا بیشترین آسیب را خواهند دید.

البته چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مشتری نفت این کشور، معمولاً نفت ونزوئلا را با تخفیف‌های قابل توجه خریداری می‌کند و کارشناسان معتقدند ممکن است در برابر فشار آمریکا مقاومت کرده و همچنان واردات را ادامه دهد. شرکت آمریکایی Chevron که با مجوز ویژه در ونزوئلا فعالیت دارد، اعلام کرده فعلاً عملیاتش تحت تأثیر قرار نگرفته است. اما سایر خریداران بالقوه، به‌ویژه در آسیا، با ریسک بالای توقیف نفت‌کش‌ها مواجه‌اند و احتمالاً از خرید مستقیم نفت ونزوئلا اجتناب خواهند کرد.

واقعیت این است که تحریم نفت‌کش‌های ونزوئلا اگرچه در کوتاه‌مدت اثر محدودی بر بازار جهانی دارد، اما در صورت اجرای کامل و پایدار می‌تواند به تغییرات جدی در قیمت نفت منجر شود. برخی کارشناسان معتقدند این افزایش قیمت بیش از همه بر کشورهای اروپایی فشار وارد خواهد کرد. اروپا که بخش مهمی از انرژی خود را از واردات تأمین می‌کند، در سال‌های اخیر به دلیل کاهش وابستگی به روسیه، به دنبال تنوع‌بخشی به منابع انرژی بوده است. محدودیت در عرضه نفت ونزوئلا، گزینه‌های جایگزین اروپا را کمتر کرده و هزینه واردات انرژی را بالا می‌برد. افزایش قیمت نفت برای کشورهای اروپایی به معنای رشد هزینه‌های تولید، افزایش قیمت کالاها و فشار مضاعف بر خانوارهاست. صنایع انرژی‌بر مانند فولاد، پتروشیمی و حمل‌ونقل بیشترین آسیب را خواهند دید. علاوه بر این، تورم ناشی از افزایش قیمت انرژی می‌تواند سیاست‌های پولی اتحادیه اروپا را تحت فشار قرار دهد و روند بهبود اقتصادی پساکرونا را کندتر کند.

تاثیر بر شرکت‌های نفتی آمریکایی

از این رو تحریم نفت ونزوئلا نه تنها اقتصاد این کشور را به شدت تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه با افزایش هزینه‌های انرژی، زیان قابل توجهی برای کشورهای اروپایی به همراه خواهد داشت. این تصمیم آمریکا بیش از آنکه صرفاً یک اقدام اقتصادی باشد، ابزاری ژئوپلیتیک است که می‌تواند توازن قدرت در بازار جهانی انرژی را تغییر دهد و اروپا را در موقعیتی دشوارتر نسبت به گذشته قرار دهد.

همچنین شرکت‌های نفتی آمریکایی را نیز به‌طور مستقیم تحت فشار قرار می‌دهد. شرکت‌هایی مانند Chevron که با مجوزهای ویژه در ونزوئلا فعالیت داشتند، این شرکت‌ها پیش‌تر از نفت ارزان ونزوئلا برای تأمین بخشی از نیاز پالایشگاه‌های خود استفاده می‌کردند، با اعمال تحریم‌های جدید، دسترسی آنها به این منبع کاهش یافته و هزینه‌های تولید و واردات افزایش پیدا کرده است.

در همین راستا به گزارش رویترز، کارشناسان بر این باورند اگر تحریم‌ها برای مدت طولانی ادامه یابد، احتمال افزایش بیشتر قیمت‌ها وجود دارد؛ موضوعی که می‌تواند فشار تازه‌ای بر مصرف‌کنندگان جهانی و به‌ویژه کشورهای واردکننده نفت وارد کند.

درواقع اقدام ترامپ هرچند با هدف فشار اقتصادی به دولت نیکلاس مادورو انجام شده است تا از این طریق صادرات نفت این کشور را به‌شدت محدود کند. اما این تصمیم نه‌تنها اقتصاد ونزوئلا را ، بلکه بازار جهانی نفت را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.

