بررسی نقش ایران در اجلاس کاپ ۲۹

این جلسه به عنوان نخستین سلسله نشست‌های “برای ایران” در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، با موضوع “چرا رییس جمهور در کاپ ۲۰۲۴ شرکت کند؟” برگزار شد. در آن سعید تاجیک در سمت رییس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران، آرمان خورسند، سرپرست مرکز امور بین الملل و کنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست و سارا نیک‌بنیاد، دبیر کارگروه دولت محیط ‌‌زیستی مرکز بررسی‌های استراتژیک، درباره موضوع جلسه به سخنرانی پرداختند.

سعید تاجیک، رییس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران، در سخنان خود، ضمن ارائه گزارشی از کاپ ۲۸ که سال گذشته در دبی برگزار شد. به تعهدات مصوب در این دوره از سری اجلاس تغییرات اقلیم پرداخت و گفت: “در کاپ سال گذشته، ۳۵ تن از سران کشورها از جمله فرانسه، انگلیس، هند و … حضور داشتند. ۸۵ هزار نفر از جایگاه blue zone (منطقه آبی/تعاملات با بخش دولتی) از آن دیدن کردند. تعداد بازدید کنندگانی که از کشورهایی نظیر برزیل، چین و اندونزی در این رویداد حضور یافتند. هر کدام به بیش از ۴هزار نفر رسید. در حالی که از کشور ما، میزان حضور معادل ۷۳ نفر بوده که ۶ نفر در منطقه آبی به مذاکره پرداختند. علی اکبر محرابیان، وزیر وقت نیرو نیز بالاترین مقام کشوری بود که در این اجلاس حضور یافت که در کل می توان گفت حضور موثری صورت نگرفت.”
وی همچنین درخصوص عمده ترین مصوبات کاپ دوره پیش به تصویب واژه transition به جای عبارت phase out و تصمیم گذار از سوخت های فسیلی تا سال ۲۰۵۰ اشاره کرد و گفت: “محور اهداف این کاپ، جلوگیری از افزایش بیش از ۱٫۵ درجه ای زمین از طریق ۳ برابر کردن ظرفیت انرژی های تجدیدپذیر و ۲ برابر کردن راندمان انرژی تا سال ۲۰۳۰ است. همچنین یک صندوق بین المللی ضرر و زیان برای کمک به کشورهای آسیب پذیر در برابر تغییرات اقلیمی تصوب شد و توافقات دیگری نیز نظیر تعهد ۵۰ شرکت بزرگ نفت و گازی به توقف انتشار گازهای فلر و متان تا سال ۲۰۳۰٫”

میزبانی کاپ ۲۹

رییس کمیسیون انرژی و محیط زیست، ادامه داد: “پس از ۲ دوره پیش کاپ که به ترتیب در مصر و امارات برگزار شد، جمهوری آذربایجان توانست طی رایزنی با کشورهای اروپایی و حمایت آنها میزبان کاپ ۲۹ شود. در سال بعدی نیز این اجلاس از منطقه خارج شده و در برزیل اجرا خواهد شد. ۵ حوزه کلیدی اعم از آب، طبیعت، غذا، سرمایه گذاری و نیز سازگاری با تغییرات آب و هوایی مشخصا در این کاپ دنبال خواهد شد. کشورهایی که در کاپ حضور دارند اکثرا بیشترین منتشران گازهای گلخانه ای در دنیا هستند و ایران نیز در رتبه ۶ انتشار گاز گلخانه ای قرار دارد.
در ادامه افزود : علاوه بر آن از منظر شدت مصرف انرژی در منطقه، ضعیف ترین وضعیت را دارا هستیم. براساس آمار رسمی سال ۲۰۲۱، تنها ۰٫۹ درصد از تولید برق را از طریق انرژی های تجدیدپذیر انجام می دهیم. در حالی که طبق قانون برنامه ششم این رقم باید تاکنون به ۵ درصد می رسید. طبق قانون هوای پاک نیز باید سالانه ۳۰ درصد از افزایش تولید برق به انرژی های تجدیدپذیر اختصاص یابد. که با توجه به آمار سایر کشورهای منطقه می توان گفت در وضعیت مناسبی قرار نداریم.”

