کاهش مالیات بر ارزش افزوده اقلام ضروری

به گزارش سرمایه فردا، طبق لایحه پیشنهادی دولت، مالیات بر ارزش افزوده برای اقلام ضروری مانند دارو، ملزومات مصرفی پزشکی، شیرخشک، کالاهای اساسی و نهاده‌های دامی کاهش خواهد یافت. این اقدام با هدف کنترل قیمت‌ها، کاهش فشار اقتصادی بر خانوارها و تسهیل دسترسی مردم به محصولات ضروری طراحی شده است. دارو و ملزومات پزشکی، به‌عنوان یکی از اقلام اصلی این طرح، به دلیل هزینه‌های سنگین درمان و تأثیر مستقیم بر سلامت عمومی جامعه، از اولویت‌های کاهش مالیات هستند. کاهش مالیات بر شیرخشک نیز در راستای طرح فرزندآوری می‌تواند بهبود توان خرید خانواده‌ها و رفع مشکلات تأمین غذای کودکان را تسهیل کند.

قیمت کالاهای اساسی کنقش مهمی در تأمین نیازهای روزانه خانوارها دارند، به همین دلیل مجمع تشخیص مصلحت نظام با افزایش قیمت ارز واردات کالاهای اساسی از ۲۸۵۰۰ تومان به ۳۸۵۰۰ تومان موافقت نکرد. در طرح اخیر نیز کالاهای اساسی به این دلیل مشمول کاهش مالیات ارزش افزوده شده‌اند که قیمت‌گذاری این محصولات در سطح پایدارتر انجام شود و به نوعی تحت تاثیر محاسبه نرخ ارز کمرکی نیز قرار نگیرند. این طرح با توجه به اینکه مشمول نهاده‌های دامی نیز شده عملا می تواند در کاهش هزینه تولیدات دامی موثر واقع شود و به تثبیت قیمت و افزایش سهم محصولات پروتئینی و لبنی در سبد کالای مصرف کنندگان شود.

حمایت از مصرف‌کنندگان

این سیاست اقتصادی،علاوه بر حمایت از مصرف‌کنندگان، می‌تواند تأثیر مثبتی بر تولیدکنندگان داشته باشد و کاهش هزینه‌های تولید را در پی داشته باشد. انتظار می‌رود این طرح به کنترل تورم و ایجاد فضای اقتصادی مطلوب‌تر برای مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان کمک کند. از طرف دیگر در سال های اخیر میزان سرانه مصرف برخی محصولات پروتئینی کاهش یافته بود که هم اکنون با اجرای طرح کالابرگ و همچنین کاهش مالیات بر ارش افزوده کالاهای اساسی پیش بینی می شود که میزان مصرف پروتئین در دهک های پایین جامعه افزایش پیدا ند. به طور قطع این مساله می تواند در سلامت جامعه نقش موثری ایفا کند.

به طور کلی بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، دولت برنامه‌های متعددی برای حمایت از کالاهای اساسی و کنترل قیمت‌ها در نظر گرفته است. یکی از مهم‌ترین اقدامات، کاهش حقوق گمرکی واردات کالاهای اساسی، نهاده‌های دامی، کشاورزی، دارو، مواد اولیه دارویی و ملزومات مصرفی پزشکی به یک درصد است. این کاهش با هدف حمایت از تولیدکنندگان داخلی و مصرف‌کنندگان انجام می‌شود و به کاهش هزینه‌های تولید و تثبیت قیمت‌ها کمک خواهد کرد.

تاثیر کاهش مالیات بر ارزش افزوده

در بخش دیگری از این لایحه، دولت به استفاده از ابزارهایی مانند کالابرگ الکترونیکی تاکید کرده است. این ابزار به‌صورت داوطلبانه برای سرپرستان خانوارهایی که مایل به دریافت یارانه نقدی به‌صورت کالابرگ هستند، فراهم خواهد شد. این اقدام در راستای مدیریت بهتر منابع یارانه‌ای و حمایت هدفمند از اقشار آسیب‌پذیر کمک کننده است. دولت در پایان سال ۱۴۰۳ و همچنین در فروردین ۱۴۰۴ به صورت دو مرحله ای طرح کالابرگ الکترونیکی را برای ۷ دهک اجرا کرد. در حال حاضر قرار شده این طرح در سال جاری نیز برای دهک های پاییم جامعه ادامه پیدا کند. درواقع وزارت کار باید اجرای این طرح را برای ۴ دهک جامعه در سال ۱۴۰۴ اجرا کند تا بستری در جامعه فراهم شود که دهک های پایین جامعه بتوانند از سطح بالاتر از رفاه بهرهمند شوند. همچنتین این طرح کمک می کند تا خانواده های این شامل ۴ دهک بتوانند در راستای طرح فرزندآوری و ازدواج اقدام کنند.

