روند تاریخی نسبت پی بر ایی در بورس تهران

به گزارش سرمایه فردا، روند نزولی بورس همچنان ادامه دارد در حالی که برخی تحلیلگران از ارزندگی بورس صحبت می‌کنند. این موضوع در نتیجه جایگاه پی بر ایی شاخص کل بورس است. در تحلیل‌های مالی، نسبت قیمت به درآمد (P/E) یکی از مهم‌ترین ابزارهای سنجش ارزش‌گذاری بازار سرمایه به شمار می‌رود. بررسی روند تاریخی این نسبت در بورس تهران می‌تواند به درک بهتر رفتار بازار در مواجهه با متغیرهای کلان اقتصادی، سیاسی و روانی کمک کند. در این گزارش، با مرور نقاط کف تاریخی نسبت P/E TTM از سال ۱۳۸۹ تاکنون، تلاش شده است تا سناریوهای محتمل پیش‌روی شاخص کل بورس تهران در سال ۱۴۰۴ ترسیم شود. این تحلیل با در نظر گرفتن عوامل بنیادین، انتظارات تورمی، نرخ ارز، سیاست‌های دولت و رفتار سرمایه‌گذاران، به ارائه راهبردهای پیشنهادی برای سهامداران در سطوح مختلف ریسک‌پذیری می‌پردازد.

بهرنگ یگانه کارشناس بورس گفت: نسبت قیمت به درآمد دوازده‌ماهه (P/E TTM) بورس تهران از سال ۱۳۸۹ تاکنون، شش نقطه کف معتبر را تجربه کرده است که به ترتیب در میانه سال ۱۳۹۱، پایان سال‌های ۱۳۹۳، ۱۳۹۶، نیمه ۱۳۹۸، پاییز ۱۴۰۱ و پاییز ۱۴۰۳ به ثبت رسیده‌اند. در دو کف نخست، این نسبت به ترتیب در سطوح ۴.۴ و ۴.۹ قرار داشت. در ادامه، در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۸ شاهد افزایش نسبی این نسبت به سطح ۷.۱ بودیم و در سه سال اخیر مجدداً کاهش یافته و در سطوح ۵.۵ و ۵.۶ تثبیت شده است.

وی افزود: کاهش این نسبت در دوره‌های گذشته عمدتاً ناشی از سه عامل کلیدی بوده است: سرکوب نرخ ارز، نرخ بهره حقیقی بالا و افت قیمت جهانی کالاهای پایه (کامودیتی‌ها). اما در شرایط کنونی، نگرانی‌های اصلی سرمایه‌گذاران خرد شامل احتمال ازسرگیری جنگ و نقض آتش‌بس، افزایش ناترازی‌های اقتصادی، مداخلات دستوری دولت، کاهش نقدشوندگی بازار سرمایه و نرخ بهره نسبتاً بالا است. در صورت تداوم این عوامل و عدم اتخاذ سیاست‌های حمایتی و واقع‌بینانه از سوی دولت، کاهش نسبت P/E به کف تاریخی ۴.۴ دور از انتظار نخواهد بود.

شاخص کل بورس در وضعیت رکودی باقی می ماند؟

یگانه ادامه داد: حال اگر فرض کنیم شاخص کل بورس در وضعیت رکودی باقی بماند و نوسان قابل‌توجهی نداشته باشد، با برگزاری مجامع و انتشار گزارش‌های فصل بهار، نسبت P/E TTM به حدود ۵.۶ خواهد رسید؛ سطحی که در پاییز سال گذشته نیز تجربه شده است. در چنین شرایطی، اگر نسبت P/E بخواهد تا میانه تابستان به کف تاریخی ۴.۴ برسد، شاخص کل باید حدود ۲۱ درصد کاهش یابد. این سناریو، بدبینانه‌ترین حالت ممکن را ترسیم می‌کند.

وی تأکید کرد: در مقابل، اگر میانگین نرخ دلار مؤثر برای سال ۱۴۰۴ را ۹۰ هزار تومان در نظر بگیریم و قیمت کامودیتی‌ها نیز در سطوح فعلی باقی بماند، با فرض رشد ۳۵ درصد سود شرکت‌های بورسی به‌طور میانگین، نسبت P/E فوروارد به حدود ۴.۷ خواهد رسید. در این حالت، سرمایه‌گذاری که به بهبود شرایط اقتصادی و کاهش تنش‌ها امیدی ندارد، باید انتظار بازدهی منفی ۴ درصد را در افق یک‌ساله داشته باشد. اما سرمایه‌گذاری که به کاهش نسبی تنش‌ها خوش‌بین است، می‌تواند نسبت P/E حدود ۵.۵ را در نظر بگیرد و انتظار بازدهی ۱۷ درصد داشته باشد. در سناریوی خوشبینانه که شامل پایان جنگ و توافق با غرب است، نسبت P/E می‌تواند به سطح تاریخی ۸ برسد و بازدهی ۷۰ درصد را برای شاخص به همراه داشته باشد.

