اروپا بر شانه‌های مهاجران

به گزارش سرمایه فردا، اروپا در آستانه یک تغییر جمعیتی بزرگ قرار دارد؛ تا سال ۲۰۵۰، یک‌پنجم جمعیت این قاره بالای ۶۵ سال خواهند بود. در چنین شرایطی، مهاجران نه‌تنها نیروی کار جایگزین، بلکه موتور محرک اقتصاد شده‌اند. گزارش‌های تازه نشان می‌دهد که بیش از ۲۰ درصد نیروی کار اروپا را مهاجران تشکیل می‌دهند و در بخش‌هایی مانند بهداشت، ساخت‌وساز، حمل‌ونقل و خدمات شهری، سهم آنان دو برابر میانگین ملی است.

در آلمان، مهاجران ستون‌های نامرئی صنایع سنگین و خدمات شهری‌اند؛ در فرانسه، نت‌های تازه‌ای در سمفونی اقتصاد؛ و در انگلیس، موج‌هایی که ساحل اقتصاد را زنده نگه می‌دارند. با وجود دستمزدهای پایین‌تر و مشاغل پرخطر، مهاجران همچنان بار اصلی رشد اقتصادی را به دوش می‌کشند. این گزارش، نگاهی تحلیلی دارد به نقش مهاجران در اقتصاد اروپا، سیاست‌های تسهیل‌گر و موانع مهاجرتی، و آینده‌ای که بدون این نیروی انسانی، ممکن است از حرکت بازبماند.

در عمق قاره سبز، مهاجران همچون رگ‌های حیات‌بخش، خون تازه به تن اقتصاد اروپا می‌دمند. بر پایه گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در سال ۲۰۲۴ که چشم‌انداز ۲۰۲۵ را نیز در بر می‌گیرد، این نیروها بیش از ۲۰ درصد نیروی کار قاره را تشکیل می‌دهند و در بخش‌های حیاتی مانند بهداشت، ساخت‌وساز، رستوران و هتل، سهم‌شان ۲ برابر میانگین ملی است. بی‌حضور آنان، تولید ناخالص داخلی اروپا تا ۲ درصد کوچک‌تر می‌ماند و با سالخوردگی جمعیتی که تا ۲۰۵۰، یک‌پنجم ساکنان را بالای ۶۵ سال می‌برد، وابستگی به مهاجران نه تنها یک ضرورت، که نعمتی آسمانی برای حفظ پویایی این قاره است. این مهاجران، از پرستاران خستگی‌ناپذیر سوری در آسایشگاه‌های برلین تا رانندگان پرتلاش هندی در بزرگراه‌های لندن، نه بار اضافی، که پلی به سوی فردا هستند.

• بیش از ۱۶ درصد کارکنان آلمان خارجی‌اند

در سرزمین مهندسی دقیق و کارخانه‌های مملو از فلز و ماشین‌آلات، مهاجران نقش‌آفرینان حیاتی‌اند. با نرخ اشتغال کلی ۷۷.۶ درصد در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۵، سهم مهاجران در این پیشرفت بیش از ۲۶ درصد نیروی کار است و نرخ اشتغال‌شان نیز به ۷۰ درصد رسیده که بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا یعنی ۶۶ درصد است. بر پایه گزارش اداره آمار فدرال، در اوت ۲۰۲۵، ۴۵.۸ میلیون نفر شاغل در آلمان ثبت شده و بیش از ۱۶ درصد آنان کارکنان خارجی‌اند، رقمی که از ۲۰۱۰ حدود ۲ برابر شده و به طور عمده به مهاجران ماهر نسبت داده می‌شود. این نیروها در قلب مشاغل حیاتی ساکن‌اند؛ ۶۰ درصد جوشکاران و متخصصان اتصال، ۵۴ درصد کارگران صنایع غذایی، ۴۸ درصد داربست‌بندها، ۴۷ درصد رانندگان اتوبوس و تراموا، و ۴۶ درصد در فرآوری گوشت، پیشینه مهاجرتی دارند. در صنایع لاستیک و پلاستیک، سهم‌شان ۴۴ درصد، در هتل‌داری ۴۰ درصد و در حمل‌ونقل کالا ۳۹ درصد است. ماگدالنا پولوچک، کارشناس برجسته مؤسسه هانس بوکلر، این حضور را «ستون‌های نامرئی» می‌نامد و تأکید می‌کند: «مهاجران نه تنها اقتصاد را سرپا نگه می‌دارند، بلکه با پر کردن خلأهای ناشی از سالخوردگی که تا ۲۰۶۰، رشد تولید ناخالص داخلی را ۲ برابر می‌کنند.» تحلیل‌ها نشان می‌دهد این مهاجران، با میانگین درآمدی ۲۰ درصد کمتر از بومی‌ها، اغلب در مشاغل پرخطر و کم‌درآمد کار می‌کنند، اما بیکاری‌شان در آوریل ۲۰۲۵ به ۱۵.۴ درصد رسیده که به سیاست‌های تشویقی مانند ابتکار رشد ۲۰۲۴، که بوروکراسی را کاهش داده، مدیون است.

