مدیریت سیستمی از شغل تا برنامه ملی

به گزارش سرمایه فردا، انگار از اواسط دوران قاجاریه، جامعه روشنفکری به یک خواب خرگوشی فرو رفته و شیرینی این خواب مانع درک منطقی تحولات بزرگ اقتصادی در جهان در حال گذار از سبک زندگی و اکوسیستم کسب و کار کنونی شده است. به همین دلیل مدیریت سیستمی کاربرد فراوانی پیدا کرده که تنها مربوط به شغل نیست. بلکه در برنامه‌های کلان ملی مانند برنامه توسعه نیز کاربرد دارد.

سرعت دگردیسی در اکو سیستم محیط کسب و کار جهان به کمک دانش IT و علم داده ها فزونی یافته است. دانشمندان این علوم میگویند: چنانچه از منظر زمان در حجم تولید محتوا، فعالیت های علمی تاریخ جهان را مقایسه کنیم، از سال ۲۰۰۰ تا امروز یعنی ربع قرن بشر توانسته به اندازه ۳۰۰۰ سال گذشته تولید علم و اطلاعات کند.

لیکن در ایران، روشنفکران انگار فراموش کرده اند، علی رغم تاریخ پر افتخار این سرزمین و تلاشهای همه جانبه در جهت رسیدن به کاروان علمی در یکصد سال گذشته و دست یابی به شاخص های برتر توسعه اهمیت دارد. متاسفانه بعلت وجود انواع ریسک های نامشهود آموزشی، فرهنگی، اجتماعی که دست به دست هم داده اند تا به آن درجه از توسعه یافتگی که درخور شان این سرزمین کهن تمدن باشد، نرسیم.

در کتب دانشگاهی و مقالات به واژه ها و عبارات؛ توسعه پایدار – رشد متوازن – برنامه ریزی های راهبردی و … برمیخوریم. اما در صحنه عمل برنامه ریزی و مدیریت سیستمی برای رسیدن به اهداف کلان مشاهده نمی‌گردد. کارشناسان رشته های مختلف از زوایای گوناگون نسبت به فرصت ها و تهدیدات و نقاط ضعف و نقاط قوت هر زیر سیستم از اجزا اجتماعی – اقتصادی سخن میگویند و اندرزهای اصلاحی و دلسوزانه می دهند.

ضعف مدیریت سیستمی در اجرای برنامه‌ها

بهره برداری از انرژی های مثبت و امکانات مادی و معنوی در جهت رسیدن به چشم انداز ملی و ایجاد همگرایی در ماموریت دستگاهها و سازمانهای مسئول توسعه بخش ها در مسیر اجرا دقیق برنامه های پنج ساله پیشرفت پس از جنگ تحمیلی تاکنون مشاهده نمی‌گردد.

قرار بود در ۱۴۰۴ با اجرا دو سال آخر برنامه سوم و کل برنامه های چهارم ، پنجم ، ششم و دو سال از برنامه هفتم پیشرفت یعنی در یک بازه زمانی ۲۰ ساله در منطقه خاورمیانه به چشم انداز برسیم. اگر مدیریت سیستمی اجرا شده بود رتبه اول توسعه در منطقه متعلق به ایران اختصاص می‌یافت. آیا دولت برنامه ای برای تحلیل این عدم موفقیت دارد ؟

مطالعه گران ریسک از منظر روشهای تحلیلی این رشته به بررسی موضوعات می‌پردازند. گرچه به هر آنچه که در ۱۴۰۴ باید میرسیدیم ، نرسیدیم، اما این دلیل نمی‌شود که دیگر موفقیت ها در عرصه های مختلف را نادیده بگیریم. از سوی دیگر به نقدها و تحلیل های واقع‌گرایانه و منطقی در باره نقاط ضعف و تهدیدهای مانع توسعه پایدار و متوازن متوقف نشویم.

متاسفانه دو نوع نگرش در زمینه بررسی فرصت ها و تهدیدهای اقتصادی همیشه به روند توسعه در نزد هموطنان ضربه زده و می‌زنند؛کسانی که عینک خوش بینی مفرط زده اند و کسانی که همیشه عینک بدبینی مفرط بچشم دارند. در بین این افراد کسانی هستند که خود و دانسته هایشان را همواره کامل ترین و جامع ترین و ایده هایشان را صالح تر از سایر اشخاص و دیدگاههای دانش محور می دانند.

اجرای برنامه هفتم پیشرفت در کنار ضعف مدیریت

اجرای برنامه هفتم پیشرفت در آغازین ماه‌های آن قرار دارد. رسیدن به توسعه پایدار و متوازن و کسب بهره وری بهینه ملی به مدیریت علمی و توانمند ، نقشه راه ، اجرای کارها به تاسی از رویکرد مدیریت سیستمی و راهبردی و ایجاد سینرژی در کلیه سازمانهای ذی مدخل و حتی مشارکت قلبی و فکری تک تک شهروندان نیاز دارد.

خود را گول نزنیم، اگر در تمام شهرها برجهای مسکونی و تجاری ‌و هایپر مارکت ها و مال های لاکچری و در روستاهای خوش آب و هوا ، خوابگاه ویلاهای شیک ساخته شوند.

در جاده ها و خیابانها ماشین های گرانقیمت تردد کنند اما در کنار آنها صنعت و کشاورزی و خدمات پشتیبان تولید تضعیف باشند و از رشد منطقی و تکنولوژی روز و سرمایه مکفی برای نوآوری برخوردار نباشند. نشان دهنده ضعف مدیریت سیستمی در اداره کشور است

برنامه هفتم و قوانین مترقی که سازمان برنامه و بودجه و مرکز پژوهش ها و سایر وزارتخانه ها و تشکل های اقتصاد مردمی موجب تصویب می‌شود هرگز به نتیجه مطلوب  نخواهد رسید.

از دولت چهاردهم انتظارست، بجای خود بساوایی و اتکا محض به اطلاعات و معلومات محدود، معدود مدیران و کارشناسان دولتی و چند مشاور همیشه در صحنه از اساتید دانشگاهها، اعضا اتاقهای بازرگانی ، تعاون ، اصناف و مهمتر از جوانان لایق و دارای ایده برای مشورت دعوت کند و یک سئوال مشترک از همه آنان بپرسد ؛ چگونه میتوان در سریعترین و بهینه ترین حالت به توسعه پایدار و متوازن رسید ؟

به بهترین پاسخ ها جایزه دهید. از این روش دلفی ، راهکارهای حل مسائل را میتوان یافت. امید است ،دولت چهاردهم از اعتماد نابجا به دیدگاههای بسته معدود اشخاص عبور کند.