وی ضمن اشاره به انتشار گازهای گلخانه ای، عوامل بسیاری نظیر سهم پایین انرژی های تجدیدپذیر، مصرف غیر بهینه انرژی، سوخت های فسیلی، سهم بالای انتشار کربن و نبود برنامه مشخص در دولت و بخش خصوصی برای کاهش انتشار، ناآشنایی با بازارهای منطقه و سایر کشورها و … را به عنوان دلایل حضور در کاپ ۲۹ برشمرد و گفت: “علاوه بر این موارد، موضوعات متعدد زیست محیطی در کشور، ریزگردها، آلودگی آب های زیرزمینی و رودخانه ها و … نیز از دلایل اهمیت حضور ایران در این کاپ است. همچنین بر اساس مکانیزم تنظیم مرز کربن اروپا در سال ۲۰۲۶ امکان صادرات خیلی از کالاها به اتحادیه اروپا بدون گواهی انتشار کربن امکان پذیر نخواهد بود و رفته رفته افزایش محدودیت کشور در صادرات را خواهیم داشت.”

جزئیات مذاکرات درباره کاپ ۲۹

سعید تاجیک با تاکید بر حضور رییس جمهور در کاپ ۲۹، به مذاکرات روسای کمیسیون های اتاق بازرگانی در نشست های پیشین اشاره کرد و افزود: “این کاپ علاوه اینکه دریچه ای برای گفتمان مشترک برای مشکلات مشترک با دنیا به شمار می آید. می تواند از طریق توجه بیشتر به مسائل محیط زیست، برای دولت آقای پزشکیان در داخل و خارج کشور برند ساز باشد. چرا که مشارکت ایشان در این اجلاس به منزله پرچمداری در مسائل زیست محیطی و توجه ویژه به یکی از ۳ رکن توسعه پایدار خواهد بود.”
وی در صحبت های خود مسئولیت حفاظت از محیط زیست را خارج از انحصار سازمان محیط زیست دانست و اضافه کرد: “تمامی دولت اعم از وزرای نیرو، راه، صمت و … در این مقوله مسئول هستند.

و حضور پر رنگ صدولت در رویداد پیش رو علاوه بر اینکه تمام این اجماع را به اصول زیست محیطی پایبند می سازد. به بخش خصوصی نیز برای عبور از سوخت های فسیلی در حوزه انرژی کمک خواهد کرد. همچنین در خارج کشور نیز فرصت مناسبی برای تحکیم مذاکره و بررسی ۵ محور اصلی اجلاس به عنوان مسائل مشترک با کشورهای همسایه خواهد بود.”

در پایان به عنوان نماینده ای از بخش خصوصی اتاق بازرگانی، ضمن انتقاد از کم بودن فرصت باقی مانده جهت تصمیم گیری دولت و اقدامات لازم جهت حضور در کاپ ۲۹، به تشریح دستاوردها و طرح های اتاق بازرگانی در حوزه های مرتبط نظیر پتروشیمی، کربن کردیت و … پرداخت و اعلام کرد: “بخش خصوصی از سال پیش که در کاپ ۲۸ حضور یافت تا کنون مذاکرات و پیگیری های لازم برای حضور در کاپ ۲۰۲۴ را انجام داده است. طی تفاهم نامه با رییس سازمان محیط زیست وقت برای حضور فعال و پررنگ بخش خصوصی در پاویون ایران و مذاکرات اعلام آمادگی کرده و اکنون هم علی رغم همه کاستی ها با دستان پر آماده همراهی دولت چهاردهم در اجلاس پیش رو خواهد بود.”