وضعیت سهمیه بندی گاز در زمستان ۱۴۰۳

به گزارش سرمایه فردا، امسال از نیمه مهر ماه محدودیت‌های گاز برای صنعت سیمان اعمال شده، که نشان می‌دهد که زودتر از سال‌های قبل سهمیه بندی گاز آغاز شده است. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که کشورمان از لحاظ منابع به دلیل داشتن ۲۶ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی، رتبه دوم منابع گاز در دنیا را در اختیار دارد و از نظر تولید بعد از آمریکا و روسیه در جایگاه سوم قرار گرفته‌است

طبق برآوردهای سال‌های اخیر. مصرف گاز ایران بدون محاسبه میزان هدررفت به ۲۳۰ میلیارد متر مکعب رسیده‌است. البته روند افزایشی مصرف گاز به واسطه عملیاتی شدن خطوط جدید تولید و صنایع انرژی بر ادامه داشته است. از این رو پیش بینی می‌شود که سهمیه بندی گاز همچنان بیشتر از سال‌های گذشته ادامه داشته باشد.

بخش بالادستی صنعت گاز از مصرف عقب مانده است

 عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: ناترازی انرژی اهمیت زیادی در اقتصاد انرژی دارد. در حال حاضر میزان تولید با مصرف در ایران همخوانی ندارد. درواقع ناترازی از آنجا نشأت می‌گیرد که میزان مصرف بیشتر از تولید است. از طرف دیگر ضعف سرمایه گذاری در بخش بالادستی صنعت گاز عقب ماندگی تولید از مصرف را تشدید کرده است.

علیرضا دهقان ناصر آبادی افزود: همچنین در بخش مدیریت مصرف نیز اتفاق خاصی نیفتاده است. به همین دلیل احتمال اینکه امسال ناترازی بیشتر از گذشته باشد وجود دارد. مگر اینکه سیاست مدیریت مصرف به صورت جدی از سوی مردم دنبال شود.

اجرای سهمیه بندی گاز به دلیل افزایش مصرف است

دهقان ناصرآبادی افزود: اگر قانون هدفمندی یارانه‌ها به درسی اجرا می‌شد امروز دیگر مشکل ناترازی انرژی نداشته ایم. به همین دلیل پیش بینی می‌شود تا زمانی که تولید بهبود پیدا نکند ناترازی همچنان وجود داشته باشد، حتی بیشتر نیز شود. بنابراین در سال جاری نیز باید از همین الان مدیریت مصرف داشته باشیم تا بعد براساس سرمایه گذاری‌های صورت گرفته افزایش تولید داشته باشیم.

وی با تاکید بر اینکه کمبود منابع اعتبار و اثر تحریم‌ها باعث شد که متناسب با مصرف افزایش تولید داشته باشیم، تصریح کرد: در شرایط کنونی برای تأمین برخی تجهیزات صنعت نفت و گاز مشکلاتی داریم. همچنین در میدان عسلویه افت فشار گازی به وجود آمده روی کاهش تولید اثر داشته است. میادین نفت و گاز در طول استفاده با استهلاک مواجه می‌شوند و همین موضوع منجر به افت فشار گاز می‌شود.

دولت سهمیه بندی گاز را برای صنایع و پتروشیمی‌ها اجرا می‌کند

او ادامه داد: سال گذشته تولید گاز با کسر فلر و سوخت پالایشگاه‌ها روزانه حدود ۷۳۰ میلیون متر مکعب بوده است. از این رقم، ۶۸۵ میلیون متر مکعب در روز گازرسانی شده که ۴۷ درصد آن به مصرف خانگی و تجاری بوده‌است. این میزان مصرف در روزهای سرد بیشتر می‌شود و تقاضا از عرضه پیشی می‌گیرد. حال میزان تولید ثابت مانده اما مصرف به واسطه افزایش فعالیت صنایع بیشتر شده‌است. به همین دلیل سرمای زمستان فاصله‌ای جدی را بین عرضه و تقاضا ایجاد می‌کند.

