به گزارش سرمایه فردا، در سالهای اخیر، بازار لوازم جانبی موبایل در ایران به یکی از پرچالشترین حوزههای خردهفروشی دیجیتال تبدیل شده است. محصولاتی مانند شارژر، هندزفری، قاب و محافظ صفحه، که روزگاری بهعنوان اقلام جانبی ساده شناخته میشدند، امروز به منبعی از دغدغههای فنی، اقتصادی و حتی امنیتی برای مصرفکنندگان بدل شدهاند. عرضه گسترده کالاهای تقلبی با برچسب «اصل»، در غیاب نمایندگیهای رسمی برندهای معتبر، نهتنها عمر دستگاههای هوشمند را کاهش میدهد، بلکه خسارتهای میلیونی و بعضاً جبرانناپذیر به کاربران تحمیل میکند.
با خروج نمایندگیهای رسمی برندهای موبایل از ایران پس از سال ۱۳۹۷، خلأ قانونی و ساختاری در حوزه فروش لوازم جانبی بهوجود آمد. این خلأ، زمینهساز رشد فروشگاههای غیررسمی و عرضه محصولاتی شد که از نظر ظاهری مشابه نمونههای اصلی هستند، اما در عمل فاقد کیفیت، ایمنی و استانداردهای لازماند. تفاوت میان کالای اصل و تقلبی بهقدری جزئی است که بدون دانش فنی، تشخیص آن برای خریداران تقریباً غیرممکن است. این مسئله، حتی در فروشگاههای شناختهشده نیز مشاهده میشود؛ جایی که گاهی فروشنده خود نیز از تقلبی بودن کالا بیاطلاع است.
در بازار آنلاین نیز وضعیت نگرانکنندهتر است. تصاویر کالاها اغلب از نمونههای اصلی برداشته شدهاند، اما محصول ارسالی کیفیتی پایین یا ساختگی دارد. استفاده از لوگوهای جعلی، بستهبندی مشابه برندهای معتبر، و ارائه گارانتیهای غیرقانونی، از جمله روشهایی هستند که برخی فروشندگان برای فریب خریداران بهکار میگیرند. این شرایط، ضرورت نظارت فوری و هدفمند بر فروش آنلاین لوازم جانبی را دوچندان کرده است؛ وظیفهای که باید در دستور کار اتحادیه صنفی و انجمن واردکنندگان قرار گیرد.
تحریمها و محدودیتهای تجاری، مسیر واردات لوازم جانبی موبایل ایران را از اروپا به آسیا تغییر دادهاند. چین، امارات، ترکیه و هند اکنون اصلیترین تأمینکنندگان این بازار هستند. با وجود واردات رسمی، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از کالاها از مسیرهای غیررسمی مانند تهلنجی و قاچاق وارد میشوند. همزمان، دهها واحد تولیدی غیرمجاز داخلی با مونتاژ قطعات بیکیفیت، بازار را با محصولات شبهبرند اشباع کردهاند. این شرایط، ضمن تهدید سلامت مصرفکننده، رقابت سالم را مختل کرده و نیازمند مداخله فوری نهادهای صنفی و دولتی است
تجربههای کاربران نیز گویای عمق بحران است. یکی از خریداران، پس از تهیه شارژری با برچسب «اصل»، با داغ شدن گوشی و خرابی باتری مواجه شده و در مراجعه به فروشنده با پاسخ «تضمینی ندارد» روبهرو شد. این تجربه، که در میان کاربران بهوفور تکرار میشود، نشاندهنده نبود ضمانت اجرایی، ضعف نظارت، و فقدان سازوکارهای حمایتی برای مصرفکنندگان است.
فعالان بازار معتقدند که یکی از دلایل اصلی این بحران، نبود آگاهی کافی در میان مصرفکنندگان است. بسیاری از کاربران نمیدانند چه نشانههایی اصالت کالا را تأیید میکند و بهراحتی فریب تبلیغات و بستهبندی میخورند. از سوی دیگر، نبود مجازاتهای بازدارنده و ضعف در اجرای مقررات باعث شده فروشندگان متخلف با کمترین ریسک به فعالیت خود ادامه دهند.
