قیمت محصولات لبنی بدون مصوبه قانونی

به گزارش سرمایه فردا، تعیین نرخ شیر خام به عنوان یکی از کالاهای اساسی گروه یک، در اختیار ستاد تنظیم بازار کشور است. «شورای قیمت گذاری کالاهای کشاورزی و دامی» به ریاست وزیر جهاد کشاورزی مسئولیت اعلان نرخ خرید تضمینی شیر خام را به عهده دارد. چندی روزی هست که موضوع عدم ابلاغ مصوبه گرانی قیمت شیر خام مطرح است. اما قیمت محصولات لبنی افزایش یافته است.
احمد مقدسی رئیس انجمن صنفی گاوداران یکم مهر ماه در گفت‌وگویی اعلام کرده بود که در جلسه ستاد تنظیم بازار قیمت مصوب هر کیلو شیرخام با چربی ۳.۲ درصد درب دامداری ۱۸ هزار تومان مصوب شد. از اول مهرماه کارخانه‌های لبنی هر کیلو شیرخام را با نرخ ۱۸ هزار تومان بایستی خریداری کنند. اما کارخانه‌های لبنی اعلام کردند که هیچگونه مصوبه‌ای در راستای افزایش قیمت شیرخام دریافت نکرده‌اند و امکان تعیین قیمت محصولات لبنی برای مصرف کننده نیز ممکن نیست.
رضا باکری، دبیر انجمن صنایع فرآورده های لبنی ایران، کارخانه‌های لبنی تا امروز (با گذشت ۶ ماه از سال ۱۴۰۳) هیچگونه ابلاغیه‌ای در خصوص نرخ خرید تضمینی شیر خام دریافت نکرده‌اند و دستگاه‌های ذیربط مصوبه‌ای در این زمینه ابلاغ نکرده‌اند.
به گفته باکری، تاخیر در ابلاغ این مصوبه با توجه به الزام و تبعیت قیمت محصولات لبنی از مصوبات ستاد تنظیم بازار کشور و شورای قیمت گذاری کالاهای کشاورزی، این مساله موجب آسیب جدی به روابط تامین کنندگان مواد اولیه (دامداری های کشور) و صنایع لبنی شده است.

تبعات گرانی قیمت محصولات لبنی

مصرف سه تا پنج واحد شیر و لبنیات در هرم غذایی روزانه افراد جامعه ضروریست که شامل شیر، ماست، پنیر، کشک و دوغ می‌شود. سرانه مصرف سالیانه شیر و لبنیات در کشورهای پیشرفته ۳۵۰ تا ۴۵۰ کیلوگرم و میانگین جهانی آن ۳۰۰ کیلوگرم است. اما در ایران سرانه مصرف سالیانه شیر و لبنیات یک سوم میانگین جهانی است. در حالی که در برنامه توسعه چهارم هدفگذاری شده بود که سرانه مصرف شیر و لبنیات در ایران به ۱۶۵ کیلوگرم به ازای هر نفر در سال برسد اما این رقم هنوز محقق نشده است.
وی در ادامه از افزایش قیمت محصولات لبنی در پی افزایش قیمت شیر خبر داد و گفت: با افزایش قیمت شیر خام فرآورده‌های لبنی نیز با افزایش قیمت مواجه خواهد شد. اگر قیمت شیر خام ۲۰ درصد افزایش پیدا کند؛ لبنیات حدودا ۲۵ درصد افزایش قیمت را تجربه می‌کند. با توجه به اینکه سرانه مصرف شیر در ایران یک سوم میانگین جهانی است، گرانی ها بر سوتغذیه در جامعه دامن می زند. چراکه طبق برنامه چهارم توسعه قرار بود سرانه مصرف تا میانگین جهانی افزایش یابد

علی احسان ظفری، رئیس هیات مدیره اتحادیه فرآورده‌های لبنی با اشاره به محصولاتی که با بیشترین افزایش قیمت مواجه خواهند شد گفت: افزایش قیمت شیر بر افزایش قیمت محصولات لبنی بر پایه شیر مانند پنیر بیشترین تاثیر را می‌گذارند. کمترین قیمت در بین محصولات لبنیاتی خود شیر است. اگر این روند افزایشی ادامه‌ داشته باشد شاهد کاهش هرچه بیشتر مصرف لبنیات خواهیم بود.