واکنش سرمایه گذاران به ادامه افت پی بر ایی

این کارشناس تصریح کرد: بر این اساس، برای سرمایه‌گذار بدبین، ورود مجدد به بازار در اواسط تابستان پس از افت ۲۰ درصد شاخص یا در اواسط پاییز پس از انتشار گزارش‌های تابستان و کاهش ۱۵ درصد شاخص، منطقی به نظر می‌رسد. برای سرمایه‌گذار محتاط که نه بدبین است و نه خوشبین، کاهش حدود ۱۰ درصد تا اواسط تابستان می‌تواند فرصت مناسبی برای خرید مجدد باشد. اما برای سرمایه‌گذار خوشبین، نگهداری موقعیت فعلی بهترین گزینه خواهد بود. در نهایت، برای افرادی که قصد سهامداری دارند، توصیه می‌شود در صورت فراهم شدن فرصت خرید و فروش، سبد سهام خود را بازبینی کرده و از نگهداری نمادهای زیان‌ده یا دارای نسبت P/E بالا پرهیز کنند. به جای آن، تمرکز بر نمادهایی با نسبت P/E فوروارد زیر ۴ و سابقه تقسیم سود بالای ۵۰ درصد پیشنهاد می‌شود

یگانه در ادامه افزود: برای مثال، فرض کنید نمادی با نسبت P/E فوروارد ۳.۵ و نسبت تقسیم سود تاریخی ۵۰ درصد در بازار وجود دارد. اگر قیمت فعلی هر سهم ۳۵۰ تومان و سود پیش‌بینی‌شده سال آینده ۱۰۰ تومان باشد، شرکت در مجمع سال آینده حدود ۵۰ تومان سود تقسیم خواهد کرد. این سود معادل ۱۴ درصد ارزش فعلی سرمایه‌گذاری است. پس از تقسیم سود، نسبت P/E به حدود ۳ کاهش می‌یابد. حتی در شرایط رکودی، این نسبت احتمالاً حفظ خواهد شد. اما اگر نسبت P/E به ۴.۴ برسد، بازدهی سرمایه‌گذار به حدود ۴۶ درصد خواهد رسید. در مجموع، در شرایط فعلی توصیه می‌شود بخشی از ریسک سرمایه‌گذاری با تنوع دارایی‌ها پوشش داده شود و بخش سهامی سبد نیز به چندین نماد مختلف با ویژگی‌های بنیادی مناسب اختصاص یابد. این رویکرد می‌تواند در سناریوهای محافظه‌کارانه نیز بازدهی معقول و ریسک کنترل‌شده‌ای را برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد.

روند تاریخی نسبت P/E در بورس تهران

براساس این گزارش، مرور روند تاریخی نسبت P/E در بورس تهران نشان می‌دهد که این شاخص در دوره‌های بحرانی اقتصادی و سیاسی، به سطوح پایین‌تری میل کرده و در دوره‌های ثبات نسبی یا خوش‌بینی به آینده، با رشد همراه بوده است. در شرایط فعلی، با توجه به تداوم نااطمینانی‌های سیاسی، اقتصادی و مالی، احتمال کاهش مجدد این نسبت به کف‌های تاریخی وجود دارد؛ با این حال، در صورت بهبود نسبی متغیرهای کلان، سناریوهای بازدهی مثبت نیز قابل تصور است

بر این اساس، سرمایه‌گذاران باید با توجه به سطح ریسک‌پذیری خود، استراتژی مناسبی اتخاذ کنند: سرمایه‌گذاران بدبین می‌توانند در انتظار اصلاح‌های عمیق‌تر باقی بمانند، سرمایه‌گذاران محتاط می‌توانند از فرصت‌های اصلاح محدود برای ورود تدریجی استفاده کنند، و سرمایه‌گذاران خوشبین نیز می‌توانند با حفظ موقعیت‌های فعلی، از پتانسیل رشد بازار در صورت بهبود شرایط بهره‌مند شوند. در نهایت، بازبینی پرتفوی و تمرکز بر نمادهایی با نسبت P/E فوروارد پایین و سابقه تقسیم سود مناسب، می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش داده و بازدهی معقولی حتی در سناریوهای محافظه‌کارانه برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد. تنوع‌بخشی به دارایی‌ها و پرهیز از تمرکز بر نمادهای پرریسک، کلید عبور موفق از فضای پرنوسان فعلی بازار سرمایه خواهد بود.