روایت همام از توانمندی‌های فراموش‌شده

به گزارش سرمایه فردا، در روزگاری که معلولیت هنوز با ترحم و محدودیت تعریف می‌شود، جشنواره «همام» آمده تا این تصویر را واژگون کند. این رویداد هنری، نه فقط نمایشگاهی از آثار هنرمندان دارای معلولیت، بلکه بیانیه‌ای است علیه فراموشی، علیه نگاه‌های تقلیل‌گرایانه، و علیه ساختارهایی که فرصت را از توانمندان محروم گرفته‌اند. از تابلوهایی که با دهان نقاشی شده‌اند تا صنایع دستی خلق‌شده با انگشتان پا، از اجرای موسیقی توسط ناشنوایان تا لب‌خوانی روی صحنه، «همام» نشان داد که هنر، نه به اندام، بلکه به اراده وابسته است. این گزارش، روایتی است از جشنواره‌ای که درخشش آن، در غیاب نگاه‌های رسمی، پررنگ‌تر شد.

گاهی آدم حیرت می کند از اینهمه توان و پتانسیلی که خداوند در وجود تک تک ما به ارمغان گذاشته و اکثرا نسبت به آن بی توجهیم. اما همین قابلیت های پنهان را برخی ها چنان کشف کرده و پرورش می دهند که سایرین را شگفت زده می کند. درست مانند هنرمندان معلولی که این روزها نمایشگاه آثار هنری اشان با استقبال بی نظیری از سوی علاقمندان به هنر و شهروندان روبرو شده است. نمایشگاهی که در آنجا آثاری از هنرمندان ناشناسی را می بینید که حقیقتا باروتان نمی شود که آنها را انسانید خلق کرده باشد که از داشتن یک یا چند عضو محروم بوده و حتی شاید برای در انجام کارهای روزمره اش نیز نیاز به کمک اطرافیان دارد. روی دیوار نمایشگاه«همام» تابلوهایی را می دید که خالقشان، آنها را نه با قلمی در دست که با قلمی در دهان یا لای انگشتان پا خلق کرده اند. صنایع دستی را می بینید که اگر ندانی، بعید است که بتوانی تشخیص دهی که آنها را فردی ساخته که از داشتن یک دست یا چند انگشت محروم بوده است. آثاری که حتی به گفته دبیر جشنواره، یکی از آنها مشتری ۲۰ میلیاردی داشته است.

در حاشیه نمایشگاه نیز سرودها و نمایش ها و تئاترهایی را با هنرمندی هنرمندان معلولی می دیدید که شاید بعد از سالها محجوری و دور افتادگی از کوچه و خیابان و دوست و آشنا و نگاه های گاها دلسوزانه اشان، برای نخستین بار روی صحنه آمده اند و بدون ترس، توانایی اشان را روی صحنه به نمایش گذاشته اند. گروه موسیقی را می بینید که با آنکه خودشان از نعمت شنیدن و یا صحبت کردن محروم هستند اما با نوای خواننده ای دیگر، لب خوانی می کنند و تلاش دارند تا شما را روی بال ابرها به آنجایی ببرند که وظیفه ذاتی هنر است. گزارش زیر در واقع ادای دینی است نسبت به تمام آنهایی که ما شاید هر روز بی تفاوت از کنارشان می گذریم و یا از سرترحم، دستی بر سرو گوششان می کشیم و بی تفاوت می گذریم.  گزارشی ازچهارمین جشنواره توانمندی های معلولین «همام» به عنوان تنها نمایشگاهای که تقریبا همه آثار آن به فروش رفت و حتی در آن، یکی از هنرمندان معلول حاضر نشد اثرش را به خریداری به ازای ۲۰ میلیارد تومان بفروشد! گزارشی از همام تا

دلیل اهمیت همام

«فلسفه راه اندازی جشنواره همام این بوده که هنرمندان معلول و جانباز «دیده» و از آنها «حمایت» شود. » اینها را محمدرضا مشهدی، دبیر چهارمین نمایشگاه بین المللی «همام» می گوید.