• فرانسه
  

  ۷.۵ میلیون مهاجر دارد

فرانسه، سرزمین نان و پنیر و هنرهای جاودان، جایی که مهاجران همچون نت‌های تازه‌ای به سمفونی اقتصاد افزوده می‌شوند، با ۷.۵ میلیون مهاجر، معادل ۱۰.۸ درصد جمعیت در ۲۰۲۴، روبروست. نرخ اشتغال‌ مهاجران دراین کشور حدود ۶۱ درصد است، به عبارت دیگر، ۱۰ تا ۱۵ درصد از نرخ اشتغال بومی‌ها کمتر می‌باشد. گزارش مؤسسه ملی آمار و مطالعات اقتصادی و اداره پژوهش، مطالعات، ارزیابی و آمار نشان می‌دهد، در رستوران‌داری و پذیرایی، ۴۵ درصد، در کارهای خانگی ۳۳ درصد و نگهبانی ۲۵ درصد نیروها مهاجرند. در همین حال، تعداد ویزاهای کاری صادرشده در ۲۰۲۴ به ۲.۸۵۸ میلیون رسید، ۱۶.۸ درصد افزایش نسبت به ۲۰۲۳، که به طور عمده کوتاه‌مدت و برای پر کردن خلأهای فصلی شغلی بود. ایکرام بوبتان، اقتصاددان دانشگاه آکس‌مار، این پدیده را «رقص هماهنگ تنوع» توصیف می‌کند: «مهاجران نیازهای دائمی بازار را پر می‌کنند؛ بی‌آنان، بخش خدمات که ۷۰ درصد تولید ناخالص داخلی فرانسه را تشکیل می‌دهد، از نفس بیافتد.» تحلیل عمیق‌تر حاکی است که قانون اشتغال کامل ۲۰۲۳، با کاهش هزینه‌های جستجوی کار و آموزش زبان، شکاف آموزشی را کمرنگ کرده، اما همچنان ۵۰ درصد مهاجران با تحصیلات عالی در مشاغل کم‌مهارت مشغول‌ به کارند، پتانسیلی که اگر آزاد شود، بهره‌وری را ۲ درصد افزایش می‌دهد.

• انگلیس ۵.۷۵ میلیون نفر مهاجر دارد

انگلیس، جزیره‌ای تنها و اشرافی، جایی است که مهاجران همچون موج‌های اقیانوس، ساحل اقتصاد را شستشو می‌دهند. در دسامبر ۲۰۲۴، ۱۹ درصد کارکنان و شاغلان این کشور، معادل ۵.۷۵ میلیون نفر را مهاجران تشکیل می‌دادند که نسبت به سال پیش ۱۲ درصد رشد را تجربه کرده است. جالب است بدانید که نرخ اشتغال مردان مهاجر ۸۳ درصد، یعنی ۵ درصد بالاتر از نرخ ۷۸ درصدی اشتغال بومی‌هاست. گزارش رصدخانه مهاجرت تأکید می‌کند، ۲۵ درصد مشاغل غیراروپایی در بهداشت و مراقبت، ۳۰-۴۰ درصد در مهمان‌نوازی و امور خدماتی اداری و ۲۵ درصد در خرده‌فروشی و بخش‌های تولیدی، توسط مهاجران پر می‌شود. هیلاری بنت، مدیر مؤسسه سیاست‌گذاری مهاجرت، می‌گوید: «مهاجران نوآوری می‌آورند و مالیات می‌پردازند؛ بی‌آنان، خدمات بهداشت ملی و بخش مهمان‌نوازی فرومی‌پاشد.» درآمد متوسط کارگران ماهر بومی در انگلیس ۵۶۶۰۰ پوند در ۲۰۲۴ است. این در حالی است که کارگران بهداشت و مراقبت مهاجر تنها  ۳۰۹۰۰ پوند برای هر سال دستمزد دریافت می‌کنند. البته باید این نکته را هم اضافه کرد که تنها ۱۵ درصد دریافت‌کنندگان کمک‌هزینه عمومی در مارس ۲۰۲۵ غیربومی‌اند، که به محدودیت‌های «عدم دسترسی مهاجران به منابع عمومی» مربوط است.

• سهم‌ مهاجران در تولید ناخالص داخلی اروپا

در تاروپود اقتصاد اروپا، مهاجران همچون موتوری پنهان، قاره را به پیش می‌رانند. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در ۲۰۲۴ گزارش می‌دهد، آنان در مشاغل حیاتی بیش‌ازحد نمایندگی دارند و به مالیات بیشتر از هزینه‌های اجتماعی و رفاهی کمک می‌کنند. سهم‌ مهاجران در تولید ناخالص داخلی ۱.۵-۲ درصد است، و اروپا می‌تواند با سیاست‌های ادغام نژادی مانند آموزش زبان به همه مهاجران و شناخت و آموزش مهارت‌های صنعتی و خدماتی، از حضور این نیروی کار متعهد، بهره ببرد. گفتمان‌های مهاجرستیزانه که این روزها با ظهور دونالد ترامپ در آمریکا و شیفتگان او در چند کشور اروپایی و هوادارانشان به گوش می‌رسد، این مسئله را نادیده می‌گیرند که بی‌این «رگ‌های حیات اقتصاد»، خدمات، صنعت و رفاه‌شان از هم می‌پاشد. سیاست‌ها باید موانع را بردارد تا نسل مهاجر، نه تنها کارگر، که رهبر فردا باشد.