کارآفرینی و توسعه فضای کسب و کار

به گزارش سرمایه فردا، کارآفرینی همچون خود جریان زندگی روزمره لازم است بعنوان یک وظیفه ملی و ممتد در اذهان تک تک مردم یک جامعه نهادینه شود. هر عضوی از اجتماع با کسب آموزش و مهارت می‌تواند تبدیل به عنصری کارآمد و توانگر در عرصه اقتصاد هر کشوری تبدیل شود. بر عکس در صورت فقدان برنامه‌های آموزشی مهارت افزا، نیروهای غیر ماهر و ناآشنا با مفاهیم شغلی حرفه‌ای تبدیل به انسان‌های فاقد بهره وری بهینه برای جامعه خواهند شد.

هم وقت گرانبهای خودشان و هم وقت ملی برای در مسیر توسعه همه جانبه و پایدار رفتن را به هدر خواهند داد. نتیجه آن تبدیل نیروهای بالنده به دلالان زمین، طلا و دلار و افزایش ناکارآمدی نیروهای کار ملی و معضلات عدیده اقتصادی خواهد شد.

توسعه جمعی کشورها مانند توسعه فردی از فرآیند آموزش‌های اصولی و منطقی شروع می‌شود.خداوند متعال وقتی در کلام الله قرآن مجید به [قلم] یعنی ابزار آگاهی بخشی و توسعه خرد و دانایی در اذهان آدمیان و جوامع انسانی قسم می‌خورد در حقیقت قدر و منزلت ارزش علم و دانش، فهمیدن و فهماندن را به آدمیان در تمام قرون انذار می‌دهد.

چندی پیش در یک سازمان اقتصادی کشورمان با دو نفر از مدیران بخش آموزش و پژوهش آن سازمان، پیرامون مطالعات ریسک، گلوگاه‌های مانع کارآفرینی وقت گفتگو داشتیم. دپارتمان آنها مسئول برنامه ریزی آموزشی و تحقیقات یک بخش مهم اقتصادی می‌باشد و هر دو عزیز از اساتید دانشگاه و انسان‌های فرهیخته و با تجربه که در حین سخنان به تمایل یادگیری رایگان اعضا مرتبط با آن بخش اقتصادی اشاره داشتند و از کمبود منابع مالی برای ارائه خدمات آموزش رایگان سخن می‌گفتند.از اینکه خیلی‌ها از خرج کردن پول برای آموختن و توسعه فردی و سازمانی اجتناب می‌کنند را یک نقطه ضعف بزرگ فرهنگ کاردر کشورمان تلقی می‌کردند.

تاثیر آسیب شناسی نقطه ضعف در حوزه کارآفرینی

مدیران موفق به آسیب شناسی و یافتن نقطه ضعف در حوزه کارآفرینی شده اند.اتفاقاً نقطه قوت و مزیت را هم شناسایی نموده اند و آن نقطه قوت اینست که در جامعه شغلی و کشوری که مردمان و جوانان آن علاقمند به آموختن مهارتهای شغلی هستند. لیکن توانایی پرداخت هزینه‌های آموزشی را ندارند و یا به هر علتی از پرداخت شهریه‌های آموزشی امتناع می‌کنند، فراهم نمودن برنامه‌ها و زمینه‌های آموزش مهارت آفرین از طریق مکانیزم مشارکت‌های مردمی و داوطلبانه مدرسین و استاد مربیان رشته‌های مختلف شغلی چاره ساز است.

آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کارآفرینی بطور کلی و حتی برگزاری دوره‌ها بصورت رایگان در سطح شهرها و روستاها هدر دادن منابع و هزینه نیست. بلکه بذرهای توسعه‌ای هست که در اذهان نوجوانان، جوانان و نیروهای مستعد کار با فراهم شدن شرایط باروری، همه دشت‌ها و مزارع و صنایع و اکوسیستم محیط کسب و کار کشور را سرسبز خرم آباد خواهد نمود. نسل‌های آینده کشور را توانمند و توانگر خواهد کرد.

اگر نیروهای کار ملی و جوانان مستعد در اقصی نقاط کشور بصورت رایگان آموزش‌های عمومی فرهنگ کار و مهارت زایی در فنون مختلف را در دوره‌های مجازی و حضوری طی برنامه‌های مشخص و معین دولتی و خیریه، ببینند آنگاه؛ دیگر در مقابل انتخاب بین بهره برداری از فرصت‌ها یا هدر دادن فرصت‌های شغلی و زمان، همچون آدمک‌های سر جالیز بدون واکنش باقی نمی‌مانند. قطعاً با فراخوان دولت و یا حتی سازمانهای بخش خصوصی و عمومی برای پیمانکاری پروژه‌های اشتغال آفرین و یا حتی راسا و بصورت موجهای خودجوش سرمایه گذاری تعاون محور همچون طول تاریخ درخشان کسب و کار ایران زمین به فعالیت‌های کارآفرینی تولید محور خواهند پرداخت.