واردات کالاهای تهلنجی نیز بهعنوان یکی از مسیرهای تأمین، با وجود نظارت نسبی، همچنان فاقد شفافیت کامل است. هرچند مسئولان معتقدند که واردات از این مسیر نسبت به قاچاق قابل کنترلتر است، اما همچنان نمیتوان از اصالت کالاها اطمینان کامل داشت. در چنین شرایطی، بازگشایی مجدد نمایندگیهای رسمی برندهای معتبر و ایجاد بستر قانونی برای فروش رسمی، تنها راهکار پایدار برای ساماندهی این بازار بهشمار میرود.
در کشورهای توسعهیافته، فروش لوازم جانبی موبایل صرفاً از طریق نمایندگیهای مجاز انجام میشود. اما در ایران، بهدلیل تحریمها و محدودیتهای تجاری، این مسیر مسدود شده و برخی اصناف با سوءاستفاده از نام برندهای معتبر، خود را بهعنوان نماینده رسمی معرفی میکنند. این ادعاها، در غیاب نظارت مؤثر، موجب گسترش فریب مصرفکننده و تضعیف اعتماد عمومی شدهاند.
به نظر میرسد که اتحادیههای صنفی باید با معرفی فروشندگان رسمی، ایجاد سامانههای اعتبارسنجی، و برخورد قاطع با اصناف متخلف، مسیر اصلاح بازار لوازم جانبی موبایل را هموار کنند. این اصلاحات، نهتنها از خسارتهای مالی و فنی جلوگیری میکند، بلکه گامی مهم در جهت ارتقاء حقوق مصرفکننده و بازسازی اعتماد عمومی خواهد بود.
برآوردها نشان میدهد که ارزش بازار لوازم جانبی موبایل در ایران در سال ۱۴۰۳ به بیش از ۲.۴ میلیارد دلار رسیده است. این رقم، با توجه به رشد مصرف گوشیهای هوشمند، افزایش قیمت دستگاهها، و حذف برخی اقلام از بستهبندی رسمی برندها (مانند شارژر و هندزفری)، روندی صعودی را طی کرده و به یکی از سودآورترین حوزههای تجارت الکترونیک و خردهفروشی تبدیل شده است.
با وجود اجرای طرح رجیستری در حوزه تلفن همراه و کاهش چشمگیر قاچاق گوشی، بازار لوازم جانبی همچنان با سهم قابل توجهی از واردات غیررسمی و قاچاق مواجه است. برآوردهای صنفی نشان میدهد که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از لوازم جانبی موجود در بازار از مسیرهای غیررسمی مانند تهلنجی، مرزهای جنوبی و واردات بدون ثبت گمرکی تأمین میشوند. این کالاها اغلب فاقد استانداردهای ایمنی و بهداشتی بوده و در غیاب نظارت مؤثر، سلامت مصرفکننده و عملکرد دستگاه را تهدید میکنند.
در مقابل، حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از بازار از طریق واردات رسمی تأمین میشود که عمدتاً با تخصیص ارز نیمایی و ثبت در سامانههای گمرکی انجام میگیرد. بازرگانان ایرانی برای تأمین این کالاها، بهویژه پس از خروج برندهای معتبر از ایران، به تأمینکنندگان آسیایی روی آوردهاند. چین بزرگترین صادرکننده لوازم جانبی موبایل به ایران است و برندهای محبوبی مانند شیائومی و هوآوی از این کشور وارد میشوند. پس از چین، امارات متحده عربی (بهویژه دبی) بهعنوان هاب منطقهای، نقش واسطهای در تأمین کالاهای برندهای غربی ایفا میکند. همچنین ترکیه، کره جنوبی و هند نیز در سالهای اخیر سهم قابل توجهی در صادرات این محصولات به ایران داشتهاند.
