سایه سنگین گواهی سپرده بر سر بازار سرمایه

بعد از حرکت عجیب بانک مرکزی با شوک گواهی سپرده ۳۰ درصدی، حالا بازار پول و بازار بدهی به طور کامل به هم ریخته است. بانک‌ها نرخ‌های سپرده پیشنهادی را تا ۳۰ درصد بالا آورده اند. در بازار بدهی نیز نرخ اخزا به بالاتر از ۳۰ درصد رسیده است. اوضاع برای انتشار اوراق دولتی نیز هم جالب نیست و نرخ اوراق دولتی منتشره به ۲۷.۵ درصد رسیده است. همه این نرخ ها سیگنال منفی برای بازار سهام صادر کرده و صف های فروش سنگین اخیر را به وجود آورده است. چراکه گواهی سپرده ۳۰ درصدی بیشتر از اینکه بتواند تورم انتظاری و تقاضا برای ارز را کنترل کند، سیستم بازار پول و بازار بدهی را به هم ریخت.

به گفته فردین آقابزرگی دولت در سال های اخیر برای جبران نقدینگی خود به صورت غیر مستقیم استقراض انجام داده، برای نمونه با فروش اوراق و همچنین از طریق شرکت های دولتی  تامین منابع انجام داده است که بخشی با استفاده از شرکت ها از طریق بانک های عامل بوده است و پیرو آن بانک ها ناتراز می شوند و در نهایت مجبورند منابع خود را از طریق بانک مرکزی بهبود ببخشند

فردین آقابزرگی کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با خبرنگار بازار با اشاره به اینکه کمیته های تخصصی در دولت و مجلس باید درباره تصمیم های مالی و پولی همگرایی داشته باشند، گفت: اگر تصمیماتی در حوزه بازار پول گرفته شود و آسیبی به بازار سهام وارد کند نشان دهنده عدم همگرایی و اقدامات غیر کارشناسی است. از طرف دیگر دولت در سال های اخیر برای جبران نقدینگی خود به صورت غیر مستقیم استقراض انجام داده، برای نمونه با فروش اوراق و همچنین از طریق شرکت های دولتی  تامین منابع انجام داده است که بخشی با استفاده از شرکت ها از طریق بانک های عامل بوده است و پیرو آن بانک ها ناتراز می شوند و در نهایت مجبورند منابع خود را از طریق بانک مرکزی بهبود ببخشند.
او با بیان اینکه نسبت بدهی به جی دی پی کشورهای توسعه یافته حتی در برخی موارد بالای ۱۰۰ درصد است، گفت: کشورهای توسعه یافته به دلیل اینکه آن منابع اوراق را برای پروژه های عمرانی استفاده می کنند تبعات اقتصادی ندارد، اما در ایران این انتشار اوراق در هزینه های جاری استفاده می شود.
او افزود: همچنین صندوق های بازنشستگی که حدود ۱۰ مورد از ۱۲ ورشکسته هستند و مازاد هزینه بر درآمد دارند که به نوعی به جریان ناترازی دامن زده اند. برای نمونه صندوق بازنشستگی تامین اجتماعی ۳۵۰ هزار میلیارد تومان از دولت طلب دارد و دولت با انتشار اوراق از طریق صندوق های درآمد ثابت بدهی خود را تسویه می کند و این موضوع منجر به ورشکستگی صندوق های درآمد ثابت خواهد شد.
آقابزرگی با تاکید بر اینکه گواهی سپرده ۳۰ درصدی که اخیرا بانک ها اجرا کردند منجر به افزایش ناترازی می شود، اظهار کرد: نرخ بالای گواهی سپرده به دلیل افزایش هزینه تامین مالی بانک ها باعث رشد تورم و ناترازی می شود. عجیب آن است که رئیس بانک مرکزی مجوز صدور گواهی سپرده ۳۰ درصدی را صادر می کند و مدعی است که از این طریق تورم کنترل می شود، در حالی که همین موضوع منجر به افزایش هزینه بانک ها و در نهایت دامن زدن به ناترازی و تورم می شود.
او با تاکید بر اینکه دولت مدعی است که برای کنترل تورم همچون ترکیه، آمریکا و … نرخ بهره را بالا می برد، اظهار کرد: در واقع مساله نرخ اوراق ۳۰ درصدی در زمانی که ناترازی وجود دارد نمی تواند موثر باشد. البته در سال های گذشته بانک های ایران با تکیه بر افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی سودده شده اند اما در آینده سود عملیاتی بانک ها در نتیجه نرخ گواهی سپرده کاهش می یابد.

گواهی سپرده ۳۰ درصدی منبع نگرانی سهامداران 

اخیرا با طرح گواهی سپرده ۳۰ درصدی نگرانی نسبت به سهامداری در گروه بانکی کمی افزایش پیدا کرد. اما واقعیت این است که به دلایل مختلف جریان نقد آزاد گروه بانک چه زیان ده و چه سود ده اصلا در حدی نبوده که بتواند سهامداران را وابسته به این موضوع کند و عمدتا نمادها به بهانه های دیگر خرید و فروش می‌شوند. به نظر می‌رسد با توجه به اتمام سال و تسعیر دارایی‌های ارزی و همچنین احتمال واگذاری زیرمجموعه‌ها این نمادها مورد توجه قرار گرفته‌اند.

آلبرت بغوزیان معتقد است که زمانی که نقدینگی از طریق اوراق فریز می شود دیگر وارد بازارهای سوداگری نمی شود و به نوعی مانع از بروز تورم در کشور می شود اما عامل اصلی تاثیر گذاری این روش در کنترل تورم چگونگی هزینه کرد آنهاست که باید در پروژه های عمرانی بکار گرفته شود نه اینکه در هزینه های جاری صرف شوند

آلبرت بغوزیان کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه جمع کردن نقدینگی از طریق اوراق نسبت به روش های دیگر از نظر دولت مفید تر است، گفت: زمانی که نقدینگی از طریق اوراق فریز می شود دیگر وارد بازارهای سوداگری نمی شود و به نوعی مانع از بروز تورم در کشور می شود اما عامل اصلی تاثیر گذاری این روش در کنترل تورم چگونگی هزینه کرد آنهاست که باید در پروژه های عمرانی بکار گرفته شود نه اینکه در هزینه های جاری صرف شوند.
او با تاکید بر اینکه گواهی سپرده با نرخ بالا منجر به افزایش هزینه بانک ها می شود، تصریح کرد: زمانی که دولت گواهی سپرده ۳۰ درصدی صادر می کند عملا هزینه بانک ها هم بالا می رود و نمی توانند از طریق درآمد عملیاتی آن را جبران کنند. از طرف دیگر نرخ گواهی سپرده هم در مقطع کنونی برای بازار سهام هم تبدیل به یک چالش شده زیرا هم اکنون نقدینگی برای معاملات وجود ندارد.

 براساس این گزارش، پیش بینی می شود که تبعات سنگین گواهی سپرده بر سر بازار سرمایه همچنان پایدار بماند، مگر اینکه تورم بسیار سنگینی در راه باشد و به نوعی رشد ارزش دارایی بانک ها، صندوق ها و… به قدری بالا برود که موضوع هزینه ناشی از گواهی سپرده ۳۰ درصدی را جبران کند.

در حال حاضر وضعیت تابلوی معاملات بورس حکایت از این دارد که با وجود اینکه چند وقتی از طرح بانک مرکزی برای جمع کردن نقدینگی از بازار می گذرد اما همچنان سایه سنگین گواهی سپرده بر سر بازار سرمایه نمایان است و تبعات آن بازار سهام و صندوق های درآمد ثابت گرفته است.