سناریوهای پیش‌رو بورس

به گزارش سرمایه فردا، روز دوشنبه در شرایطی معاملات با افت مواجه شد که قیمت دلار و طلا نیز کاهش یافت. این هم‌زمانی در نگاه نخست می‌تواند نگرانی‌هایی برای فعالان بازار ایجاد کند، اما از منظر تکنیکال یک سناریوی محتمل وجود دارد: شاخص کل پس از برخورد به خط روند صعودی وارد فاز پولبک شده و پس از کمی دست‌به‌دست شدن دوباره توان بازگشت به مسیر صعودی را خواهد داشت. چنین اصلاحی نه‌تنها طبیعی است، بلکه می‌تواند انرژی تازه‌ای برای ادامه حرکت بازار فراهم کند.

با این حال، سناریوی دیگری نیز مطرح است. برخی تحلیلگران بر این باورند که دولت برای کاهش نرخ ارز، عمداً بازار سهام را وارد اصلاح کرده تا با ایجاد ترس در میان سرمایه‌گذاران، سیگنال فشار بر دلار را تقویت کند. این نگاه بر پایه تجربه‌های گذشته شکل گرفته است؛ جایی که سیاست‌گذار با استفاده از بورس به‌عنوان ابزار، پیام‌های اقتصادی خود را به سایر بازارها منتقل کرده است.

بازار سهام و بازار ارز متفاوت است

باید توجه داشت که واقعیت بازار سهام و بازار ارز متفاوت است. بورس در نهایت بر پایه سودآوری شرکت‌ها، گزارش‌های مالی و جریان نقدینگی حرکت می‌کند، در حالی که دلار بیش از هر چیز تحت تأثیر سیاست‌های پولی، انتظارات تورمی و شرایط بین‌المللی قرار دارد. بنابراین حتی اگر در کوتاه‌مدت هم‌زمانی افت‌ها دیده شود، مسیر میان‌مدت و بلندمدت این دو بازار الزاماً همسو نخواهد بود.

علی رضایی معتقد است که اگر نرخ دلار تا محدوده ۱۲۰ هزار تومان اصلاح شود، بازار سهام ناگزیر واکنش نشان خواهد داد؛ اما شدت اثرگذاری بر صنایع و نمادها یکسان نیست و برخی گروه‌ها بیش از دیگران در معرض افت قرار می‌گیرند

به همین دلیل، فعالان بازار باید با احتیاط بیشتری تصمیم‌گیری کنند. اصلاح‌های زمانی و قیمتی، بخشی جدایی‌ناپذیر از روند صعودی هستند و نباید هر افتی را به‌عنوان نشانه‌ای از پایان مسیر تلقی کرد. در عین حال، درک تفاوت‌های بنیادی میان دلار و بورس می‌تواند مانع از تصمیمات هیجانی شود و سرمایه‌گذاران را برای استفاده از فرصت‌های پیش‌رو آماده نگه دارد.

علی رضایی کارشناس بورس در گفتگو با خبرنگار بازار با اشاره به اینکه در روزهای اخیر قیمت دلار تالار دوم به حدود ۱۲۰ هزار رسید چون نرخ دلار بازار آزاد ۱۴۸ هزار تومان را دیده بود گفت: در سناریویی که دلار وارد فاز اصلاح شده و تا محدوده ۱۲۰ هزار تومان کاهش یابد، بازار سهام نیز به‌طور طبیعی تحت فشار قرار خواهد گرفت. دلیل اصلی این واکنش آن است که بخش قابل توجهی از ارزش‌گذاری شرکت‌ها بر پایه نرخ ارز شکل می‌گیرد و هرگونه افت در دلار، انتظارات سودآوری آینده را تعدیل می‌کند. با این حال، میزان اثرگذاری بر صنایع مختلف متفاوت خواهد بود.

وی افزود: نخستین گروهی که بیشترین آسیب را می‌بیند، صادرات‌محورها هستند؛ شرکت‌های پتروشیمی، فلزی و معدنی که درآمد اصلی آن‌ها به دلار وابسته است. کاهش نرخ ارز مستقیماً حاشیه سود این شرکت‌ها را تحت فشار قرار می‌دهد و بازار به سرعت این اثر را در قیمت سهامشان منعکس می‌کند. در چنین شرایطی، نمادهای بزرگ شاخص‌ساز در این گروه‌ها می‌توانند افت بیشتری نسبت به سایر صنایع تجربه کنند.

رضایی تاکید کرد: دومین بخش آسیب‌پذیر، گروه پالایشی و نفتی است. این شرکت‌ها علاوه بر وابستگی به نرخ ارز، با سیاست‌های قیمت‌گذاری دولتی نیز مواجه‌اند. کاهش دلار می‌تواند ارزش فروش فرآورده‌ها را پایین بیاورد و در کنار هزینه‌های بالای خوراک، فشار مضاعفی بر سودآوری آن‌ها وارد کند.