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: دولت‌ها برای عبور از دوره ناترازی گاز، در روزهای سرد سال گاز صنایع و پتروشیمی‌ها را سهیمه بندی می‌کند تا گاز به مردم برسد. اما این روند نمی‌تواند ادامه پیدا کند. پیش‌بینی ها حکایت از این دارد که در آینده نه چندان دور در صورتی که افزایش تولید اتفاق نیفتد با وجود سهمیه بندی بازهم ناترازی وجود خواهد داشت.

جذب سرمایه برای رفع ناترازی گاز

محمدطلا مظلومی نماینده نماینده مردم بهبهان، تشان، منصوریه، زیدون و آغاجاری در مجلس شورای اسلامی ایران گفت: وزرای مربوط به حوزه انرژی در دولت چهاردهم به کمیسیون انرژی دعوت شده اند و برنامه‌های خود را ارائه کرده اند. اما برای سال جاری برنامه خاصی اتفاق نیفتاده است. به همین دلیل در حال حاضر مردم باید در زمینه مدیریت مصرف انرژی همکاری داشته باشند.

مظلومی افزود: در بودجه باید منابع لازم برای ایجاد میادین جدید و اکشتافات نفت و گاز پیش بینی کنیم تا بتوانیم در بخش تولید موفق شویم. در چند سال اخیر عددهایی مانند نیاز به سرمایه گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری در بخش نفت و گاز مطرح شده است. به طور قطع ابتدا باید برآورد واقعی از وضعیت انرژی و همچنین سرمایه گذاری مورد نیاز انرژی کشور باید داشته باشیم. سپس زمینه سرمایه گذاری داخلی و خارجی فراهم شود.

پیشنهادات بودجه ۱۴۰۴ برای سرمایه گذاری در حوزه انرژی

عضو کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: پیشنهاداتی در بودجه ۱۴۰۴ برای سرمایه گذاری در حوزه انرژی وجود دارد که بیشتر به صورت کلیات است. به همین دلیل در جلسه‌ای که هفته آینده با کمیسیون تلفیق برگزار خواهد شد جزئیات سیاست‌های دولت برای سال آینده در حوزه انرژی تعیین تکلیف خواهد شد. بر مبنای آن باید از ظرفیت‌های بخش خصوصی استفاده کرد.

در همین راستا گفت: از طرف دیگر باید از ظرفیت سازمان‌هایی مانند شانگهای و بریکس برای سرمایه گذاری در حوزه انرژی استفاده کنیم تا یک راهبرد برد-برد برای رفع ناترازی انرژی تعیین شود. به طوری که در کنار تأمین نیاز داخل، نیاز انرژی سایر کشورهای عضو این سازمان‌ها از طریق ایران برطرف شود.

او درباره رفع مشکل ناترازی گاز در زمستان ۱۴۰۳ تاکید کرد: در حال حاضر اولویت دولت تأمین انرژی برای بخش خانگی است. اما از آنجایی که توافقاتی با روسیه برای همکاری در بخش انرژی وجود دارد. به همین دلیل در زمستان موضوع سوآپ گازی اجرا خواهد شد.

دو دلیل افزایش سهمیه بندی گاز در ایران

ناترازی گاز در کشورمان دو دلیل مؤثر و عمده دارد که عدم سرمایه‌گذاری در این حوزه و توسعه‌نیافتگی میادین گازی در کشور، همچنین مصرف بالا دو عامل مهم در ناتراز بودن گاز است. بیش از ۲۳۰ میلیارد متر مکعب گاز تولید می‌شود که تنها ۵ درصد آن به صادرات می‌رسد. مصرف کشور معادل مصرف ۲۵ کشور اروپا و برابر با کل مصرف چین است.