در کنار واردات، بخش قابل توجهی از بازار توسط شرکتهای غیرمجاز داخلی تأمین میشود. این شرکتها، بدون مجوز رسمی از وزارت صمت یا اتحادیههای صنفی، اقدام به مونتاژ یا تولید لوازم جانبی با کیفیت پایین و بستهبندیهای شبهبرند میکنند. برآوردها نشان میدهد که دهها واحد تولیدی غیررسمی در حاشیه شهرهای بزرگ مانند تهران، کرج و مشهد فعال هستند که محصولاتشان عمدتاً از قطعات وارداتی بیکیفیت یا بازیافتی تهیه میشود. این تولیدات نهتنها فاقد استانداردهای فنیاند، بلکه با برچسبهای جعلی و گارانتیهای صوری وارد بازار میشوند و رقابت ناسالمی با تولیدکنندگان مجاز و واردکنندگان رسمی ایجاد کردهاند.
در مجموع، بازار لوازم جانبی موبایل ایران با وجود ظرفیت بالا و تقاضای گسترده، همچنان با چالشهایی جدی در حوزه اصالت کالا، نظارت، و ساماندهی زنجیره تأمین مواجه است. برای رسیدن به نقطه تعادل، لازم است نهادهای صنفی و دولتی با معرفی فروشندگان رسمی، ایجاد سامانههای اعتبارسنجی، و برخورد با واحدهای متخلف، مسیر اصلاح ساختاری این بازار را هموار کنند. تنها در این صورت است که میتوان از ظرفیت اقتصادی این حوزه در جهت منافع مصرفکننده، تولیدکننده و اقتصاد ملی بهرهبرداری کرد.
بازار لوازم جانبی فناوری در سالهای اخیر رونق کمنظیری یافته است. دانگلها، مبدّلهای USB‑C به LAN، کابلها، پاوربانکها و هدفونهای کوچک و بزرگ بهسرعت سهم بیشتری از سفره دیجیتال کاربران را پر کردهاند. اما در کنار این رشد، مشکلی جدی خودنمایی میکند. نسخههای تقلبی و بیکیفیت که بازار را پر کردهاند و هم پول و هم ایمنی کاربران را تهدید میکنند. نمونه های بسیار ارزان و در عین حال پرریسک را می توان از دستفروش های مترو یا بساط های فروشنده های دوره گرد در پیاده رو های شلوغ شهر خریداری کرد.
بازار لوازم جانبی دیجیتال در ایران پر از نمونههای تقلّبی است. از دانگلها و کابلها گرفته تا پاوربانک، هدفون و کارت حافظه. نمونههای فیک عملکرد ضعیفی دارند و اغلب، ریسکهای ایمنی قابل توجهی هم ایجاد میکنند. به همین دلیل است که کاربران باید هوشیار باشند، قبل از خرید تحقیق کنند و با توجه به قیمت و کیفیت، از نمونههای اصلی و معتبر استفاده کنند.
یکی از گروههای بیش از همه در معرض تقلب، مبدّلهای USB‑C هستند. این مبدّلها به لپتاپها و تبلتهایی که پورت شبکه ندارند، امکان اتصال سیمی پایدار میدهند. نمونه اصلی TP-Link UE300C حدود ۱,۵۲۰,۰۰۰ تومان و یوگرین ۳۰۲۸۷ بین ۱,۱۰۰,۰۰۰ تا ۱,۴۴۹,۰۰۰ تومان عرضه میشوند. در مقابل، نمونههای ارزان و تقلّبی مشابه در بازار با قیمت حدود ۲۶۰,۰۰۰ تومان دیده میشوند.
نسخههای فیک سرعت واقعی پایینی دارند و ممکن است به پورتها یا سیستم شما آسیب بزنند. استفاده از مبدّل تقلبی باعث نوسان برق، گرمای بیش از حد و حتی خرابی دستگاه میشود.
کابلهای شارژ و داده، چه USB-C، Micro-USB و چه Lightning اپل، یکی از پرتقاضاترین و پرتقلبترین لوازم جانبی هستند. کابلهای تقلبی ممکن است جریان ناپایدار منتقل کنند یا داغ شوند و دستگاه را تهدید کنند.
