به گزارش سرمایه فردا، مرتضی عزتی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس: یکی از بحث‌های مهم در تحلیل قیمت‌ها، قیمت‌های نسبی است. اگر دولت، خدماتی از مردم خریداری می‌کند و قیمت آن را به عنوان دستمزدی که خودش تعیین می‌کند و می‌پردازد. باید کالایی را که به مردم می‌فروشد نیز به همان نسبت قیمت گذاری کند. اگر غیر از این کند، بی‌عدالتی کرده است. بحث قیمت بنزین ابعاد بسیار گسترده ای دارد که باید پیش از هرگونه تصمیم و اقدام، ابعاد مختلف آن به صورت دقیق بررسی شود. در اینجا به یک بعد مهم منصفانه و عادلانه بودن نرخ بنزین در ۳ شیوه محاسباتی اشاره می شود.
هر لیتر نفت خام جهانی حدود ۴۰ سنت است (با دلار ۵۰ هزار تومانی) یعنی حدود۲۰۰۰۰ تومان که هزینه تولید آن در ایران برای هر لیتر نفت خام حدود ۱۵درصد یعنی حدود ۳۰۰۰ تومان در نظر گرفته می شود. اکنون هزینه های پالایش به ازای هر لیتر ۴۰۰۰ تومان تا ۶۰۰۰ تومان است. اگر دولت نخواهد با بنزین تجارت کند و بخواهد آن را به عنوان یک کالای متعلق به همگان در اختیار عموم قرار دهد. زیرا بر پایه قوانین ایران بنزین یک کالای متعلق به همه مردم است. می‌تواند پالایش آن را به صورت حق العمل کاری به پالایشگاه بدهد و هزینه پالایش آن را نیز به صورت تخفیف یا نفت خام مازاد به پالایشگاه بپردازد.
در این صورت هزینه توزیع آن کمتر از حدود ۳۰۰۰ تومان می شود که بر این پایه دولت بدون پرداخت دیگری می تواند با حدود ۳ هزار تومان بنزین را به دست مردم برساند. ولی اگر بخواهد همه هزینه تمام شده را به عنوان قیمت بنزین در نظر بگیرد. با حسابهای یاد شده در بالا، قیمت تمام شده هر لیتر بنزین می تواند حدود ۱۰ هزار تومان باشد. بر این پایه قیمت بنزین در حال حاضر ۳۰ درصد هزینه های پرداختی واقعی (هزینه تمام شده) است.
البته اکنون بنزین را به پالایشگاه ها به قیمت هر لیتر حدود ۱۶۰۰۰ (حدود ۵درصد کمتر از فوب خلیج فارس) می فروشد و بنزین را به قیمتی بیش از ۲۰ هزار تومان از آنها خریداری می کند. این کار هزینه های سنگین جابجایی پول و انجام امور مختلف را برای دولت و نیز پالایشگاه ها ایجاد می‌کند. دولت باید برای کاهش هزینه‌ها، پالایش بنزین را به شیوه حق‌العمل‌کاری بسپارد.
یکی از شاخص های مهم برای قیمت‌های نسبی، دستمزد است. زیرا یکطرف توانایی مصرف کننده را دستمزد او و طرف دیگر را قیمت همه کالاها و خدمات مصرفی او تعیین می‌کند. از این‌رو برای مقایسه قیمت‌های نسبی، بهترین مقیاس، درآمد در دو جامعه است.
حداقل دستمزد ماهانه در ایران حدود ۱۰ میلیون تومان است. با دلار ۵۰ هزار تومانی، برابر ۲۰۰ دلار می‌شود. متوسط حقوق و دستمز پرداختی در ایران نیز حدود دو برابر این، یعنی حدود ۴۰۰ دلار است. این درحالی است که در کشورهایی از اروپای شمالی و غربی که حداقل دستمزد دارند، حداقل دستمزد از حدود ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ دلار در ماه است و متوسط دستمزد در حدود دو برابر آن، یعنی ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ دلار است.
در آمریکا حداقل دستمزدهای ایالتهای مختلف متفاوت است. از دست کم ۱۲۱۸ دلار در ماه تا ۲۷۷۰ دلار است. که می توانیم متوسط حداقل دستمزد را مانند اروپای شمال غربی حدود ۲۰۰۰ دلار در ماه و متوسط حقوق و دستمزد را بیش از ۴۰۰۰ دلار در ماه در نظر بگیریم. البته باید توجه داشت که ساعت کار ماهانه در اروپا و امریکا ۸۰ تا ۹۰ درصد ایران است که اگر آن را هم در نظر بگیریم، باید برای مقایسه ۱۰ تا ۲۰ درصد به این ارقام بیافزاییم. با این وجود از آن صرف نظر می‌کنیم. متوسط دستمزد ماهانه در کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس از ۱۶۰۰ تا ۳۷۰۰ دلار در ماه، یعنی به طور متوسط تقریبی حدود ۲۷۵۰ دلار در ماه است.
با این وجود، قیمت موجود بنزین در ایران (با دلار ۵۰ هزار تومانی) برابر ۶ سنت می شود. قیمت بنزین در برخی کشورها مانند ونزوئلا و لیبی حدود ۳ سنت است. قیمت بنزین در بیشتر کشورهای دنیا بالای یک دلار است. ولی در آمریکا حدود ۹۰ سنت (۰٫۹ دلار) است. قیمت یک لیتر بنزین در کشورهای حاشیه خلیج فارس از ۳۴ سنت تا ۷۴ سنت یعنی به طور متوسط حدود ۵۴ سنت است.
قیمت عادلانه و منصفانه بنزین در ایران چقدر است؟
بر این پایه نسبت قیمت یک لیتر بنزین به متوسط دستمزد در ایران (به هزار دلار) = ۰٫۱۵
نسبت قیمت یک لیتر بنزین به متوسط دستمزد در اروپای شمال غربی (به هزار دلار) = ۰٫۳۰
نسبت قیمت یک لیتر بنزین به متوسط دستمزد در آمریکا (به هزار دلار) = ۰٫۲۲
در حالی‌که آرژانتین با اصلاحات ساختاری و کاهش حجم دولت به رشد اقتصادی چشمگیر دست…
در شرایطی که اقتصاد ایران با بحران‌های عمیق و ناکارآمدی‌های ساختاری مواجه است، بازگشت به…
تصمیم مجلس هفتم برای تثبیت قیمت حامل‌های انرژی، با حمایت چهره‌های سیاسی و اقتصادی، در…
در بحبوحه تحلیل‌های پس از جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل، برخی روایت‌ها با…
در سال‌های اخیر، عملکرد صنعت سیمان با رشد تقاضا، بهبود صادرات و اصلاح سازوکارهای فروش،…
اکنون تنها چیزی که می‌تواند قطار متوقف‌شده بورس را دوباره به حرکت درآورد، اراده‌ای سیاسی،…