اختلال در صادرات ۹۰۰ هزار بشکه نفت

ونزوئلابا بیش از ۳۰۳ میلیارد بشکه ذخایر نفتی بزرگ‌ترین دارنده نفت جهان محسوب می‌شود، به‌شدت به صادرات نفت وابسته است. تحریم جدید می‌تواند صادرات روزانه حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار بشکه نفت این کشور را مختل کند. کاهش درآمدهای ارزی، خطر کمبود کالاهای اساسی و دارو را افزایش داده و تورم داخلی را که پیش‌تر در سطحی بسیار بالا قرار داشت، بیش از پیش تشدید خواهد کرد.

هرچند بازار جهانی در حال حاضر با مازاد عرضه حدود دو میلیون بشکه در روز روبه‌روست و اثر فوری تحریم‌ها محدود خواهد بود، اما در صورت اجرای کامل محاصره، قیمت‌ها می‌توانند تا سه دلار در هر بشکه افزایش یابند.

از منظر ژئوپلیتیک، این اقدام تنش‌ها در کارائیب را افزایش داده و برخی تحلیلگران آن را «اقدام جنگی» توصیف کرده‌اند. ونزوئلا احتمالاً روابط خود با کشورهای همسو مانند روسیه و ایران را تقویت خواهد کرد تا مسیرهای جایگزین برای صادرات نفت بیابد. در سطح بین‌المللی نیز این تحریم‌ها می‌تواند شکاف میان آمریکا و برخی متحدانش را عمیق‌تر کند، زیرا بسیاری از کشورها چنین محاصره‌ای را ناقض قوانین تجارت آزاد و حقوق بین‌الملل می‌دانند. حتی پالایشگاه‌های آمریکایی در ایالت‌های جنوبی که به نفت سنگین ونزوئلا وابسته بودند، ناچارند به سمت منابع جایگزین مانند نفت کانادا یا مکزیک حرکت کنند؛ منابعی که هم گران‌ترند و هم هزینه حمل‌ونقل بیشتری دارند. این تغییر مسیر نه تنها سودآوری شرکت‌های نفتی آمریکا را کاهش می‌دهد، بلکه فشار بیشتری بر مصرف‌کنندگان داخلی وارد می‌کند و قیمت انرژی در بازار داخلی را بالا می‌برد.

هدف پنهان ترامپ از این تحریم‌ها چیست؟

پرسش کلیدی اینجاست هدف پنهان ترامپ از این تحریم‌ها چیست؟ تحلیلگران بر این باورند که این اقدام بیش از آنکه صرفاً اقتصادی باشد، یک ابزار سیاسی و ژئوپلیتیک است. ترامپ با محدود کردن صادرات نفت ونزوئلا در پی آن است که فشار اقتصادی بر دولت مادورو را به حدی برساند که توان اداره کشور کاهش یابد و زمینه تغییر سیاسی فراهم شود. همزمان، او می‌خواهد بازار جهانی نفت را به سمت تولیدکنندگان همسو با آمریکا مانند عربستان و کانادا سوق دهد تا وابستگی کشورها به این منابع افزایش یابد. در نهایت، ترامپ با این سیاست به دنبال کنترل مسیرهای انرژی در نیمکره غربی است تا آن را به‌عنوان یک برگ برنده ژئوپلیتیک در برابر چین و روسیه در اختیار داشته باشد. به این ترتیب، تحریم نفت‌کش‌های ونزوئلا نه تنها فشار اقتصادی شدیدی بر کاراکاس وارد می‌کند، بلکه بخشی از راهبرد بزرگ‌تر ترامپ برای بازآرایی بازار جهانی انرژی و تثبیت موقعیت آمریکا به‌عنوان بازیگر اصلی در این عرصه محسوب می‌شود.