نخستین کنفرانس طلا، نقره و مس استیل‌پرایس؛ آغاز بازنگری در حکمرانی معدنی ایران

به گزارش سرمایه فردا، در روزهایی که صنعت معدن ایران بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازنگری در سیاست‌ها و ترسیم چشم‌اندازی نوین است، نخستین کنفرانس طلا، نقره و مس استیل‌پرایس در هتل المپیک تهران برگزار شد؛ رویدادی که به‌مثابه نقشه راهی برای تحول در صنایع معدنی کشور، میزبان مدیران ارشد، تحلیل‌گران و تصمیم‌سازان این حوزه بود.

در این کنفرانس، محمد آقاجانلو، رئیس هیأت عامل ایمیدرو، با نگاهی انتقادی به سیاست‌های جاری، از تمرکز بیش از حد بر خام‌فروشی و بی‌توجهی به حلقه‌های پایانی زنجیره ارزش سخن گفت. او تأکید کرد که ضعف زیرساخت‌های صنعتی، چالش‌های انرژی و حمل‌ونقل، و نبود سیاست‌های مشوق برای ایجاد ارزش افزوده، ایران را از رقابت جهانی عقب نگه داشته‌اند. آقاجانلو با اشاره به تجربه کشورهایی چون ترکیه و مکزیک، نشان داد که اصلاح حکمرانی صنعتی چگونه می‌تواند سهم کشورها را در بازار فلزات افزایش دهد.

در ادامه، تورج زارع، مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، مسیر عبور از دام درآمد متوسط را در پیچیده‌سازی صنعت دانست؛ مسیری که از سه مؤلفه حیاتی عبور می‌کند: مغز، صنعت و حکمرانی. به باور او، سرمایه انسانی توانمند، تولید فناورانه و ساختارهای تسهیل‌گر حکمرانی، سه پایه اصلی برای رسیدن به «میوه‌های بالای درخت توسعه» هستند. زارع با اشاره به کشورهای موفق در حوزه فلزات گران‌بها، از سوئیس در طلا، آلمان در مس و ژاپن در نقره نام برد؛ کشورهایی که با تمرکز بر فناوری و برند، ارزش افزوده‌ای چندبرابری خلق کرده‌اند. او همچنین پیشنهاد داد که ایران با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند دیجیتالی‌سازی، هوش مصنوعی، بلاکچین و ایجاد مراکز تحقیق و توسعه در کنار معادن، می‌تواند جایگاه خود را در زنجیره جهانی ارتقا دهد.

اردشیر سعدمحمدی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، نیز در سخنرانی خود بر ضرورت تدوین یک استراتژی جامع ملی برای بهره‌وری معادن تأکید کرد. او معتقد بود که چنین استراتژی‌ای می‌تواند مسیر استفاده بهینه از منابع معدنی، ارتقای فناوری‌های استخراج و توسعه همکاری‌های بین‌المللی را هموار کند. سعدمحمدی با معرفی شاخص‌های HTI و CIP به‌عنوان ابزارهای تحلیلی سرمایه‌گذاری، به شکاف میان آموزش دانشگاهی و نیازهای واقعی صنعت اشاره کرد و از چالش‌هایی چون عدم تناسب میان ذخایر و تولید طلا، سرمایه‌گذاری ناکافی در اکتشاف و بهره‌وری پایین در معادن فعال سخن گفت. او با ارائه آمارهایی از عرضه جهانی طلا در سال ۲۰۲۴ و رشد چشمگیر بازیافت، به نقش بانک‌های مرکزی در افزایش تقاضا برای این فلز به‌عنوان دارایی امن اشاره کرد. با وجود آنکه ایران ۱.۲۵ درصد از ذخایر جهانی طلا را در اختیار دارد، سهم تولید آن تنها ۴ درصد است؛ شکافی که به گفته سعدمحمدی، ریشه در ضعف زیرساختی و فناوری دارد. مقایسه تولید معدن نوادوگل با معادن ایران نیز این فاصله بهره‌وری را به‌وضوح نشان می‌دهد.

در بخش دیگری از همایش، سید مصطفی فیض اردکانی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران، از مس به‌عنوان فلزی ژئوپلیتیک و دارایی استراتژیک یاد کرد؛ فلزی که نقشی حیاتی در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، خودروهای برقی و زیرساخت‌های دیجیتال ایفا می‌کند. او با اشاره به شکاف ساختاری عرضه و تقاضا در بازار جهانی مس، پیش‌بینی کرد که تقاضای جهانی این فلز از ۲۸.۳ میلیون تن در سال ۲۰۲۰ به ۴۹ میلیون تن تا سال ۲۰۴۰ خواهد رسید. برای پاسخ به این نیاز، جهان باید ۸۰ معدن جدید احداث کند؛ اقدامی که نیازمند ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری و صرف ۱۵ تا ۲۵ سال زمان است. به گفته فیض اردکانی، کشورهایی که از ذخایر غنی و برنامه‌های توسعه‌محور برخوردارند، در رقابت آینده موقعیت ممتازی خواهند داشت.

در نهایت، سخنان مدیران ارشد صنعت معدن ایران بر یک محور مشترک تأکید داشت: لزوم تغییر نگاه حکمرانی از خام‌فروشی به تولید فناورانه با ارزش افزوده بالا. آنان بر این باور بودند که تدوین یک استراتژی جامع، توسعه همکاری‌های بین‌المللی، جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، پیوند آموزش دانشگاهی با صنعت، و توجه هم‌زمان به چالش‌های زیست‌محیطی، می‌تواند ایران را به جایگاهی تثبیت‌شده در تولید محصولات معدنی با ارزش افزوده بالا برساند. مسیری که نه‌تنها موتور محرک رشد اقتصادی خواهد بود، بلکه تاب‌آوری ملی را نیز تقویت خواهد کرد.