چرا بازدهی بورس ۱۴۰۳ تاکنون منفی است ؟

به گزارش سرمایه فردا، از ابتدای سال تاکنون بازدهی بورس ۱۴۰۳ منفی ۴.۳۹ درصد بوده است. فارغ از آنکه چه اعداد و ارقامی در شهریور به ثبت رسیده، بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که شاخص‌های سهامی با خروج پول حقیقی از تالار شیشه‌ای به چالش کشیده شده است. حقوقی ها از ابتدای سال با ثبت خالص تغییر مالکیت بیش از  ۲۰ هزار میلیارد تومان داشته‌اند. میانگین ارزش معاملات خرد نیز در این بازار از ابتدای سال بالغ بر دو هزار و ۶۲۹میلیارد تومان برآورد می‌شود که به‌وضوح از حال بد بازار سهام خبر می‌دهد.
سیاستگذاری‌‌های حوزه بورس در چهار سال گذشته، به‌خصوص در سال ۱۴۰۳، نتوانست  بازدهی بورس را مانند بازارهای موازی پیش ببرد. این امر منجر به استقبال محدود و حتی کم‌رغبتی مفرط در بخش خرید سهام شده و بورس از اولویت سرمایه‌گذاری خارج کرده است.
خروج پول سهامداران خرد و  تشدید عرضه‌ها همچنان ادامه دارد. برخی از معامله‌گرانی که در محدوده‌های پایین‌تر اقدام به خرید کرده‌بودند. با کسب سود اقدام به‌فروش بخشی از سهام یا صندوق‌های موجود در پرتفوی خود کردند.البته تقابل شاخص بورس با محدوده دو‌میلیون و ۱۰۰ ‌هزار‌واحدی نیز به‌عنوان یکی از مقاومت‌‌‌‌‌‌‌‌های پیش‌‌‌‌‌‌‌‌روی بازار ،سبب پیشروی معامله‌گران برای فروش بود. به این ترتیب این عامل نیز موجب افزایش عرضه‌ها در کلیت بازار شد.

عدم افزایش بازدهی بورس به دلیل دامنه ۲ درصد

در روزهای آینده به نظر می‌رسد صعود «دلار نیمایی»به‌ عنوان یکی از محرک‌های بازدهی بورس شود‌. در شرایط کنونی نرخ دلار نیما در بالای کانال ۴۵ ‌هزار تومانی قرار دارد، بدون شک منجر به کاهش تردید در میان معامله‌گران برای خرید سهام خواهد شد. 
در‌حالی‌که بازدهی بورس در دو‌هفته اخیر کمی مثبت شده اما با تعلل سیاست‌گذار در خصوص«تداوم محدودیت دامنه نوسان»،پول قابل توجهی وارد بازار نشد. ادامه‌دار شدن وضعیت دامنه نوسان سناریوی کوچ معامله‌گران به بازارهای موازی را محقق می‌سازد.بنابراین با وجود کاهش سطح تنش‌های برون مرزی، ادامه‌دار شدن این محدودیت توجیه چندانی ندارد.
بازدهی بورس در دو‌ هفته اخیر مرهون وعده‌های سکاندار جدید وزارت اقتصاد بوده‌است. از اینرو بازار برای پایداری رونق،نیازمند عملیاتی شدن وعده‌های سیاستگذار اقتصادی است. اکنون نگرانی‌هایی در بازار سرمایه وجود دارد که آیا دولت جدید می‌تواند به وعده‌‌‌‌‌‌های خود جامه‌ عمل بپوشاند؟این نگرانی‌ها به‌نظر طبیعی است. سابقه سیاستگذارانی که سمت اجرایی داشتند نشان‌داده پس از مدتی وعده‌های حمایتی از اجرا فاصله‌گرفتند. زیرساخت‌های لازم جهت حمایت و رونق بازار سرمایه، اصلا وجود نداشتند.

