پیش‌بینی سیاست‌های تورمی در سال ۱۴۰۳

بعد از افت تورم در ماه‌های پایانی سال گذشته، آمارهای سال جدید حاکی از آن است که روند کاهشی تورم نقطه‌به‌نقطه متوقف شده و بار دیگر این متغیر روند صعودی به خود گرفته است. طبق آخرین آمار منتشرشده توسط مرکز آمار ایران، رشد نقطه‌به‌نقطه سطح عمومی قیمت‌های مصرف‌کننده در خردادماه سال جاری به ۳۱٫۹درصد رسیده است که نشان می‌دهد تورم نقطه‌به‌نقطه نسبت به ماه گذشته با افزایش ۰٫۹واحد درصدی روبه‌رو شده است. تورم ماهانه نیز در این ماه برابر با ۲٫۸درصد بوده است.

طبق آمارها تورم ماهانه برای سومین ماه پیاپی رقمی بیش از ۲٫۶درصد را ثبت کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ریسک‌های سیاسی یکی از مهم‌ترین عواملی است که بر افزایش نرخ تورم در این ماه اثرگذار بوده است. تداوم این روند می‌تواند تهدیدی برای هدف‌گذاری تورمی باشد.

سناریوهای تورمی ۱۴۰۳

«دنیای اقتصاد» پیش از این نشان داده بود که درصورتی که تورم ماهانه در سال ۱۴۰۳ به طور میانگین برابر با ۲٫۲درصد یا کمتر باشد، تورم نقطه‌به‌نقطه در پایان سال به رقم هدف بانک مرکزی، یعنی سطح زیر ۳۰درصد، می‌رسد. آمارهای تورمی سه ماه نخست سال نشان می‌دهد تا به اینجای کار، میانگین تورم ماهانه برابر با ۲٫۷درصد بوده است. درصورت تداوم این روند تا پایان سال می‌توان پیش‌بینی کرد که تورم نقطه‌به‌نقطه در پایان سال ۱۴۰۳ تا حدود ۳۸درصد افزایش خواهد یافت. محاسبات «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد تنها درصورتی‌که تورم نقطه‌به‌نقطه در ۹ ماه پایانی سال، به صورت میانگین از ۲ درصد فراتر نرود.

می‌توان به محقق شدن هدف تورمی بانک مرکزی و سقوط تورم به سطح زیر ۳۰درصد امیدوار بود. در غیر این صورت، بانک مرکزی و دولت چهاردهم کار دشواری را برای تحقق هدف تورمی امسال خواهند داشت.

ریسک‌های سیاسی تورم برای دولت بعد

پس از حادثه بالگرد رئیس‌جمهور در روز ۳۰ اردیبهشت‌ماه، کشور در خردادماه امسال وارد فاز انتخاباتی شد. پیش‌بینی قبل از وقوع این حادثه نیز خبر از سال پرریسکی از منظر سیاسی برای اقتصاد کشور می‌داد.

بااین‌حال، با وقوع حادثه بالگرد و برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ۸ تیرماه، بازارها به ریسک‌های سیاسی بیش از پیش واکنش نشان دادند.

تاثیر انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا

در چنین شرایطی و با پیش‌رو بودن انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در آبان‌ماه امسال و باز بودن پرونده هسته‌ای کشور، به نظر می‌رسد انتظارات تورمی در ماه‌های آینده با محرک‌های بیشتری روبه‌رو خواهد شد.

روند تورم به‌رغم روند کاهشی ماه‌های پایانی سال، در ماه‌های نخست از سال جدید، روندی افزایشی به خود گرفته است.

کارشناسان کاهش نرخ رشد تورم در سال گذشته را مرتبط با کاهش نرخ رشد نقدینگی در سال گذشته می‌دانند.

با‌این‌حال، بانک مرکزی هنوز آمارهای مربوط به رشد نقدینگی در اردیبهشت و خردادماه امسال را اعلام نکرده است. تا تحلیلگران بتوانند تحلیل دقیق‌تری از علل افزایش تورم در ماه‌های آغازین سال جدید ارائه دهند. از سال ۱۴۰۰، بانک مرکزی اجرای سیاستی را تحت عنوان کنترل ترازنامه‌ای در دستور کار خود قرار داد.

افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی

طبق این سیاست، بانک‌ها تنها حق وام دادن تا سقف مقداری معین را دارند. به صورت ماهانه به آنها دیکته می‌شود. در صورت تخلف بانک‌ها از این سقف، بانک مرکزی به جریمه کردن آنها از طریق افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی می‌پردازد.

اجرای این سیاست از سال ۱۴۰۱ با افزایش درآمدهای ارزی و ثبات نرخ ارز همراه شد و به‌تدریج، منجر به کاهش نرخ رشد نقدینگی و متعاقب آن نرخ تورم شد. اما تغییرات احتمالی در ساختار مدیریت اجرای این سیاست‌ها و آثار احتمالی تحریم‌های خارجی، اقداماتی انجام شود.

همچنین عدم اجرای اصلاحات عمیق‌تر مربوط به بودجه در سال‌های گذشته، ریسک‌های متعدد سیاسی و اقتصادی را در مقابل دولت برای کنترل تورم و رساندن آن به نرخ هدف قرار می‌دهد.

وضعیت تورم سال ۱۴۰۳

پیش از این در یک گزارش به وضعیت تورم سال ۱۴۰۳ و ریسک‌های مهم سیاسی در رابطه با آن اشاره کرده بود. در گزارشی با عنوان «تورم پیش‌نگر در حال صعود؟»، «دنیای اقتصاد» به بررسی تورم تولیدکننده به عنوان تورم پیش‌نگر ماه‌های آینده پرداخت.

با تشدید اجرای کنترل ترازنامه‌ای در سال۱۴۰۲ و کاهش نرخ رشد نقدینگی در این سال تا سطح ۲۴ درصد، نرخ تورم مصرف‌کننده و تولیدکننده نیز روندی کاهشی به خود گرفت. با‌این‌حال، به نظر می‌رسد این روند در ماه‌های آغازین امسال متوقف شده است.

این وضعیت به معنای تایید فرضیه اقتصاددانان است که تورم مصرف‌کننده و تولیدکننده در بلندمدت با یکدیگر همگام می‌شوند. تورم تولیدکننده در میان اقتصاددانان و فعالان اقتصادی به تورم پیشران یا پیش‌نگر معروف است.

تاثیر ریسک‌های سیاسی

وضعیت این متغیر به نوعی نشانگر وضعیت احتمالی تورم مصرف‌کننده در ماه‌های آینده خواهد بود.» به نظر می‌رسد ریسک‌های سیاسی مهم‌ترین عواملی باشند که تورم امسال را تا اینجای کار، تحت تاثیر قرار داده‌اند.

در این شرایط و با تداوم به تاخیر انداختن اصلاحات ساختاری اقتصاد و اقداماتی همچون رفع کسری بودجه، کنترل انتظارات تورمی، تعیین‌تکلیف بانک‌های ناتراز و حرکت به سوی لغو دائمی و همه‌جانبه تحریم‌ها باید رفت. رئیس‌جمهور منتخب و کابینه او برای مهار تورم، با چالش بزرگی دست‌و‌پنجه نرم خواهند کرد.

بانک مرکزی در سال جاری تلاش کرده که ترازنامه بانک‌ها را کنار کند. این اقدام در راستای مهار نقدینگی است. پیش‌بینی سیاست‌های تورمی در سال ۱۴۰۳ بر مبنای کنترل پایه پولی برای رسیدن به تورم ۳۰ درصدی است.