شارژرهای دیواری نیز وضعیتی مشابه دارند. نمونه اصلی شارژر ۲۰ وات اپل استانداردهای ایمنی را رعایت میکند؛ نسخههای تقلّبی اما سبکتر بوده و ممکن است خطراتی مثل آتشسوزی یا آسیب به گوشی ایجاد کنند.
هدفونهای بیسیم و سیمی کوچک و بزرگ هم در بازار ایران نسخههای فیک زیادی دارند. نمونههای تقلّبی Lightning به هدفون اپل از لحاظ ظاهری شبیه نمونه اصلی هستند، اما از چیپ و قطعات بیکیفیت استفاده میکنند. این موضوع باعث کاهش عمر دستگاه و حتی ریسکهای ایمنی میشود.
مدلهای مشهور دیگر مثل هدفون بیسیم سامسونگ یا شیائومی نیز در بازار غیررسمی با کیفیت پایین و قیمت ارزانتر فروخته میشوند، در حالی که نمونه اصلی بین ۳ تا ۱۰ میلیون تومان قیمت دارد.
پاوربانکهای تقلبی وعده ظرفیت بالا میدهند، اما عملاً توان واقعی کمتری دارند. این نمونهها خیلی زود داغ میکنند یا به باتری گوشی آسیب وارد میکنند.
هابها و دانگلهای چندپورت نیز نمونههای تقلّبی زیادی دارند. کیفیت پایین قطعات داخلی باعث کاهش سرعت انتقال داده و اختلال اتصال میشود. حتی برخی هابها ادعای پشتیبانی از USB 3.0 را دارند، اما نسخه فیک با سرعت بسیار پایین کار میکند.
کارتهای حافظه microSD و SD نیز پرتقلباند. نسخه فیک ممکن است ظرفیت واقعی کمتر از عدد اعلامشده باشد یا سرعت خواندن و نوشتن پایین داشته باشد.
شارژرهای بیسیم نیز در نسخههای تقلّبی به شدت ضعیف عمل میکنند. جریان ناپایدار، داغ کردن زیاد و عدم تشخیص اجسام خارجی از جمله مشکلات رایج هستند.
چند عامل اصلی باعث رونق کالاهای تقلّبی شده است. تقاضای بالا و تخصص پایین کاربران که بسیاری فقط به وصل شدن و قیمت توجه میکنند و تفاوت فنی را نمیدانند، واردات غیررسمی که نظارت کیفیت را کاهش میدهد، قیمت وسوسهکننده نمونه فیک و آگاهی کم از استانداردهای ایمنی که بسیاری نمیدانند حتی یک کابل یا شارژر هم باید استاندارد داشته باشد.
کالاهای فیک خسارت مالی ایجاد میکنند و کاربر مجبور به خرید دوباره یا تعمیر دستگاه میشود. همچنین ریسک ایمنی دارند و گاهی باعث خرابی پورتها، داغ شدن و حتی آتشسوزی میشوند. تجربه کاربری ضعیف، کاهش سرعت اتصال و قطع و وصل شدن از دیگر پیامدهای استفاده از نسخه فیک است. این موضوع اعتماد کاربران به بازار را نیز کاهش میدهد.
خرید از فروشندگان معتبر و گارانتیدار، بررسی مشخصات فنی و لوگوی تأییدیه USB‑IF یا CE، آموزش عمومی درباره ریسکهای کالاهای فیک، تشدید نظارت قانونی و اجتناب از قیمتهای بسیار پایین و بررسی اصالت کالا پیش از خرید، راهکارهایی هستند که ریسک خرید نسخه فیک را کاهش میدهند.
البته نباید فراموش کرد در کنار موبایل سایر لوازم دیجیتال نیز پرتقاضا شده اند برای نمونه تجهیزات مرتبط با کامپیوتر و لب تاپ مانند لوازم موبایل گران و پرتقاضا شده اند.