تاثیر معاملات کالاها بر بازدهی بورس

بازدهی بورس تحت تاثیر نرخ فروش و عرضه افزایش مییابد. برای نمونه از زمانی که محصولات سیمانی‌‌ در بورس‌کالا عرضه شد، وضعیت متغیرهای مالی این صنعت بهبود چشمگیری یافت. مجموع تولیدات سیمانی‌‌‌ها در پنج‌ماه نخست امسال ۲۶میلیون و ۹۱۳هزار تن به‌‌‌ثبت رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش ۹ درصدی را تجربه کرد. در این بین، تناژ فروش سیمانی‌‌‌ها نیز در این مدت ۱۹میلیون و ۴۷۶هزار تن بوده که این میزان فروش در قیاس با سال ۱۴۰۲ نزول ۶درصدی را به ثبت رسانده است.
اصلی‌‌‌ترین عامل نزول تناژی تولید و فروش سیمانی‌‌‌ها را می‌‌‌توان رکود حاکم بر فعالیت‌های عمرانی کشور دانست که در دوره‌‌‌های اخیر، به‌خصوص طی سال‌جاری موجب شده است سیمانی‌‌‌ها نتوانند به روال سابق تولیدات خود را توسعه دهند. این موضوع زمینه را برای نزول درآمدی این صنعت نیز فراهم کرده است. به‌طوری که مجموع فروش سیمانی‌‌‌ها در سال‌جاری به‌‌‌ ۲۱هزار میلیارد تومان رسید که این میزان فروش در قیاس با پنج‌ماه نخست ۱۴۰۲ تنها ۱۳درصد رشد را تجربه کرده است.
حاشیه سود تولیدات پتروشیمیایی‌ به پایین‌ترین حد تاریخی رسید. سه‌گانه کاهش سودآوری، افت تقاضا و افزایش ظرفیت تولید مازاد، مثلث خطرناکی است که پیش ‌روی صنعت پتروشیمی در جهان ترسیم شده‌است. تا جایی که نسبت سودآوری شرکت‌های بزرگ در این صنعت را با محوریت چین به پایین‌ترین رقم در تاریخ خود کاهش داده است.
صنعت در چرخه نزولی قرار دارد جای تعجب نیست. تقاضای مواد شیمیایی در پی همه‌گیری ویروس کرونا به طرز شگفت‌‌آوری قوی باشد، اما از آن زمان رشد تقاضا به طور قابل‌‌توجهی کمتر از انتظارات قبل از همه‌گیری بوده است. افزایش شدید قیمت انرژی و تورم ناشی از جنگ روسیه و اوکراین باعث کاهش بیشتر تقاضا شده است.

وضعیت معاملات بورس تهران

معاملات بورس تهران وارد فاز جدیدی از تغییرات شده که اگر تا پایان داد و ستدهای شهریورماه ثابت بماند منجر به رشد شاخص کل خواهد شد. نوسان مثبت معاملات از ابتدای ماه جاری صعود ۴ درصدی شاخص را رقم زد. بازدهی معاملات سهام با وجود محدودیت دامنه نوسان مثبت است. به همین دلیل عرضه روز چهارشنبه افزایش یافت.
دلار در جریان یک روند صعودی تا  کانال ۶۰ هزار تومان افزایش قیمت را تجربه کرد. بررسی معاملات ارزی در دو روز کاری هفته جاری حاکی از آن است که بازار نوسان چشمگیری در ارزش شاخص‌ها مشاهده نمی‌کند. رونق نسبی بازار سهام نیز به مواضع جدید وزیر اقتصاد در مورد بورس بازمی گردد. اکنون فعالان بازار سرمایه چشم انتظار تصمیمات و اقدامات عملی از سوی بانک مرکزی و وزارت اقتصاد در خصوص بورس هستند تا ببیند در عمل چه تصمیماتی اتخاذ خواهد شد.

