هالووین جشن ترس و شکلات

به گزارش سرمایه فردا،  هالووین، جشن تضادهاست؛ جایی که خنده‌های کودکانه با سایه‌های ترس در هم می‌آمیزند و کوچه‌ها با نور فانوس‌های کدو تنبل و صدای جیغ‌های شاد، به صحنه‌ای از خیال و آیین بدل می‌شوند. آخرین شب اکتبر، زمانی‌ست که کودکان با لباس‌های جادویی و ماسک‌های ترسناک، از خانه‌ای به خانه دیگر می‌روند، در بازی «شیرینی یا شیطنت» شرکت می‌کنند و کیسه‌هایشان را از شکلات‌های رنگارنگ پر می‌سازند. اما زیر پوست این جشن پرزرق‌وبرق، روایتی کهن و چندلایه جریان دارد؛ روایتی که از آیین‌های باستانی سلت‌ها تا مناسک مسیحی، از شلغم‌های خالی تا کدوهای حکاکی‌شده، در گذر زمان شکل گرفته است.

ریشه واژه «هالووین» به سنت‌های مسیحی قرون وسطی بازمی‌گردد. در اسکاتلند کهن، این واژه به معنای «شب همه قدیسان» بود و با گذر زمان، تلفظ و کاربرد آن دگرگون شد تا در قرن هجدهم به شکل امروزی‌اش رسید. اما آنچه هالووین را به جشن رازآلودی بدل می‌کند، ریشه‌های پیشامسیحی آن است؛ آیین‌هایی که در سرزمین‌های سلتی شمال اروپا رواج داشتند و با جشن «سامِین» آغاز سال نو سلتی را در اول نوامبر گرامی می‌داشتند. سلت‌ها باور داشتند شب ۳۱ اکتبر، مرز میان جهان زندگان و مردگان نازک می‌شود و ارواح می‌توانند به خانه‌ها بازگردند. برای دفع این ارواح، مردم لباس‌های خاص می‌پوشیدند و آتش‌های عظیم می‌افروختند. مهاجران ایرلندی این سنت‌ها را به آمریکا بردند و کدو تنبل، با چهره‌های شیطانی حکاکی‌شده، به نماد اصلی این جشن تبدیل شد.

با گسترش مسیحیت در قرن هشتم، این آیین‌ها با مناسک مذهبی آمیخته شدند. کلیساها دوم نوامبر را «روز همه ارواح» نامیدند و شب پیش از آن را «شب همه قدیسان». در قرون وسطی، زنگ کلیساها برای آرامش ارواح به صدا درمی‌آمد و مدیحه‌سرایان سیاه‌پوش مردم را به دعا فرا می‌خواندند. آیین «سولینگ» نیز در همین دوران شکل گرفت؛ گروه‌هایی از کلیسا یا خانه‌های ثروتمند، شیرینی‌هایی به نام «کیک روح» دریافت می‌کردند و در ازای آن برای مردگان دعا می‌کردند. رسم امروزی «شیرینی یا شیطنت» ریشه در همین آیین دارد.

در آمریکا، کشوری که فرهنگ عامه‌اش از آمیزش سنت‌های مهاجران شکل گرفته، هالووین به یکی از مهم‌ترین جشن‌های سال بدل شده است. ایرلندی‌ها، که بخش مهمی از مهاجران این کشور را تشکیل می‌دادند، سنت ساخت صورتک‌های شیطانی را با خود آوردند و آن را با کدو تنبل آمریکایی تلفیق کردند. امروز، این کدوها نه‌تنها نماد هالووین‌اند، بلکه بخشی از اقتصاد فصلی آمریکا را نیز تشکیل می‌دهند. با وجود تورم و افزایش قیمت مواد غذایی، قیمت متوسط هر کدو تنبل از ۳.۸ دلار پیش از همه‌گیری کرونا به ۵.۸ دلار در سال ۲۰۲۵ رسیده است. با این حال، فروش کدو تنبل در هالووین امسال به ۱۴۸.۵ میلیون عدد رسید—تنها ۳.۵ میلیون کمتر از سال گذشته. آمریکایی‌ها بیش از ۸۶۰ میلیون دلار برای خرید این کدوها هزینه کردند، هرچند بخشی از آن‌ها پس از جشن، با تخفیف‌های قابل‌توجه برای مصارف غذایی فروخته می‌شوند. فعالان محیط زیست و گروه‌های چپ‌گرا پیشنهاد می‌کنند برای کاهش دورریز و هزینه‌ها، از کدوهای تزئینی پلاستیکی استفاده شود.

رسم «شیرینی یا شیطنت» همچنان محبوب‌ترین بخش هالووین برای کودکان آمریکاست. آن‌ها با لباس‌های جادویی، زنگ خانه‌ها را می‌زنند و شکلات جمع می‌کنند. کارخانه‌های شکلات‌سازی نیز این شب را نقطه اوج فروش خود می‌دانند. در هفته هالووین، ۳.۹ میلیارد دلار صرف خرید آب‌نبات‌های دست‌ساز می‌شود. شکلات‌هایی مانند ریسز، کیت‌کت، اسنیکرز، هرشیز و ام‌اند‌ام در صدر فروش قرار دارند، هرچند افزایش قیمت کاکائو باعث شده ژله‌ها نیز محبوب‌تر شوند.

هالووین امروز، دومین تعطیلات پول‌ساز سال در آمریکاست. در سال ۲۰۲۵، این جشن رکورد جدیدی ثبت کرد: ۱۳.۱ میلیارد دلار هزینه برای لباس، تزئینات، شیرینی و مراسم، با میانگین ۱۱۴.۴۵ دلار به ازای هر خانوار. این شب، با سوءاستفاده از ترس‌های جمعی—از دلقک‌های قاتل تا عروسک‌های تسخیرشده—هم جشنی برای سرگرمی است و هم آینه‌ای از فرهنگ مصرف‌گرای مدرن. منتقدان چپ‌گرا آن را نماد نابرابری و اسراف می‌دانند، به‌ویژه زمانی که ۳.۱۴ میلیارد دلار صرف تزئینات یک‌بارمصرف می‌شود. هالووین، در نهایت، جشن تضادهاست: میان آیین و بازار، میان ترس و شادی، میان خاطره و مصرف.