بررسی منابع طبیعی در ایران

جواد حیدریان در مشورت با محمد درویش، کارشناس و پژوهشگر محیط زیست، ضمن بررسی بحران آب و خاک و منابع طبیعی در ایران به نقد اظهارات اخیر سعید لیلاز پرداخته و چنین استدلال کرده است که، در خلأ حکمرانی خردمندانه، سیاست‌گذاری غلط و بارگذاری توسعه بر گرده منابع حیاتی، ایران روزبه‌روز به قهقرای سرزمینی نزدیک‌تر می‌شود.
چکیده گزارش:

لیلاز برای تایید ادعای خود می‌گوید؛ برخلاف اظهارات در مورد تخریب جنگل‌ها، سطح جنگل‌های ایران در حال افزایش است!

آنچه این ادعا را غیرواقعی و تلاش برای عادی‌سازی یکی از بدترین دوران مدیریت سرزمین در ایران می‌کند، این‌همانی مشکلات محیط ‌زیست ایران با دیگر کشورهاست که نحوه حکمرانی در آن هیچ ربطی به دیگر کشورها ندارد.

لیلاز گفته است: جامعه ایران مثل هر جامعه دیگری در خاورمیانه و شمال آفریقا که ده‌ها کشور هستند و صدها میلیون نفر جمعیت دارند، جامعه‌ای است پر از مشکلات، مصائب و گرفتاری‌ها، ولی هیچ‌کدام از اینها (قسم حضرت عباس بخورم) غیرقابل درمان نیستند. همه مسائل ما قابل درمان هستند.

اظهارات لیلاز در حالی بین کنشگران محیط ‌زیست با حیرت دست‌به‌دست می‌شود، که اصفهان در شدیدترین حالت آلودگی و ریزش گردوغبار قرار دارد.

همچنین پژوهشی که بر ۲۰۰ نمونه از جنین و نوزادان متولد‌شده در شهر اصفهان انجام شده، نشان داد که افزایش میانگین غلظت ماهیانه مونوکسیدکربن و ریزگرد موجب اختلال در عملکرد و سلامت کبد و تیروئید در جنین شده و وزن و قد نوزادان متولد‌شده در شهر اصفهان را با کاهش قابل توجهی مواجه کرده است.

سعید لیلاز در طول سال‌های گذشته مشاور یا همکار شرکت‌های خودروساز در ایران بوده است؛ همان خودروهای بی‌کیفیتی که عامل اصلی آلودگی هوا و مرگ و میر در جاده‌های کشور محسوب می‌شوند و خسارت ناشی از آلودگی هوا به ۲/۱۱ میلیارد دلار رسیده است.

آسیب به منابع طبیعی با آتش سوزی جنگل‌ها

ایران در طول پنج دهه گذشته نزدیک به ۹۰ درصد منابع آب زیرزمینی خود را مصرف کرده است. سطح فرونشست در تمامی سرزمین ایران چنان بالاست که آخرین آمارهای رسمی از فرونشست ۸۰ هزار هکتار از خاک کشور حکایت دارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد، الگوی جهانی، چهار میلی‌متر نشست در سال است، اما فرونشست در ایران به استناد نظر کارشناسان حدود ۴۲ برابر میزان جهانی فرونشست‌هاست!

متوسط مصرف سالانه آب در ایران حدود ۹۶ میلیارد مترمکعب است که این رقم حدود هشت درصد بیشتر از کل منابع آب تجدیدپذیر ایران (۸۹ میلیارد مترمکعب) یا حدود ۸۰ درصد بالاتر از آستانه کمبود است.

محمد درویش درباره وضعیت جنگل‌های ایران به تجارت فردا می‌گوید: آقای لیلاز به گزارش‌های بین‌المللی استناد کرده و گفته‌اند وسعت رویشگاه‌های جنگلی ایران افزایش پیدا کرده است. این ادعا از اساس اشتباه است.

بر اساس گزارش های رسمی طی ماه گذشته در منطقه حفاظت‌شده خائیز فقط در طول چهار روز، پنج هزار هکتار عرصه حفاظت‌شده سوخته که بخش وسیعی از آن شامل جنگل‌های بلوط بوده‌ است.

بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع که بازوی مشورتی سازمان منابع طبیعی است، رسماً اعلام کرده که وسعت رویشگاه‌های جنگلی در هیرکانی به ۶/۱ میلیون هکتار کاهش پیدا کرده است.

سایت امرداد در گزارشی با مرور دقیق تاریخ آتش‌سوزی جنگل‌ها در سال ۱۴۰۳ نوشته است: در بهار و آغاز تابستان ۱۴۰۳ بخش‌هایی از استان‌های خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، ایلام، کردستان، کرمانشاه، گیلان، گلستان، فارس و سیستان و بلوچستان در آتش سوخته یا همچنان می‌سوزند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه در تاریخ ۹ تیرماه سال جاری وسعت آتش‌سوزی‌ها در مناطق تحت مدیریت محیط ‌زیست این استان را ۹۵۷ هکتار اعلام کرد، که کم‌سابقه بوده است.

به گفته محمد درویش، نرخ فرسایش خاک در ایران از سوی سازمانی به نام مرکز حفاظت از خاک و آبخیزداری کشور ،عددی حدود دو میلیارد تن در سال عنوان شده است. این عدد برای کشوری که یک درصد خاک جهان را دارد، بسیار زیاد است.

محمد درویش می‌گوید؛ بسیار متاسف هستم که چنین اظهارنظرهایی از سوی چنین افرادی مطرح می‌شود. آقای لیلاز و دیگر منکران وضع وخیم محیط ‌زیست فقط کافی است آمارهای شرکت مدیریت منابع آب ایران در وزارت نیرو را مطالعه کنند.

آسیب به منابع طبیعی با آتش سوزی جنگل‌ها در حال افزایش است. از طرف دیگر فرسایش خاک و کاهش سطح آب زیرزمینی بحرانی شده‌است./تجارت فردا