دلایل افزایش قیمت محصولات لبنی چیست؟

یکی از مشکلاتی که هم اکنون در سفر غذایی وجود دارد این است که هر چند وقت یکبار شاهد تغییر قیمت محصولات لبنی هستیم. برای نمونه قیمت شیر و لبنیات خیلی وقت نیست که به دلیل افزایش هزینه بسته بندی گران شده بود. قبل تر از آن نیز اعلام کردند قیمت شیر خام و لبنیات به دلیل حذف نهاده های دامی از لیست تخصیص ارز دولتی افزایش پیدا کرده است. به عبارت دیگر قیمت شیر و لبنیات به قدری افزایش یافته است که میزان سرانه مصرف شیر ایران به کمتر از دو دهه قبل رسیده است.
با وجود اینکه در مقطع کنونی تقاضا برای مصرف شیرو لبنیات در کشور بسیار پایین است. این افزایش قیمت های پی در پی منجر می شود بازهم میزان تقاضا برای شیر و لبنیات کاهش پیدا کند. در این شرایط دولت باید برای اینکه این مساله برای سلامت جامعه مشکلی به وجود نیاید باید اقداماتی همچون پرداخت یارانه مصرف لبنیات اقدام کند. پیش از این قرار بود که کارت خرید الکترونیکی برای مردم فعال شود تا قیمت کالاهای اساسی مانند لبنیات، گوشت و … برای مصرف کننده ها به ویژه دهک های پایین جامعه ارزانتر تمام شود. اما این اقدام انجام نشده مصرف شیر و لبنیات توسط دهک های پایین جامعه به شدت کاهش یافته است.
از طرف دیگر سیاست گذاری غیرشفاف درباره قیمت شیر خام نیز به مشکلات افزوده است. چراکه در شرایط کنونی بسیاری از شرکت ها قیمت محصولات خود را بالاتر برده اند. این موضوع نشان می دهد که نظارت بر بازار ضعیف است. پلتفرم های فروش آنلاین که کالاهای مصرفی به خریداران تحویل می دهند نیز قیمت این محصولات را نجومی کرده اند.

توزیع شیر مدارس زیر فشار گرانی و نبود زیرساخت ها

سال گذشته وزارت آموزش و پرورش بعد از توقف ده ساله توزیع شیر در مدارس آن را در چند استان کشور اجرایی کرد. قرار بود این پروژه در کل کشور اجرایی شود. اما در ادامه به دلیل عدم وجود زیرساخت های تولید شیر در برخی استان ها و نیز قیمت محصولات لبنی این پروزه با چالش هایی مواجه شد. در حالی که بر هیچکس پوشیده نیست در شرایط کنونی که سفره مردم به دلیل تورم ها کاهش پیدا کرده است این وظیفه دولت است که مانع از زیاده خواهی صنایع شود. البته نباید فراموش کرد که بسیاری از مغازه های لبنیات سنتی بدون توجه به ملاحضات و مصوبات هرگاه که بخواهند بر قیمت محصولات لبنی می افزایند. اتحادیه ها نیز گویا وظیفه ای نمی بینند که بر کیفیت و قیمت محصولات آنها نظارت کنند.
در حال حاضر بسیاری از این صنایع به بهانه ای اینکه ذینفعان آنها سهامداران است و سوداوری در اولویت برنامه آنها قرار دارد همواره به دنبال گران کردن قیمت محصولات لبنی هستند. در حالی که هم اکنون بازارهای صادراتی برای این شرکت ها فراهم است و می توانند بخشی از محصولات خود را برای رشد سودآوری صادرات کنند.
همانطوری که در دو سال گذشته بسیاری از این شرکت ها برای نخستین بار به بازار روسیه وار شدند. البته پیش از این بازار کشورهایی مانند عراق نیز به نوعی در تصاحب شرکت های لبنیاتی ایران بوده است. به طور قطع درامدهای ارزی می تواند سودآوری قابل توجهی برای انها به ارمغان بیاورد. بنابراین نباید به بازار داخلی به عنوان محلی برای کسب سودهای نجومی نگاه کنند.