هشدار نسبت به ناترازی ۵۰۰ میلیارد دلاری

وحید شقاقی‌شهری درباره تبعات و آثار تورمی کسری ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی بودجه ۱۴۰۳ و تحمیل فشار حاصل از ناترازی‌های آن اظهار داشت: معتقدم هنوز از عمق فاجعه خبر نداریم و تا زمانی که عمق فاجعه را نفهمیم نمی‌توانیم موضوع را درمان کنیم. چراکه درمان نیازمند به شناخت واقعی و عمیق از مساله است و برای اینکه یک چالش و مساله‌ای را بتوانیم رفع کنیم اول باید آن مساله را خوب بشناسیم، در غیر این صورت امکان درمان آن بیماری یا رفع مساله وجود ندارد.

وی با بیان اینکه کشورمان درگیر یک گروه ناترازی شده‌ که این ناترازی‌ها با یک سرعت نمایی درحال شدت گرفتن است و این ناترازی‌هایِ در حال افزایش به بودجه دولت فشار می‎آورد، اظهار داشت: معتقدم بودجه دولت از منظر هزینه‌های درون دولت مشکلی حادی ندارد و قابل حل است. اساسا این آدرس اشتباه است که فکر کنیم کسری بودجه دولت از منظر هزینه‌ها چالش است.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: ناترازی‌هایی در اقتصاد داریم و خواهیم داشت که تامین مالی آن برای دولت دشوار خواهد بود که مهمترین و جدی‌ترین آن ناترازی برق و گاز است. این ناترازی در حال تشدید است و اگر تامین مالی و سرمایه‌گذاری صورت نگیرد هم صنایع و بنگاه‌ها و هم خانوار را با شدت بیشتری تحت تاثیر قرار می‌دهد. به دلیل ناترازی برق و گاز به ناچار در زمستان گاز شرکت‌ها و صنایع و در تابستان برق آنها را قطع می‌کنیم اما از آنجایی که ناترازی‌ها در حال شدت گرفتن هستند این ناترازی‌ها خانوار را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد. 

شقاقی‌شهری ادامه داد: موضوع بعدی ناترازی آب است، توجه داشته باشید در پایان ماه اول زمستان هستیم اما هنوز شاهد بارش برف نبودیم در حالیکه سابقه جوی ایران نشان می‌دهد که بارش‌ باران از شهریور آغاز و تا آبان ماه ادامه پیدا می‌کرد و از آذر ماه تا بهمن ماه هم شاهد بارش برف بودیم اما در پاییز امسال کمترین میزان بارش باران را تجربه کردیم و برفی هم به طور مستمر نباریده‌ است. بنابراین سال آینده به طور قطع در برداشت محصولات کشاورزی با مشکل مواجه خواهیم بود.

وی افزود: موضوع دیگر ناترازی بنزین است و این ناترازی هم در حال شدت گرفتن است چراکه مصرف بنزین در حال افزایش بوده و این ناترازی شدت خواهد کرد و فشار حاصل از این ناترازی در بر دولت اضافه خواهد شد. پس از این ناترازی‌ها به ناترازی صندوق‌های بازنشستگی می‌رسیم و در سطوح پایین‌تر ناترازی بانک‌ها و بعد از آن ناترازی بودجه مطرح است.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه واقعیت این است که سطح ناترازی بودجه از لحاظ اهمیت بسیار پایین‌تر از ناترازی‌های گفته شده است، اظهار داشت: دولت باید تمام این ناترازی‌ها را در تحلیل اقتصادی ببیند و ایراد کار این است که دولت این ناترازی‌ها را نمی‌بیند در حالی که تامین مالی هر یک از این ناترازی‌ها  برعهده دولت خواهد بود.

شقاقی‌شهری نسبت به ناترازی ۵۰۰ میلیارد دلاری هشدار داد و گفت: اساسا مسأله ما کسری بودجه ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی بودجه و ناترازی بانک‌ها نیست، امروز مسأله اقتصاد ایران ۵۰۰ میلیارد دلار و با احتساب دلار ۵۰ هزار تومانی معادل ۲۵ هزار هزار میلیارد تومان برای پوشش و جبران ناترازی‌های برق، گاز، آب، بنزین، فرونشست‌هاست که بعد از این موضوعات ناترازی صندوق‌های بازنشستگی است.

وی ادامه داد: در حالی که کسری بودجه ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی بودجه سال آینده چالش اقتصاد عنوان می‌شود اما در واقع چالش اصلی اقتصاد ایران ناترازی ۲۵ هزار همت برای ۳ تا ۵ سال آینده آینده ایران است. به عبارت دیگر در این مدت سالانه به ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیارد دلار برای جبران کسری ناترازی‌ها نیاز داریم. 

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه اگر این اعداد و تامین مالی فراهم نشود این ناترازی‌ها مانند دیواری که نم دیوار عمل می‌کند که پس از مدت نم کشیدن به یکباره فرو می‌ریزد، گفت: بنابراین مسأله و چالش ما کسری ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی بودجه ۱۴۰۳ نیست و این ساده‌سازی مسأله ناترازی‌های ۵۰۰ میلیارد دلاری برق، گاز، آب، بنزین، صندوق‌های بازنشستگی و فرونشست زمین در کشور است. در این شرایط دیگر ناترازی‌های بانک‌ها و بودجه دیگر رده‌های پایین‌تر از اهمیت قرار دارند و معتقدم بانک‌ها اگر دارایی‌های خود را به فروش بگذارند ناترازی آنها پوشش داده می‌شود و مطرح کردن ناترازی بانک‌ها و ناترازی بودجه دادن آدرس اشتباه است. 