قانون برنامه پنجساله هفتم توسعه، باید امکان برگزاری دوره‌های آموزش و پژوهش، مهارت آفرینی بصورت رایگان و سراسری در کشور را فراهم کند.

یکی از اساتید درس روانشناسی صنعتی در تحلیل رویکرد مدیران به مبحث آسیب شناسی و یافتن نقطه ضعف در حوزه کارآفرینی در کشورهای جهان سوم، تعبیر جالبی دارد: در کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه، نگرش به مقوله سرمایه گذاری و اشتغال آفرینی فقط و فقط سخت افزاری و تمرکز توجهات به عوامل مادی محیط کسب و کار است. پس از سال‌ها مطالعات مستمر در حوزه ریسک‌های فضای اکوسیستم صنعت – کشاورزی – خدمات کشورمان به صحت و دقت تحلیل استاد هموطن گوینده این جملات با تمامی وجودم پی بردم

نقش نگاه تولیدی به فرصت های کارآفرینی

اکثر تصمیم سازان و تصمیم گیران کشور بجای نگاه عمیق ارگانیک به مسائل و فرصت‌های کارآفرینی

، نگاهی مکانیکال دارند.

در نگاه ارگانیک، اساساً نگاه برنامه ریزان و سکانداران یک سیستم به فلسفه زندگی و زیستن از زاویه انسانی ست. این رویکرد از تعالیم ناب توحیدی نشأت می‌گیرد. در نگرش توحیدی به اصالت انسان در جامعه اهمیت داده می‌شود و نه به اشیا و اموال و سرمایه‌های مادی. در رویکرد توحیدی ارگانیک معتقدند که پروردگار عالم جهان و زمین و زمان را خلق کرده تا اشرف مخلوقات از آن به بهترین وجهی بهره برداری کند و به درجه از رشد و کمال برسد.

از منظر نگاه یک حکیم با تفکرات سیستمی مبتنی بر تعالیم ناب توحیدی همچون سعدی شیرازی؛ کائنات یک سیستم است که زمین جزئی کوچک از جهان هستی می‌باشد. پروردگار با خلق پدیده‌ها و شرایط زیستی بصورت اجزا متصل بهم، اکوسیستم طبیعی بر روی کره خاکی را خلق نموده تا انسان زیستی خردمندانه در جوامع مبتنی بر عدالت، مساوات و برادری داشته باشد و به تکامل برسد. در رویکرد ارگانیک؛ هدف غایی توسعه فردی و اجتماعی و معنوی جامعه انسان‌ها است

بر عکس در رویکرد مکانیکال اصالت به ماده و اشیا جامد می‌دهندبهره برداری بی رویه و نهایتاً غفلت منجر به از دست رفتن فرصت های کارآفرینی می شود.

پس از جنگ جهانی دوم و رشد بی رویه صنعت و مسابقه وحشتناک صنعتی کشورهای توسعه یافته که بر اساس زیاده خواهی ها، طمع و من و ما برتریم شکل گرفته بود. در دهه ۶۰ ناگهان با بی انگیزگی شغلی، و افت بهره وری کارکنان بنگاههای اقتصادی در آمریکا و اروپا مواجهه شدند. دکتر التون مایو و همکارانش در کارخانجات وسترن الکتریک، ده سال کار تحقیقاتی کردند تا ریشه‌های تفکرات انسان صنعتی و کاتالیزورهای تلاش و عوامل منفی کارآفرینی را کشف کنند.

رویکرد مکتب مدیریتی نهضت روابط انسانی

در نهایت از این مطالعات رویکرد مکتب مدیریتی نهضت روابط انسانی در اقتصاد کشورهای صنعتی را کشف و در قالب دانش روانشناسی صنعتی و کار به جهان مدیریت نوین و دانش محور خردمند تقدیم کردند. ر از نظر زمانی، مگ گریگور نظریه علمی آدم‌های X یا تنبل‌ها و آدم‌های Y زرنگ‌ها را معرفی کرد و بدین ترتیب دانش منابع انسانی محیط کار از دانشگاه‌ها به درون شهرها و روستاهای جوامع صنعتی و افکار مدیران و شهروندان آنها رسوخ کرد و کاتالیزور خلق انقلاب سوم صنعتی در جهان شد.

درست در همان زمان در ایران ما با یک فاصله حدوداً یک قرنی تازه داشتیم از مناسبات ارباب – رعیتی مبتنی بر معیشت عصر تمدن کشاورزی یا موج اول بقول الوین تافلر عبور می‌کردیم.