این کارشناس تصریح کرد: در مقابل، برخی صنایع داخلی مانند بانک‌ها، بیمه‌ها و گروه‌های خدماتی ممکن است افت کمتری داشته باشند. دلیل آن است که درآمدهای آن‌ها بیشتر ریالی است و کاهش دلار اثر مستقیم کمتری بر صورت‌های مالی‌شان دارد. با این حال، جو روانی ناشی از افت ارز می‌تواند این گروه‌ها را نیز وارد فاز عرضه کند.

بررسی واکنش نمادهای کوچک و کم‌عمق بازار

وی افزود: نکته مهم دیگر، نمادهای کوچک و کم‌عمق بازار هستند. این سهم‌ها معمولاً نقدشوندگی پایین دارند و در شرایطی که دلار افت می‌کند، سرمایه‌گذاران خرد به سرعت از آن‌ها خارج می‌شوند. بنابراین فشار فروش در این گروه‌ها می‌تواند حتی شدیدتر از صنایع بزرگ باشد.

این کارشناس تصریح کرد: البته کاهش دلار تا محدوده ۱۲۰ هزار تومان نمی‌تواند موجی از اصلاح در بازار سهام ایجاد کند اما بیشترین اثر را بر صادرات‌محورها و گروه‌های دلاری خواهد داشت. با این حال، اگر این افت صرفاً یک پولبک کوتاه‌مدت باشد و دلار دوباره به مسیر صعودی بازگردد، بازار سهام نیز پس از دوره‌ای دست‌به‌دست شدن می‌تواند به روند صعودی خود ادامه دهد. اینجاست که اهمیت مدیریت هیجان و انتخاب صنایع مقاوم‌تر بیش از پیش نمایان می‌شود.

رضایی گفت: کاهش نرخ دلار همیشه به معنای افت همه‌جانبه بازار سهام نیست. در واقع، برخی صنایع و نمادها از افت ارز سود می‌برند و شرایط برای آن‌ها مساعدتر می‌شود. نخستین گروهی که اثر مثبت می‌گیرند، شرکت‌های وارداتی و مصرف‌کننده مواد اولیه خارجی هستند. کاهش دلار هزینه واردات تجهیزات، ماشین‌آلات و مواد اولیه را پایین می‌آورد و حاشیه سود این شرکت‌ها را تقویت می‌کند. صنایع دارویی، غذایی و بخشی از شرکت‌های تولیدی که وابستگی بالایی به واردات دارند، در این دسته قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد: دومین بخش، شرکت‌های خودرویی و قطعه‌سازان هستند. این گروه به دلیل نیاز گسترده به واردات قطعات و مواد اولیه، با افت دلار هزینه‌های تولیدشان کاهش می‌یابد. در نتیجه، فشار کمتری بر قیمت تمام‌شده خودرو وارد می‌شود و امکان بهبود سودآوری فراهم خواهد شد.

همچنین این کارشناس بازار سرمایه گفت: سومین گروه، شرکت‌های خدماتی و مالی مانند بانک‌ها و بیمه‌ها هستند. این شرکت‌ها درآمدهای ریالی دارند و کاهش نرخ ارز اثر مستقیمی بر هزینه‌های آن‌ها ندارد. در عوض، افت دلار می‌تواند تورم انتظاری را کاهش دهد و فضای اقتصادی آرام‌تری برای فعالیت‌های مالی ایجاد کند. همچنین، شرکت‌های حمل‌ونقل از کاهش دلار منتفع می‌شوند چون تجارت افزایش می یابد و هزینه‌های قطعات وارداتی در این بخش کاهش می‌یابد و امکان ارائه خدمات با قیمت‌های رقابتی‌تر فراهم می‌شود.

بنابراین، باید توجه داشت که افت دلار اگرچه برای صادرات‌محورها چالش‌برانگیز است، البته برای صنایع واردات‌محور و خدماتی می‌تواند فرصتی تازه ایجاد کند. بنابراین، در شرایطی که نرخ ارز به محدوده‌های پایین‌تر اصلاح شود، بازار سهام الزاماً یک‌دست منفی نخواهد بود و برخی نمادها می‌توانند مسیر متفاوتی از کلیت بازار طی کنند. در واقع تحلیلگران دو سناریوی متفاوت را مطرح می‌کنند: نخست آنکه شاخص کل پس از برخورد به خط روند صعودی وارد فاز پولبک شده و پس از دوره‌ای دست‌به‌دست شدن دوباره به مسیر صعودی بازگردد و دوم آنکه دولت برای کاهش نرخ ارز، عمداً بازار سهام را وارد اصلاح کرده تا با ایجاد ترس در میان سرمایه‌گذاران، فشار بیشتری بر دلار وارد کند. واقعیت این است که مسیر بورس و ارز الزاماً همسو نیست و کاهش نرخ دلار می‌تواند پیامدهای متضادی برای صنایع مختلف به همراه داشته باشد؛ از فشار بر صادرات‌محورها تا فرصت‌های تازه برای واردات‌محورها و گروه‌های خدماتی.