با توجه به اینکه طرح کالابرگ الکترونیکی با هدف حمایت از اقشار کم‌درآمد و تأمین کالاهای اساسی در دستور کار دولت قرار دارد باید منابع پایداری نیز برای آن پیش بینی می شد. در همین راستای حذف ۳ دهک بالای جامعه از دریافت یارانه و همچنین منابع حاصل از اجرای مالیات بر ارش افزوده پیش بینی شده است. این رویکرد به دولت امکان می‌دهد در سال ۱۴۰۴ منابع پایداری برای طرح طرح کالابرگ فراهم کند، بدون اینکه فشار بیشتری بر بودجه عمومی ایجاد شود.

درآمدهای مالیاتی بر ارزش افزوده

بنابراین با وجود اینکه مالیات بر ارزش افزوده کالاهای اساسی کاهش یافته است، بخشی از درآمدهای مالیاتی بر ارزش افزوده، نیز به‌صورت هدفمند به تأمین هزینه‌های کالابرگ اختصاص داده شده است. این طرح به‌ویژه برای دهک‌های پایین درآمدی طراحی شده تا با بهره‌گیری از کالابرگ، کالاهای اساسی را با قیمت مناسب‌تری تهیه کنند. این نوع مدیریت منابع مالی، در بلندمدت علاوه بر حمایت اجتماعی، به کاهش تورم و کنترل قیمت‌ها کمک می‌کند. چراکه در سال های گذشته یکی از انتقاداتی که به پرداخت یارانه نقدی وارد بود عدم استفاده از آن در خرید کالاهای اساسی بود. به عبارت دیگر خانواده ها از این واریزی برای پرداخت سایر هزینه های خود استفاده می کنند. به همین دلیل موضوع کاهش سرانه مصرف محصولات پروتئینی و لبنی همچنان وجود داشت.

اما در شرایط کنونی اجرای کالابرگ الکترونیکی علاوه بر کمک به تغذیه خانواده ها، می‌تواند به شفافیت مصرف یارانه‌ها و افزایش کارایی منابع اقتصادی کمک کند. دولت قصد دارد با استفاده از این طرح، دسترسی به اقلام ضروری را برای اقشار آسیب‌پذیر تسهیل کند و از فشار اقتصادی بر خانوارها بکاهد. اجرای این نوع سیاست‌ها نشان‌دهنده تلاش دولت برای حمایت از جامعه، کنترل تورم و بهبود شرایط اقتصادی است.

ساده‌سازی محاسبات مالیاتی

با توجه به اینکه در بودجه سال ۱۴۰۳، دولت تغییراتی در نرخ مالیات بر ارزش افزوده ایجاد کرده بود و این نرخ به ۱۰ درصد افزایش یافت، این مساله منجر شده بود که در اجرا تفکیکی بین کالاهای اسای و غیراساسی قائل نشوند. هرچند در آن زمان تغییر ایجاد شده با هدف ساده‌سازی محاسبات مالیاتی و افزایش شفافیت برای مؤدیان انجام شد. با این حال در اجرا می توانست روی هزینه تمام شده کالاهای اساسی اثر بگذارد. البته برخلاف گذشته که عوارض و مالیات به‌طور جداگانه محاسبه می‌شدند، این نرخ ۱۰ درصدی به‌صورت تجمیع‌شده اعمال می‌شد. بنابراین در سال جاری برخی کالاها مانند داروها و کالاهای اساسی از این نرخ کاهش‌یافته بهره‌مند شده‌اند تا فشار بر خانوارها کاهش یابد و دسترسی به نیازهای اولیه آسان‌تر شود. همچنین، نرخ‌های بالاتر برای کالاهای لوکس و دخانیات در نظر گرفته شده تا منابع مالیاتی به‌صورت مؤثرتر مدیریت شوند.

دولت برنامه‌هایی برای کاهش حقوق گمرکی ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی در نظر گرفته است. این اقدام با هدف حمایت از تولید داخلی و کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری در بخش تولید انجام می‌شود. این برنامه‌ها در راستای کنترل تورم، افزایش قدرت خرید مردم و حمایت از تولیدکنندگان داخلی طراحی شده‌اند.  به عبارت دیگر وقتی کالای اساسی در داخل کشور تولید می شود به دلیل اینکه مشمول تعرفه و هزینه های حمل و نقل و … نمی شود عملا برای مصرف کنندگان صرفه اقتصادی بالاتری دارد و نشان‌دهنده تلاش دولت برای ایجاد ثبات اقتصادی و بهبود شرایط اجتماعی کشور هستند.

در کنار این تغییرات، دولت معافیت‌هایی را برای برخی کالاها و خدمات خاص مانند محصولات کشاورزی فرآوری‌نشده اعمال کرد. این معافیت‌ها با هدف حمایت از بخش‌های اقتصادی و اجتماعی ارائه شده‌اند.