آنها با فاصله زمانی قابل توجه‌ای معایب تفکرات محض ناشی از نگرش مکانیکال و مادی را درک کردند و ترکیبی از نگرش ارگانیکال + مکانیکال را طراحی کردند. از ۲۰۰۸ وارد انقلاب صنعتی چهارم شدند. فقط ۱۱ سال طول کشید تا محور مدیریت و تصمیماتشان را به سمت نگرش محض ارگانیکال ببرند. ۲۰۲۳ سال شروع انقلاب پنجم صنعتی و استقرار نگرش توحیدی- انسانی به مسائل زیست محیطی و زندگی بر مبنای آمایش سرزمین و تعادل بین جمعیت و طبیعت از همان ۲۰۰۸ موج چهارم تمدن بشریت کلید خورده، اکنون زمان یادگیریست.

تاثیر توانمند سازی اقتصاد جوامع محلی

محمد یونس، اقتصاد دان بنگلادشی که در سال ۲۰۰۶ بعلت مفهوم سازی و پیشتازی در تأسیس روش‌های بانکداری و اعتبارات خرد شایسته دریافت جایزه صلح نوبل شناخته شد. با درک عمیق از فقر فرهنگی و اقتصادی در کشور خود به منظور زدودن چهره فقر و آثار شوم چرخه آن دست به ابتکار خارق العاده ای زد. با تاسیسگرامین بانک – گرامین به زبان بنگلادشی به معنی کشاورزمفاهیم و اثرات اعتماد سازی و حس مسئولیت اجتماعی در جهت توانمند سازی انسان‌هایی که در حاشیه شهرها و روستاها را در قالب پروژه مشترک مدیریت سرمایه گذاری و وام‌های کوچک به بنگاهها و مشاغل خرد روستایی را در فرآیندی پیوستار پیاده سازی کند.

مخاطبین جامعه هدف گرامین بانک؛ روستاییان و بخصوص زنان بی سرپرستی که در چرخه فقر گیر افتاده بودند عمدتاً در بر می‌گیرد. در سال ۲۰۰۹ گرامین بانک در حدود ۳۸ میلیارد دلار به ۷۴ میلیون بنگلادشی وام‌های خرد برای توانمند سازی اقتصاد جوامع محلی اعطا کرده است.

قریب صد روز از استقرار دولت چهاردهم و تقریباً همین تعداد روز از ابلاغ قانون برنامه پنجساله هفتم توسعه گذشته است. دولت آقای دکتر مسعود پزشکیان بعنوان رئیس جمهور و آقایان دکتر عبدالناصر همتی بعنوان وزیر اقتصاد و احمد میدری بعنوان وزیر تعاون عهده دار اجرای برنامه هفتم بخصوص بخش تأمین منابع مالی و گسترش محیط کسب و کار بخصوص در جوامع محلی وفق قانون هستند.

اثر ریسک‌های چالش زای اقتصاد بر کارآفرینی

هر دو وزرای اقتصادی متولی مدیریت اکو فضای کسب و کار کشور، اقتصاد دان و دارای دهها مقاله و مصاحبه طی دو دهه گذشته در خصوص حل و فصل مشکلات اقتصادی کشور هستند. از قرائن سخنان ایشان چنین بر می‌آید که شناخت عمیق از ریسک‌های چالش زا اقتصاد ایران دارند. از دانش و توانایی بهره برداری بهینه و ایجاد سینرژی برای حل مسائل کارآفرینی برخوردارند و قادرند همه عاشقان واقعی ایران را در مجموعه‌ای بنام (افاق ملی) گرد هم درآورند.

قانون برنامه پنج ساله هفتم توسعه را بر عکس برنامه ششم بطور صد در صد پیاده سازی کنند تا در پایان برنامه شاهد به پایان رسیدن بسیاری از ریسک‌ها و چالش‌های ناشی از سوءمدیریت در عدم خصوصی سازی واقعی در اکوسیستم فضای کسب و کار کشور باشیم.

آیا ما ایرانیان هم روزی را شاهد خواهیم بود که اقتصاددانی از کشورمان روی سکوی اعطا جایزه صلح نوبل اقتصاد قرار بگیرد و از آنجا پیام خلاقیت‌ها و نبوغ ایرانیان در سازندگی اقتصاد تولید محور را در سخنرانی خویش حتی با وجود تحریم‌های ناجوانمردانه، همچون دکتر محمد یونس، مشاور عالی کنونی دولت بنگلادش از موفقیت‌های اقتصادی ایران با تکیه بر ایده‌های استارتاپ های جوان و آدم‌های بی ادعای خارج از دایره پست و سمت و مدارک از آن قبیل در هنگامی که با خود ۹ نماینده از بنگاههای مردمی و بخش خصوصی را بدون همراهی سیاهی لشکرهای عاشق سفرهای دولتی در سالن اسلو برده و به جمعیت حاضر آنان یعنی نمایندگان قهرمان واقعی اقتصاد ایران را به همه جهانیان نشان دهد.