منطقه آزاد چابهار؛ از راهبردهای ناتمام تا چشم‌اندازهای نوین

به گزارش سرمایه فردا، منطقه آزاد چابهار به عنوان یکی از راهبردی‌ترین و مهم‌ترین مناطق آزاد ایران شناخته می‌شود. با وجود گذشت بیش از دو دهه از تبدیل‌شدن چابهار به منطقه آزاد، انتظار می‌رفت این منطقه به عنوان قطبی برای سرمایه‌گذاری، تولید و صادرات تبدیل شود. با این حال، گزارش‌های اخیر نشان می‌دهند که پیشرفت‌های مورد انتظار حاصل نشده‌اند و حتی در برخی جنبه‌ها کاهش عملکرد مشاهده می‌شود. این موضوع نه تنها مورد انتقاد مردم منطقه قرار گرفته، بلکه نیاز به بازبینی و تقویت راهبردهای توسعه‌ای را نیز مطرح کرده است.

کمبود زیرساخت‌ها و امکانات

با وجود گذشت حدود ۲۰ سال از تبدیل‌شدن چابهار به منطقه آزاد، پیشرفت قابل‌توجهی در زیرساخت‌ها و امکانات مشاهده نشده است. این موضوع مورد انتقاد مردم قرار گرفته است. هند قرار بود به عنوان اپراتور و سرمایه‌گذار در بندر چابهار به توسعه زیرساخت‌های این منطقه کمک کند، اما توسعه به قدری نبوده که به رشد سرمایه‌گذاری، تولید و صادرات کمک کند.

عملکرد ضعیف در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۳

گزارش عملکرد ۹ ماهه منطقه آزاد چابهار نشان می‌دهد که در یکسال گذشته روند صادرات نزولی بوده است.

• صادرات حاصل از تولید منطقه آزاد چابهار به خارج از کشور در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۲، ۹ میلیون دلار بوده و در همین بازه زمانی از سال ۱۴۰۳ این رقم به ۴/۱ میلیون دلار کاهش یافته است.
• میزان تولید در منطقه جهت تأمین نیاز داخلی کشور در ۹ ماهه اول سال ۱۴۰۲، ۲۵ میلیون دلار بوده که در ۹ ماهه سال ۱۴۰۳ به ۳۳ میلیون دلار افزایش یافته است.
• صادرات از مسیر منطقه آزاد چابهار به خارج از کشور در ۹ ماهه سال ۱۴۰۲، ۹۴ میلیون دلار بوده که در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۳ به ۷۲ میلیون دلار کاهش پیدا کرده است.
• واردات مواد اولیه جهت مصرف در واحدهای تولیدی منطقه نیز در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۲، ۱۴۵ میلیون دلار بوده که در همین بازه زمانی از سال ۱۴۰۳ به ۳۳۶ میلیون دلار افزایش یافته است.

تضاد در گزارش‌های سرمایه‌گذاری

حمیرا ریگی، رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سابق سازمان منطقه آزاد چابهار، اعلام کرده که تعداد طرح‌های سرمایه‌گذاری داخلی منجر به عقد قرارداد از ۱۹ فقره در سال ۱۴۰۲ به ۴۶ فقره در سال جاری رسیده است. اما عملکرد منطقه آزاد چابهار با گزارش‌های سرمایه‌گذاری تضاد دارد. استان سیستان و بلوچستان که به عنوان رنگین کمان معادن کشور شناخته می‌شود، در این بخش ارزش افزوده چندانی ایجاد نکرده است.

نیاز به توسعه اقتصادی و صنعتی

برای توسعه این منطقه، باید برنامه توسعه اقتصاد دریا محور جدی گرفته شود. چابهار به عنوان پل ارتباطی کشورهای CIS و قفقاز با جنوب شرق آسیا باید امکانات لجستیکی کافی داشته باشد تا هاب ترانزیتی منطقه شود. منطقه آزاد چابهار می‌تواند رقیبی جدی برای کانال سوئز در مبادلات تجاری بین شرق و غرب باشد. این منطقه ارزان‌ترین مسیر حمل کالای ترانزیتی را در اختیار دارد و تا ۳۰ درصد هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین، حمل و نقل کالا تا ۴۰ درصد سریع‌تر از مسیرهای دیگر به مقصد می‌رسد.

اولویت‌های کاری مدیرعامل جدید

مدیرعامل جدید منطقه آزاد چابهار باید اولویت‌های کاری خود را بازبینی درآمدها، توسعه زیرساخت‌ها، توسعه صادرات و صادرات مجدد و تسهیل فضای کسب و کار قرار دهد. در غیر این صورت، همچنان روند نزولی ادامه خواهد داشت.

نتیجه‌گیری

منطقه آزاد چابهار پتانسیل‌های بسیاری برای تبدیل‌شدن به یک هاب تجاری و ترانزیتی بین‌المللی دارد. اما برای رسیدن به این هدف، نیازمند توجه ویژه به توسعه زیرساخت‌ها، تسهیل فضای کسب و کار، و تقویت صادرات و تولید است. مدیرعامل جدید منطقه آزاد چابهار باید اولویت‌های کاری خود را به دقت بازبینی کرده و تمرکز خود را بر بهبود شرایط فعلی قرار دهد. تنها با اجرای برنامه‌های مؤثر و جدی، می‌توان به رونق و توسعه پایدار این منطقه امیدوار بود. استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌های موجود در چابهار می‌تواند نقشی کلیدی در اقتصاد کشور ایفا کند و این منطقه را به عنوان یکی از محورهای اصلی تجارت و ترانزیت در منطقه شناخته کند