جاروی کامپیوتر، این وسیله کوچک و کمادعا، آرامآرام جای خودش را روی میزهای کار پیدا کرده است. درست همان زمانی که کاربران فهمیدهاند گرد و غبار، دشمنیست که با هیچ نرمافزاری نمیتوان آن را شکست داد. کافیست چند ساعت پشت لپتاپ بمانید تا ببینید لابهلای دکمهها، پر شده از ذراتی که معلوم نیست از کجا آمدهاند. لایهای نامرئی از غبار روی صفحهکلید مینشیند و وقتی دست میکشید، ردش روی انگشتان میماند. همین تجربه ساده باعث شده وسیلهای که تا چند سال پیش فقط در جعبه ابزار تعمیرکارها دیده میشد، امروز تبدیل به خریدی روزمره شود.
بازار این محصولات حالا شکل تازهای گرفته است. زمانی فقط اسپریهای هوای فشرده پیدا میشد. همان قوطیهای سبک که قرار بود با یک دم کوتاه گرد و خاک را بیرون بپرانند. اما امروز در ویترین فروشگاههای آنلاین و راستههای لوازم دیجیتال، جاروهای کوچک و رومیزی هم دیده میشود. جاروهایی که در دلشان یک موتور ریز جا گرفته و کارشان جمعکردن همان ذراتی است که از چنگ دستمال فرار میکنند. تمیزکاری حالا تبدیل شده به بخشی از مراقبت دیجیتال.
این وسیله کوچک بیش از آنچه به نظر میآید ارزش دارد. در دورهای که لپتاپها و دستگاههای دیجیتال تبدیل به بخش جداییناپذیر زندگی مردم شدهاند و هزینه تعمیرات روز به روز بالا میرود، نگهداری از دستگاهها دیگر یک ضرورت است. جاروی کامپیوتر شاید در ظاهر یک وسیله ساده باشد، اما برای کسی که هر روز با دستگاهش کار میکند، تفاوتی ایجاد میکند که در سرعت، خنکی فن و طول عمر دستگاه کاملاً احساس شود.
اگر قرار باشد از میان همه ابزارها فقط یکی انتخاب شود، جاروهای کوچک شارژی، انتخاب منطقیتری برای بیشتر کاربران هستند. اما اگر قرار باشد دستگاه همیشه در بهترین وضعیت ممکن بماند، همراهکردن آن با یک اسپری کوچک، ترکیبی میسازد که خیال کاربر را از سلامت دستگاه راحت میکند. این خرید کوچک، شاید درست همان هزینهای باشد که جلوی چند برابر شدن هزینههای آینده را میگیرد.
در بازار امروز، قیمت این ابزارها از محدودهای شروع میشود که مشتری را وسوسه میکند بیگدار به آب بزند. سادهترین مدلها، جاروهای انگشتی که با کابل USB روشن میشوند، معمولاً هزینه چندانی ندارند و برای جمعکردن گردهای سطحی مناسباند. کمی بالاتر، جاروهای شارژی قرار دارند که طراحی محکمتری دارند، فیلترشان شسته میشود و چند سری بلند و باریک همراه خود دارند. این مدلها برای کسانی که دائم پشت سیستماند یا میز شلوغی دارند انتخاب مناسبتری محسوب میشوند. اسپریهای هوای فشرده هم بسته به حجم و نحوه بستهبندی، گاهی به محدوده قیمتی میرسند که بیشتر شبیه ابزار صنعتی است تا یک وسیله خانگی.
این اختلاف قیمتها از ۲۰۰ هزار تا چند میلیون تومان، در نگاه اول عجیب به نظر میرسد، اما وقتی پشت پرده را نگاه میکنید، همهچیز روشن میشود. در جاروهای کوچک، قدرت موتور حرف اول را میزند. موتورهای ضعیف بعد از چندبار استفاده گرم میشوند و صدای ناپایداری پیدا میکنند، اما موتورهای پرقدرت میتوانند ذرات ریز را هم از لابهلای شیارها بیرون بکشند. فیلترها هم تفاوت مهمی ایجاد میکنند. فیلتر قابل شستوشو، عمر جارو را بیشتر میکند و از فشار روی موتور میکاهد، در حالی که فیلترهای ضعیف خیلی زود پر میشوند و عملکرد دستگاه را مختل میکنند. سریهای اضافی، طراحی بدنه و کیفیت باتری هم هرکدام سهمی در این بازار دارند و نتیجه آنها همان اختلاف قیمتی است که خریدار در اولین نگاه از آن تعجب میکند.
