کالاهای اساسی؛ از انحصار واردات تا کالابرگ هوشمند

به گزارش سرمایه فردا، تأمین کالاهای اساسی، ستون فقرات اقتصاد معیشتی هر کشور است. این موضوع زمانی اهمیت دوچندان پیدا می‌کند که رهبر انقلاب، در دیداری با هیئت دولت، مستقیماً بر آن تأکید کرده و هشدار می‌دهند که کوچک‌ترین غفلت در این حوزه می‌تواند تبعات گسترده‌ای بر زندگی مردم و ثبات اقتصادی کشور داشته باشد.

ایشان با اشاره به حدود ده قلم کالای اساسی—از نان و روغن گرفته تا دارو و شیر—خواستار آن شدند که مردم بتوانند بدون دغدغه افزایش قیمت، این اقلام را تهیه کنند. در همین راستا، کالابرگ الکترونیکی به‌عنوان ابزاری برای دسترسی عادلانه و هدفمند به کالاهای اساسی مطرح شد؛ سیستمی که با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات، می‌تواند یارانه‌ها را به‌جای مداخله در بازار، مستقیماً به مصرف‌کننده منتقل کند.

اما یکی از محورهای کلیدی این دیدار، نقد انحصار در واردات کالاهای اساسی بود. وقتی واردات اقلامی مانند گندم یا نهاده‌های دامی در اختیار چند بازیگر محدود باشد، نه‌تنها رقابت از بین می‌رود، بلکه دولت نیز در چانه‌زنی بین‌المللی تضعیف می‌شود. راهکار پیشنهادی، تنوع‌بخشی به مبادی وارداتی و حذف امتیازات ویژه است؛ اقدامی که می‌تواند هم امنیت غذایی را تقویت کند و هم قیمت تمام‌شده کالا را کاهش دهد.

در کنار این، تثبیت قیمت کالاهای اساسی به‌عنوان سپری حمایتی برای اقشار آسیب‌پذیر مطرح شد. اما این سیاست، بدون پشتوانه تولید داخلی و زیرساخت‌های توزیع، می‌تواند به کمبود کالا و بازار سیاه منجر شود. بنابراین، اجرای موفق آن نیازمند هماهنگی میان نهادهای اجرایی، تأمین مالی پایدار و نظارت دقیق است.

از منظر کلان، تأمین کالاهای اساسی تنها به معنای واردات یا تولید نیست؛ بلکه مدیریت یک زنجیره پیچیده از پیش‌بینی تقاضا تا توزیع عادلانه را شامل می‌شود. ضعف در هر حلقه از این زنجیره—از حمل‌ونقل گرفته تا ذخایر استراتژیک—می‌تواند کل سیستم را مختل کند.

در نهایت، حمایت از تولید داخلی باید مکمل سیاست واردات باشد. اگر دولت بتواند با حمایت‌های هدفمند، تولید گندم یا نهاده‌های دامی را افزایش دهد، وابستگی به واردات کاهش یافته و تاب‌آوری اقتصادی کشور در برابر شوک‌های خارجی تقویت خواهد شد.

این مجموعه اقدامات، اگر در قالب یک بسته سیاستی منسجم طراحی و اجرا شود، می‌تواند نه‌تنها ثبات اقتصادی، بلکه آرامش اجتماعی را نیز به همراه داشته باشد. سخنان رهبر انقلاب در این دیدار، نقشه راهی است برای عبور از بحران معیشت و بازسازی اعتماد عمومی.

سامانه‌ای هوشمند یارانه

در یکی از روزهای گرم شهریور، سالن دیدارهای رسمی دولت حال‌وهوای متفاوتی داشت. رهبر انقلاب، با نگاهی دقیق و صدایی آرام اما قاطع، خطاب به اعضای هیئت دولت گفت: «مردم باید بتوانند ده قلم کالای اساسی را بدون دغدغه تهیه کنند. نه اینکه امروز یک قیمت باشد و فردا دو برابر شود.»

سکوتی سنگین بر فضا حاکم شد. همه می‌دانستند که این جمله، صرفاً یک توصیه نیست؛ بلکه نقشه راهی است برای عبور از بحران معیشت. آن روز، بحث از کالابرگ الکترونیکی هم به میان آمد. ابزاری که قرار بود با فناوری روز، جایگزین کارت‌های سهمیه‌بندی قدیمی شود. اما این بار، نه با صف‌های طولانی و دفترچه‌های کاغذی، بلکه با سامانه‌ای هوشمند که یارانه را دقیق و هدفمند به دست مصرف‌کننده برساند.

در گوشه‌ای از جلسه، یکی از وزرا آهسته گفت: «انحصار واردات، دست ما را بسته. وقتی فقط چند نفر گندم و روغن وارد می‌کنند، ما فقط تماشاگر قیمت‌ها هستیم.» نگاه‌ها به او برگشت. حرفش تلخ بود، اما واقعی. همه می‌دانستند که رقابت از بازار رفته و واردکنندگان خاص، بازی را در دست گرفته‌اند.

رهبر، بی‌آنکه به چالش‌ها بی‌تفاوت باشد، بر ضرورت تنوع‌بخشی به مبادی وارداتی تأکید کرد. «باید ساختار را اصلاح کنیم. واردات نباید در انحصار چند نفر باشد. این نه‌تنها امنیت غذایی را تهدید می‌کند، بلکه اعتماد مردم را هم از بین می‌برد.»

در آن جلسه، بحث تثبیت قیمت‌ها هم مطرح شد. یکی از معاونان اقتصادی گفت: «اگر بتوانیم قیمت برنج، گوشت، مرغ، تخم‌مرغ، شیر، شکر، نان و دارو را کنترل کنیم، مردم نفس راحتی می‌کشند.» اما بلافاصله صدای دیگری بلند شد: «تثبیت قیمت بدون تولید کافی، یعنی صف، کمبود، و بازار سیاه.»

همه می‌دانستند که راه‌حل ساده نیست. باید زنجیره‌ای پیچیده از تأمین، ذخیره‌سازی، حمل‌ونقل و توزیع به‌درستی مدیریت شود. حتی اگر گندم وارد شود، اگر کامیون‌ها نرسند، نان به سفره‌ها نمی‌رسد. حتی اگر روغن در انبار باشد، اگر سامانه توزیع درست کار نکند، قفسه‌ها خالی می‌ماند.

در پایان جلسه، رهبر جمله‌ای گفت که در ذهن همه ماند: «تأمین کالاهای اساسی، فقط اقتصاد نیست؛ امنیت ملی است.» آن روز، همه با مسئولیتی سنگین‌تر از همیشه از سالن بیرون رفتند. می‌دانستند که این بار، باید فراتر از وعده‌ها عمل کنند. چون سفره مردم، دیگر تحمل آزمون و خطا ندارد.