شکاف سرمایه‌گذاری در صنعت برق و پیامدهای آن

به گزارش سرمایه فردا، در دهه‌ای که ایران با بحران تأمین برق، فرسودگی شبکه‌ها و کمبود سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی دست‌وپنجه نرم می‌کرد، جهان در حال بازتعریف آینده صنعت برق بود. بر اساس گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی، سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی از ۱۴۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ به ۴۴۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ رسیده است—بیش از سه برابر رشد در یک دهه. این جهش، انرژی خورشیدی را به پرچم‌دار تحول جهانی در حوزه برق تبدیل کرده است.

در کنار آن، سرمایه‌گذاری در شبکه‌های برق—یعنی زیرساخت‌های انتقال و توزیع—از ۳۳۱ میلیارد دلار به ۴۱۳ میلیارد دلار افزایش یافته است. این شبکه‌ها، ستون فقرات انتقال برق پاک به مصرف‌کننده‌اند و بدون آن‌ها، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر بی‌اثر خواهد بود.

انرژی بادی نیز با رشد از ۱۴۳ به ۲۴۲ میلیارد دلار، جایگاه دوم را در میان منابع پاک حفظ کرده است. اما شاید مهم‌ترین تحول، ظهور ذخیره‌سازی باتری باشد؛ حوزه‌ای که در سال ۲۰۱۵ تقریباً فاقد سرمایه‌گذاری بود، اما تا سال ۲۰۲۵ به ۶۶ میلیارد دلار رسیده است. این فناوری، حلقه مفقوده‌ای است که برق پاک را قابل اتکا و پایدار می‌سازد.

در مقابل، سرمایه‌گذاری در منابع فسیلی رو به افول گذاشته است. ذغال‌سنگ از ۹۱ به ۸۲ میلیارد دلار کاهش یافته، سرمایه‌گذاری در گاز طبیعی تقریباً ثابت مانده و انرژی هسته‌ای با رشد اندک از ۴۵ به ۷۴ میلیارد دلار رسیده است. نیروگاه‌های آبی نیز با افزایش محدود از ۵۹ به ۷۰ میلیارد دلار، جایگاه خود را حفظ کرده‌اند، اما سایر فناوری‌ها با کاهش از ۵۵ به ۳۶ میلیارد دلار، سهم کمتری از سرمایه‌گذاری جهانی را به خود اختصاص داده‌اند.

تصویر بزرگ این دهه، نشان‌دهنده یک گذار جهانی از انرژی‌های فسیلی به انرژی‌های پاک و زیرساخت‌های هوشمند است. در حالی که جهان در حال ساختن آینده برق است، ایران همچنان درگیر چالش‌های مدیریتی، ناترازی مالی و فقدان برنامه‌ریزی بلندمدت است.

پیام روشن این داده‌ها برای ایران آن است که اگر شکاف سرمایه‌گذاری و فناوری پر نشود، فاصله کشور با بازارهای جهانی هر روز بیشتر خواهد شد. حتی اگر در دولت چهاردهم امیدی به اصلاحات فوری نباشد، این اطلاعات می‌تواند برای سرمایه‌گذاران حوزه انرژی، پژوهشگران و تصمیم‌گیران اقتصادی راهنمایی حیاتی باشد. آینده برق ایران، نه در تکرار گذشته، بلکه در هم‌راستایی با روندهای جهانی رقم خواهد خورد.