کاربران این روزها نگاه جدیدی به وسایل دیجیتال دارند. بسیاری از مردم میدانند دستگاهی که با تلاش فراوان خریدهاند باید چند سال دوام بیاورد و همین باعث میشود به مراقبت بیشتر فکر کنند. برخی از کاربران وسواسی هستند و مدام پشت فن لپتاپ را تمیز میکنند و همیشه روی میز یک دستمال مخصوص دارند. گروهی دیگر چندان دنبال جزئیات نیستند، اما میدانند که گرد و غبار اگر مهار نشود، دیر یا زود هزینهاش را از جیب صاحبان دستگاه میگیرد. برای این دسته دوم، یک جاروی کوچک سبک بهترین تصمیم است. وسیلهای که هر چند روز یکبار با چند حرکت کوتاه دستگاه را تازه میکند.
انتخاب میان اسپری و جارو هم بسته به نوع استفاده است. اسپریهای هوای فشرده برای جاهایی کاربرد دارند که هیچ ابزاری به آنها دسترسی ندارد. شیارهای باریک، پشت کلیدها، پرههای فن، لولاها و منافذ تهویه. اما برای سطح کیبورد، گوشههای میز، روی مانیتور یا حتی استفاده داخل خودرو، جاروهای کوچک کارآمدتر و تمیزترند. بیشتر تعمیرکاران حرفهای ترکیب این دو وسیله را بهترین روش میدانند؛ اسپری برای جاهای پنهان و جارو برای استفاده روزمره.
خرید این ابزارها هم داستان خودش را دارد. در فروشگاههای آنلاین، مزیت بزرگ مقایسه سریع قیمت و خواندن نظرات کاربران است؛ همان موضوعی که به مشتری کمک میکند بفهمد کدام مدل در عمل ارزش خرید دارد. اما راستههای سنتی لوازم دیجیتال تجربهای دارند که هیچ فروشگاه اینترنتی نمیتواند جای آن را بگیرد. وقتی موتور جارو را روشن میکنید، قدرت مکش را حس میکنید و وزن دستگاه را در دست میگیرید، انتخابتان بیتردید دقیقتر میشود.
فروشندگان معمولاً نکاتی را که در استفاده طولانیمدت مهم است توضیح نمیدهند. مثلاً اینکه اسپری را نباید تکان داد و اگر برعکس نگه داشته شود، مایع سردی خارج میشود که به دستگاه آسیب میزند. بسیاری از جاروهای کوچک ظرفیت استفاده طولانی ندارند و بعد از چند دقیقه باید به حال خود رها شوند تا خنک شوند. فیلتر تمیز و سالم هم بیش از هر چیز به عملکرد دستگاه کمک میکند و اگر بهموقع شسته نشود، حتی قویترین موتور هم نمیتواند کاری از
کارکنانی که به شغل خود علاقهمند هستند، نه تنها با انگیزه بیشتری وظایفشان را انجام…
وزیر اقتصاد گفت: تمام مناطق آزاد ما به نوعی با مسئله گمرک درگیر هستند و…
پروژه «وینفنس» با ارتفاع ۲۸ متر و پوشش هفت هکتار زمین، نه تنها بزرگترین اقدام…
رویکرد دولت برای صنایع در نیمه دوم سال ۱۴۰۴ تغییر کرده و به دنبال اعمال…
مدیرعامل فولاد سنگان با تشریح اقدامات این شرکت در حوزه انرژی، آب، برق و گاز،…
افزایش بیسابقه جمعیت سگهای ولگرد در تهران و دیگر شهرها، از گزشهای مرگبار تا هزینههای…