شقاقی‌شهری با تاکید بر اینکه ناترازی آب در معرض دید تمام ۸۵ میلیون نفر ایرانی قرار دارد، ادامه داد: اگر در ۵ سال آینده نتوانیم ۵۰۰ میلیارد دلار به این اقتصاد تزریق کنیم، زیست ایرانی‌ها به خطر خواهد افتاد.

وی درباره خطر ناترازی‌ها ناشی از فرونشست اظهار داشت: با این سرعت فرونشست زمین در اصفهان و جنوب تهران و… برخی از شهرها را کاملا از دست می‌دهیم. دشت تهران سالانه ۱۰۰ برابر میانگین جهانی سرعت در فرونشست دارد. ناترازی آب و فرونشست به یکدیگر متصل هستند اما محل مبارزه و کنترل اینها متفاوت از هم هستند. حتی از فکر کردن به تبعات ناترازی آب هم  دلهره می‌گیریم، سالانه ۱۵ میلیارد دلار صرف واردات کالای مصرفی و محصولات کشاورزی می‌شد و در سال‌های آینده با این روند ناترازی آب این عدد به بیش از ۴۰ میلیارد دلار خواهد رسید و همچنین حل موضوع فرونشست زمین اقدام عاجل می‌خواهد.

این کارشناس اقتصادی افزود: برای رفع این ناترازی‌ها در طی ۵ سال به ۵۰۰ میلیارد دلار نیاز داریم که می‌توان این سرمایه از محل بدهی محوری، بازار سرمایه، سرمایه‌گذار خارجی، وام خارجی، اوراق قرضه و بدهی، منابع نفتی و معدنی باید تامین شود. در غیر این صورت ناترازی شدت پیدا می‌کند و زیست ۸۵ میلیون نفری در تهدید قرار می‌گیرد.

وی با بیان اینکه هر یک از این ناترازی‌ها موتور تورم هستند و هریک از این ناترازی‌ها به تنهایی قابلیت ایجاد تورم‌های بالا را دارند، گفت: دولت مسیر اشتباهی را طی می‌کند و متوجه نیستند که ریشه تورم نه بانک و نه بودجه بلکه ریشه تورم در این ناترازی‌های گفته شده است که هر یک از آنها موتور تورم محسوب می‌شود و اگر نتوانیم این ناترازی را پوشش دهیم ایران وارد مسیر اَبرتورم می‌شود و باید توجه داشت اَبرتورم نه معنای رشد تورم ۴۰ درصدی در سال بلکه به معنای رشد ۵۰ درصدی تورم در هر ماه است و در این حالت، شرایط عجیب و غریب برای ایران پیش می‌آید. اگر نتوانیم ناترازی‌های ایران را مهار کنیم محکوم به اَبر تورم در ۵ سال آینده هستیم.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه آیا در شرایط تحریمی امکان تامین مالی برای جبران ناترازی ۵۰۰ میلیارد دلاری وجود دارد، اظهار داشت: تامین مالی این کسری و ناترازی‌ها لزوما محدود به شرایط خروج از تحریم‌ها نیست. یک بخشی از این تامین مالی تامین از داخل است مانند اوراق بدهی، فروش اموال مازاد، درآمدهای نفتی و معدنی و بازار سرمایه می‌توان بخشی از ناترازی را جبران کنیم. البته بخش دیگری از ناترازی محل سرمایه گذاری خارجی و وام خارجی تامین می‌شود. بخش دیگری از این ناترازی هم با صرفه جویی و اصلاح قیمت‌ها قابل پوشش است.‌

وی با بیان اینکه در این شرایط به برنامه تامین مالی داخلی و خارجی نیاز داریم، ادامه داد: موضوع مهم حل مسائل بین‌المللی است و با بحث تحریم‌ها و عدم صادرات نفت و عدم برگشت منابع بخش قابل توجهی از تامین مالی را از دست خواهیم داد.

تیم اقتصادی فعلی توان حل مسائل را نخواهد داشت

شقاقی‌شهری با تاکید بر اینکه باید توجه داشت در حوزه انرژی با مصرف عجیب و غریب در ایران مواجه هستیم، گفت: ریشه ایجاد این ناترازی ‌ها موضوع یک یا دو سال گذشته نبوده و ریشه تاریخی دارد و نتیجه ۵۰ سال مصرفی غلط آبی در کشاورزی و صنعت است و در کجای دنیا برای منطقه‌ای مانند اصفهان که منبع خدادادی گردشگری است، صنایع آب‌بر احداث و راه‌اندازی می‌کنند. در این شرایط موضوع اصلاحات قیمتی و غیر قیمتی برای الگوی مصرف و صرفه جویی و اصلاح الگوی مصرف مطرح می‌شود.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به ناتوانی تیم اقتصادی دولت برای حل ناترازی ۲۵ هزار هزار میلیارد تومانی ایران ادامه داد: توصیه من به دولت این است که در انتخاب مدیران باید نگاه خود را تغییر دهد و این تیم اقتصادی فعلی توان حل مسائل را نخواهد داشت چراکه مسیر اشتباه برای حل مسائل در نظر گرفته‌اند و باید تیم مدیریت قوی‌تری بر سرکار بیایند تا شاید سرعت عمل و تغییر نگاهی ایجاد کنند.

وی گفت: در این شرایط سخت هم به عقلانیت و جسارت، مشارکت عمومی و اخذ تصمیمات سخت و تحمل اجرای این تصمیمات سخت و هم به سرعت عمل نیاز داریم و انجام تمام این اقدامات به اتحاد ملی و مشارکت مردم  نیاز دارد./ایلنا