اما چرا این جشنواره مهم است؟ معمولا افکار عمومی بر این باور است که معلولان به دلیل ناتوانی های جسمی خود، حداکثر شغلی که می توانند داشته باشند، جواب دادن به تلفن هاست. در حالیکه امروزه در بسیاری از مشاغل همپای دیگران مشغول به کار هستند. از مهندسی و پزشکی گرفته تا کارهای هنری. اما این هنرمند کم توان اکثرا جایی را برای عرضه محصولات و تولیدات خود ندارند. در واقع جشنواره همام که تا کنون چهار دوره آن با کمک بهزیستی برگزار شده، به مکانی برای معرفی این هنرمندان و فروش آثار آنها بدل شده است. حالا این رویداد چنان جا افتاده که در این دوره از جشنواره، از ۳۰ استان کشور آثار برگزیده حضور داشتند که نسبت به دوره گذشته افزایش ۶۷ درصدی تعداد شرکت‌کنندگان را نشان می داد. هنرمندان سراسر کشور برای این جشنواره بیش از ۳۰۰۰ هنرمند در رشته‌های مختلف آثار ارسال کردند ودر نهایت حدود ۴۱۵ هنرمند منتخب شدند. علاوه بر این در این جشنواره امسال، ۴۰ اثر از بین آثار هنرمندان  ۳۰ کشور از جمله ازبکستان، ترکمنستان، ترکیه، کره جنوبی، آفریقای جنوبی، ارمنستان، افغانستان، پاکستان، هندوستان، نیجریه، اسپانیا، ژاپن، قرقیزستان و تاجیکستان نیز به نمایش گذاشته شده بودند. استقبال از این جشنواره از سوی معلولان چنان بود که آثار به نمایش درآمده در این جشنواره به رقنی حدود ۳۰۰ عدد رسید. آثاری در حوزه های نقاشی، خطاطی ، هنرهای تجسمی، هنرهای دستی و …

وی ادامه داد: در بخش بین‌الملل نیز بیش از ۴۰ اثر از هنرمندان کشورهای مختلف اروپایی و آسیایی به دبیرخانه جشنواره ارسال شده است.

جوایز برگزیدگان چیست؟

اما برای پاسداشت برگزیدگان این جشنواره چه حمایت هایی از آنها می شود؟ سوالی که دبیر چهارمین نمایشگاه بین المللی «همام» در پاسخ به آن می گوید: به نفر اول در هر رشته (تجسمی، صنایع دستی، موسیقی) ۵۰ میلیون تومان بعلاوه تندیس جشنواره و لوح یادبود، نفر دوم ۳۵ میلیون تومان و نفر سوم ۲۰ میلیون تومان اعطا شد. همچنین علاوه بر جوایز نقدی، پک‌ها و بسته‌های حمایتی از طرف خیرین و سازمان‌های مرتبط به برگزیدگان اهدا شد که شامل مدرک رایگان از سازمان فنی و حرفه‌ای، کارت رفاه ۵ میلیون تومانی، تسهیلات اشتغال و کارآفرینی با نرخ ۴ درصد به صورت حسنه از طریق بانک‌های عامل، بسته‌های اینترنتی و جوایز غیر نقدی دیگر بود.

به گفته بهزیستی، در این دوره  سازمان بهزیستی به طور کامل جوایز نقدی و حمایتی را در مراسم اختتامیه پذیرفته بود.

اما شاید بد نباشد که بدانید در این دوره از جشنواره، برای اولین بار در جشنواره از الگوریتم هوش مصنوعی بومی و ایرانی برای داوری اولیه آثار استفاده شد. این برنامه طی یک سال و سه ماه توسط تیم ۱۵ نفره برنامه‌نویس طراحی شده است و استفاده از این فناوری باعث افزایش دقت و اصالت سنجی آثار شده است.

از ۲ میلیون تا ۲۰ میلیارد!

اما قطعا جذاب ترین فروش امسال به ااثر ۲۰ میلیاردی یک معلول بر می گردد. به گفته مشهدی ، در این دوره از جشنواره پیشنهادی تا ۲۰ میلیارد تومان از سوی یک خیر برای خرید یکی از آثار یک فرد دارای معلولیت جسمی- حرکتی و گفتاری که جنبه موزه‌ای داشت پیشنهاد شد؛ این اثر قرآنی نگاشته‌شده بر صدف بود که البته صاحب اثر موافقت نکرد.

سرانجام این جشنواره هم با برپایی مراسم اختتامیه آن به پایان رسید. آنهم در شرایطی که بسیاری از هنرمندان نیز در سالن برج میلاد حضور داشتند، اما در عوض دریغ از حضور حتی یک مقام بلند پایاه کشوری! در این جشنواره نه خبری از رئیس جمهور و دیگر سران قوا بود و نه خبری از شهردار و شورای شهر و وزرا! اما هر چه که هست، در این روزگاری که معلولان عملا فراموش شده و به حاشیه رانده شده اند، برپایی اینچنین جشنواره هایی شاید کورسویی باشد برای جبران سالها کم کاری در این حوزه و شاید تلنگری هم باشد برای مسئولان تا ببیند که میدان دادن به معلولان، چه دستاوردهای را برای آنها و کشور به همراه خواهد داشت!