جنگی که از بهار ۱۴۰۲ با درگیری میان ارتش سودان و نیروهای پشتیبانی سریع شعلهور شد، اکنون در سال ۲۰۲۵ نهتنها نشانی از فروکش کردن ندارد، بلکه کشور را به ورطه یکی از سهمگینترین فجایع انسانی دهههای اخیر کشانده است. ارزیابی مشترک ۲۲ سازمان امدادرسان بینالمللی نشان میدهد که سودان در سال جاری «نادیدهگرفتهشدهترین بحران جهان» بوده؛ عنوانی تلخ برای کشوری که همزمان در صدر فهرست «ده بحران فوری جهان در سال ۲۰۲۶» نیز قرار گرفته است. سرزمینی که زمانی به منابع نفت، طلا و زمینهای حاصلخیز کشاورزی شناخته میشد، امروز به گفته سازمان ملل، به بزرگترین بحران انسانی و آوارگی جهان بدل شده است.
برآوردها از جابهجایی حدود ۱۴ میلیون نفر در داخل سودان و کشورهای همسایه حکایت دارد؛ جمعیتی عظیم که بسیاری از آنان بدون سرپناه، غذا و خدمات درمانی روزگار میگذرانند. شمار قربانیان نیز به دلیل ادامه درگیریها، قطع ارتباطات و نبود ناظران مستقل، دقیق نیست و تخمینها از ۴۰ هزار تا ۲۵۰ هزار نفر متغیر است.
در ماههای اخیر، مرکز ثقل نبردها به منطقه راهبردی کُردُفان منتقل شده است؛ منطقهای که آخرین حلقه اتصال میان مناطق تحت کنترل ارتش در شمال و مرکز سودان – از جمله خارطوم – و مناطق غربی و جنوبی در اختیار نیروهای پشتیبانی سریع به شمار میرود. شهرهایی مانند دیلینگ و کادوقلی در محاصره کامل قرار گرفتهاند و مسیرهای کمکرسانی انسانی عملاً بسته شده است.
سازمان «اقدام علیه گرسنگی» گزارش داده که مردم این مناطق «چیزی برای خوردن ندارند» و دسترسی به دارو تقریباً به صفر رسیده است. قحطی بهطور رسمی در برخی شهرهای دارفور و جنوب کُردُفان اعلام شده و دستکم ۲۰ نقطه دیگر نیز تا آغاز سال ۲۰۲۶ در آستانه ورود به وضعیت قحطی قرار دارند. طبق گزارش سامانه بینالمللی طبقهبندی امنیت غذایی، تا نیمه دسامبر، ۲۱.۲ میلیون نفر – یعنی نزدیک به نیمی از جمعیت سودان – با ناامنی شدید غذایی مواجه بودهاند. این بحران با تصمیم برنامه جهانی غذا برای کاهش جیرهها به «حداقلِ زندهماندن» از ابتدای سال آینده، وخیمتر نیز خواهد شد؛ تصمیمی که مستقیماً ناشی از کمبود شدید منابع مالی است.
آنچه بحران سودان را از بسیاری جنگهای دیگر متمایز میکند، قرار گرفتن غیرنظامیان در مرکز درگیری است. گزارشهای متعدد حقوق بشری نشان میدهد که هم نیروهای پشتیبانی سریع و هم ارتش سودان، بهطور گسترده در نقض حقوق بشر نقش داشتهاند؛ از قتلعام و خشونت جنسی گرفته تا حمله به بیمارستانها، امدادگران و استفاده از سلاحهای انفجاری در مناطق پرجمعیت.
آزمایشگاه پژوهشهای انسانی دانشگاه ییل با تحلیل تصاویر ماهوارهای هشدار داده که شواهد مربوط به کشتارهای جمعی در برخی مناطق بهطور عمدی تخریب یا پنهان شده است. همزمان، بازداشتهای گسترده و خودسرانه، مرگ زندانیان و بازگشت احکام اعدام در مناطق تحت کنترل ارتش، نگرانیهای تازهای را برای فعالان حقوق بشر ایجاد کرده است.
اتحادیه اروپا در ماههای اخیر حدود ۱۰۰ تُن کمک انسانی را بهصورت هوایی به دارفور ارسال کرده است؛ اقدامی حیاتی اما به گفته سازمانهای امدادی «قطرهای در اقیانوس». تنها ۳۵ درصد از منابع مالی مورد نیاز برای پاسخ به بحران تأمین شده و کاهش کمکهای خارجی، از جمله تعطیلی برنامههای تغذیه محلی، جان هزاران نفر را تهدید میکند.
در حالی که جهان درگیر بحرانهای پرصداتر دیگری است، سودان آرام و بیهیاهو در حال فرو رفتن در فاجعهای انسانی است که پیامدهای آن نهتنها این کشور، بلکه کل منطقه شرق و شمال آفریقا را در سالهای آینده تحت تأثیر قرار خواهد داد. امدادگران هشدار میدهند: «اگر امروز دیده نشود، فردا دیگر مهارشدنی نخواهد بود.»
در کنار گلوله، قحطی و آوارگی، آنچه بحران سودان را عمیقتر کرده، سکوت جامعه جهانی است. برخلاف بحرانهایی که تیتر اول رسانههای بینالمللی را اشغال میکنند، جنگ سودان بیرون از میدان توجه افکار عمومی جریان دارد. نه کارزار دیپلماتیک مؤثری شکل گرفته و نه فشار سیاسی جدی بر طرفهای درگیر اعمال شده است. همین بیتوجهی رسانهای، به کاهش کمکهای مالی و انسانی انجامیده و سودان را به نمونهای کلاسیک از «بحران فراموششده» تبدیل کرده است.
بازگشت آییننامه قدیمی انتخاب شهردار، تنها یک اصلاح اداری نبود؛ جرقهای بود که فضای شورای…
کشف دو جسد سوخته در کنار جاده، پلیس را وارد یکی از پیچیدهترین پروندههای جنایی…
در حالی که رقابت قدرتهای بزرگ در اقیانوس آرام از سطح دریا به اعماق منتقل…
کریس ریا، خواننده و ترانهسرای بریتانیایی که صدای خشدار و ملودیهای جادهایاش برای چند نسل…
پرونده قتلی که سالها در بایگانی پلیس با عنوان «قاتل متواری» باقی مانده بود، پس…
آمارهای رسمی از فروش ۱۵۰۰ میلیاردی سینمای ایران در سال ۱۴۰۴ خبر میدهند، اما پشت…