دلایل توقف بازدهی بورس

معاملات بازار سهام در جریان داد و ستدهای این دو روز با تفاوت‌های داشت.  شناسایی سود معامله‌گران  باعث شد اقدام به فروش بخشی از سهام یا صندوق‌های موجود در پورتفوی خود کنند. همچنین برخورد شاخص کل به محدوده دو میلیون  و ۱۰۰ هزار واحدی به عنوان یکی از مقاومت‌های پیش‌روی بازار در توقف بازدهی بورس مهم بود. از اینرو به محض برخورد شاخص به محدوده مقاومتی و البته پرحاشیه شاهد افزایش عرضه‌ها در کلیت بازار بودیم.به‌طوری که در روز چهارشنبه سهامداران حقیقی در صف فروش ایستادند و حدود ۳۹ میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی جابه‌جا شد.
آنچه در شرایط فعلی منجر به اعتراض اهالی بازار سهام شده ادامه محدودیت دامنه‌نوسان سهام است. به‌نظر می‌رسد با توجه به تجارب گذشته وزیر اقتصاد و چیدن مهره‌های کلیدی در کنار هدف‌گذاری و ابلاغ استراتژی‌های کلان اقتصادی، در روزهای آینده شاهد اتفاقات مطلوب‌تری در بازار سرمایه باشیم. به‌گونه‌ای که حذف فاصله دلار نیما و آزاد، نرخ نیما به ۶۰ هزار‌تومان برسد بورس می‌تواند ‌هزار و ۴۰۰ همت سود بسازد. کاهش جذابیت بازارهای موازی و بالا بودن انتظارات از سودآوری،یکی از سناریوهای پیش‌روی بازار سهام است که حتی می‌تواند به کاهش جذابیت و البته هراس ورود به بازارهای موازی سکه و ارز بازگردد.

بهبود پی بر ایی بازار سهام تهران

با فرض آنکه پی بر ایی بازار حداقل ۸ واحد شود، شاخص بورس می‌تواند در مرحله اول به سقف قبلی که در اردیبهشت ۱۴۰۲ تشکیل شده‌است، نزدیک شود. در مرحله بعدی سقف ۳میلیونی و ۳٫۶میلیون‌واحدی را تشکیل دهد، اما اگر در عمل، انتظارات اهالی بورس‌ برآورده نشود، بورس تهران دوباره به فضای رکودی برمی‌گردد. شاخص‌کل بورس برای عبور از ۲٫۱ و ۲٫۲میلیون‌واحدی آمادگی دارد. در صورتی‌که بالای دو محدوده مذکور تثبیت شود، احتمالا از مرحله اول صعود عبور خواهد کرد و راه برای ادامه مسیر مشخص خواهد بود. هدف بعدی بورس شاخص دو میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی حرکت است که صحبت‌های اخیر وزیر اقتصاد، آمادگی بازار برای عبور از مقاومت مذکور را سرعت بخشیده است. با این حال اهالی بازار سهام معتقدند؛محدودیت دامنه نوسان شرایط را برای فعالیت سهامداران کوتاه مدت یا همان نوسان‌گیرها دشوار کرده است.
سکاندار جدید وزرات  اقتصاد بر رانت هزار و ۷۰۰ همت در نتیجه فاصله قیمت ارز تاکید کرده است.  در مجموع بورس نسبت به این اظهارات، واکنش مثبت نشان داد. اما بر اساس آنچه کارشناسان بازار سهام می‌گویند اگر این اظهارات در حد وعده وعید باقی بماند طبیعتا راه به جایی نخواهد برد. کاهش نرخ بهره، افزایش قیمت دلار نیما یا حذف این نرخ و بازار مرتبط با آن و همچنین کاهش دخالت دولت که منجر به کاهش ریسک سیستماتیک خواهد شد، بر رشد شاخص کل بورس تاثیر دارد.
این فضا مطابق با آنچه در برهه‌های مختلف تجربه شده است، می‌تواند فضای بورس تهران را در کوتاه مدت وارد مدار مثبت کند. با این حال به نظر می‌رسد کار به جایی نرسد که فضای مذکور از منطق خارج کند. خوشبینانه‌ترین سناریو این است که روند صعودی شاخص کل تداوم یابد و سهامداران خرد روی خوش خود را به این بازار نشان دهند.