در حال حاضر گازرسانی در ایران با خطوط ۳۹ هزار کیلومتری انجام می‌شود که ۹۸ درصد جمعیت شهری و ۸۶ درصد جمعیت روستایی کشور را تحت پوشش قرار می‌دهد. امروز ۷۵ درصد گاز از میدان گازی پارس جنوبی تأمین می‌شود که نوسازی و به‌روزرسانی تجهیزات این تأمین‌کننده اصلی کشور سال‌ها است از موعد مقرر گذشته است.

این مساله منجر به افت فشار شده است و پیش‌بینی‌های حکایت از این دارد که اگر از همین الان سرمایه گذاری در این بخش افزاش نیابد در سال ۱۴۲۰ با افت فشار مخازن پارس جنوبی و افزایش مصرف، ناترازی حدود ۱۰۰۰ میلیون مترمکعبی در روز ایجاد خواهد شد.

سهمیه بندی گاز به دلیل کمبود ۱۲۴ میلیون متر مکعب گاز

حال اگر دولت قصد داشته باشد گازرسانی به مناطق روستایی را توسعه دهد موضوع ناترازی جدی تر خواهد شد. از طرف دیگر در گزارش صندوق توسعه ملی از روند تند ناترازی گاز با کاهش تولید منعکس شده است. به طوری که با ادامه روند موجود در تولید و مصرف، از سال آینده روند عرضه گاز نزولی می‌شود.

افزایش ناترازی گاز در ایران باعث شد نه تنها ایران از ارزآوری‌های گازی محروم بماند. بلکه زور گاز به مصرف داخلی هم نرسد. مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در گزارشی اعلام کرده‌است که ناترازی گاز در سال حدود ۱۲۴ میلیون متر مکعب در روز بوده و برآوردها حاکی از آن است که با توجه به رشد مصرف و کاهش تولید این عدد در سال‌های آینده بزرگ‌تر و درشت‌تر خواهد شد.

بخشی از تبعات این کم و کسری گازی در کشور خود را در نارضایتی‌های مردم و جامعه نشان می‌دهد. بخشی دیگر در اقتصاد که باز هم به نارضایتی‌ها اضافه می‌کند چرا که دولت در زمستان برای اینکه شعله بخاری مردم را کم نکند، فتیله صنایع به ویژه پتروشیمی‌ها را پایین می‌کشد که این خود منجر به کاهش تولید و در نهایت کاهش درآمدها می‌شود.

عدم‌النفع دولت ناشی از سهیمه بندی گاز

سهم صنعت پتروشیمی در سال گذشته از مصرف گاز طبیعی به حدود ۷۲ میلیون مترمکعب در روز رسید. عدم‌النفع دولت ناشی از فروش گاز طبیعی به بخش خانگی و تجاری به جای تأمین گاز طبیعی خوراک صنعت پتروشیمی براساس شواهد موجود بین ۴۱۰ تا ۵۷۴ میلیون دلار بوده است. طبق بررسی‌ها، با سهمیه بندی گاز در عرضه خوراک و در این شرایط حدود ۱۷۲ میلیون دلار تا ۲۴۱ میلیون دلار از سود پتروشیمی‌ها یا ارزش افزوده کشور تلف می‌شود.

طبق اعلام اوپک سرمایه‌گذاری سالانه در پروژه‌های نفت و گاز در سراسر جهان باید تا سال ۲۰۳۰ به ۷۳۸ میلیارد دلار برسد تا بتوان ضمن تأمین تقاضای جهانی، از بحران عرضه انرژی جلوگیری کرد. بنابراین در ایران نیز باید اقداماتی برای سرمایه‌گذاری و توسعه میادین گازی انجام شود.

در سه سال گذشته حدود ۶۸ هزار میلیارد تومان در بخش نفت و گاز سرمایه‌گذاری شده است. اما برای جبران بخشی از ناترازی باید ۱۵ میدان جدید گازی راه‌اندازی شود که در این میادین جدید روزانه ۱۲۰ میلیون متر مکعب گاز تولید خواهد شد. به طور قطع دستیابی به این هدف تنها با تأمین اعتبارات ممکن است.