رشد نقطه‌به‌نقطه نقدینگی به کف خود رسید

آمارهای اعلامی بانک مرکزی نشان می‌دهد رشد نقطه‌به‌نقطه نقدینگی در دی‌ماه با کاهش ۱٫۸واحد درصدی نسبت به ماه قبل ۲۵٫۲درصد است. رشد نقطه‌به‌نقطه پایه پولی نیز با کاهش ۱٫۸واحد درصدی نسبت به ماه قبل به ۳۱٫۷درصد رسید. بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ رشد نقطه‌به‌نقطه نقدینگی در پایین‌ترین میزان خود در ۴٫۵ سال اخیر بوده است. هدف‌گذاری رشد نقدینگی بانک مرکزی تا پایان امسال رسیدن به رشد ۲۵درصدی است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که هدف رشد ۲۵درصدی بانک مرکزی تنها در صورتی محقق می‌شود که رشد این متغیر در فصل زمستان از ۵٫۶درصد فراتر نرود؛ به عبارت دیگر رشد نقدینگی ماهانه در سه ماه پایانی سال باید کمتر از ۱٫۸درصد باشد. طبق آمارها رشد ماهانه نقدینگی در دی‌ماه ۰٫۸درصد بوده است که از ۱٫۸درصد کمتر است. به نظر می‌رسد در صورت ادامه‌دار بودن روند کاهشی رشد نقدینگی در دو ماه پایانی سال، رسیدن به این هدف دست‌یافتنی خواهد بود. طبق محاسبات تنها در شرایطی که نرخ رشد ماهانه نقدینگی بیش از ۳درصد باشد بانک مرکزی به هدف‌گذاری خود نخواهد رسید.

هدفگذاری نقدینگی و تورم

بانک مرکزی در سال ۱۴۰۱ هدف‌گذاری رشد نقدینگی خود را ۳۰درصد اعلام کرد اما رشد نقدینگی در این سال برابر با ۳۹درصد شد که اختلاف زیادی با رقم هدفگذاری‌شده داشت. به طور کلی بانک مرکزی کارنامه مناسبی در رابطه با هدفگذاری‌های پولی ندارد؛ با‌این‌حال به نظر می‌رسد این بار وضعیت فرق می‌کند. هدف‌گذاری رشد نقدینگی تا پایان سال ۱۴۰۲ رسیدن به رشد ۲۵درصدی است که به نظر می‌رسد با توجه به رشد ۲۵٫۲درصدی نقطه‌به‌نقطه نقدینگی در اسفند‌ماه در صورت ثبات شرایط در دسترس خواهد بود. بااین‌حال هدف‌گذاری تورمی وضعیت متفاوتی دارد. هدف‌گذاری تورمی بانک مرکزی در سال ۱۴۰۲، ۳۰درصد است.

پیش از این «دنیای اقتصاد» در گزارشی به بررسی سه سناریوی متفاوت در رابطه با رشد تورم پرداخت. بررسی‌ آمارهای به‌ثبت‌رسیده از ماه‌های قبل نشان می‌‎دهد که تورم ماهانه در ۱۰ماه ابتدایی سال جاری به طور میانگین ۲٫۵درصد بوده است. اگر این نرخ را معادل رویکرد واقع‌بینانه و معتدل در نظر بگیریم و فرض کنیم تورم بهمن و اسفند‌ماه سال جاری در همین سطح حفظ خواهد شد، در آن صورت نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه اسفندماه امسال به ۳۴٫۳درصد خواهد رسید که پایین‌ترین رقم در دو سال اخیر محسوب می‌شود. در این سناریو، نرخ تورم میانگین سالانه نیز در عدد ۴۱درصد می‌ایستد.

اگر این سناریوی واقع‌بینانه را کنار بگذاریم، می‌توان دو سناریوی خوش‌بینانه و بدبینانه را برای تورم امسال در نظر گرفت. در سناریوی خوش‌بینانه، نرخ تورم ماهانه در بهمن و اسفند سال جاری به ۲درصد خواهد رسید. سطح ۲درصدی تورم ماهانه برای دو ماه پایانی زمستان به این معناست که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه سال ۱۴۰۲ به سطح ۳۳٫۱درصدی می‌رسد. در این سناریو، نرخ تورم میانگین سالانه نیز کاهش پیدا می‌کند و در ارتفاع ۴۰٫۸درصد خواهد ایستاد. در مقابل دو سناریوی پیشین، سناریوی بدبینانه تورم قرار دارد.

در سناریوی بدبینانه نرخ تورم ماهانه بهمن و اسفند۱۴۰۲ به ۳درصد می‌رسد. این سطح از تورم ماهانه به این معناست که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در پایان سال ۱۴۰۲ وارد کانال ۳۵درصد می‌شود؛ اما به کمتر از ۳۵درصد نمی‌رسد. بر اساس برآوردها، در سناریوی بدبینانه نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه به ۳۵٫۷درصد خواهد رسید. از آن سو، نرخ تورم میانگین سالانه نیز روی عدد ۴۱٫۲درصد خواهد ایستاد که نسبت به سناریوهای قبلی عدد بالاتری است. به این ترتیب طبق بهترین پیش‌بینی‌ها به احتمال زیاد نرخ تورم به هدف‌گذاری ۳۰درصدی خود در سال ۱۴۰۲ نخواهد رسید.

مساله انتظارات

در کوتاه‌مدت در کنار نظارت‌های بانک مرکزی و وضعیت ساختاری نظام بانکی عوامل دیگری همچون انتظارات تورمی نیز بر وضعیت رشد نقدینگی اثرگذار هستند. انتظارات تورمی با تقویت تقاضا برای پول در شرایطی که نرخ بهره از نرخ تورم پایین‌تر است متقاضیان بیشتری را برای دریافت وام به سوی بانک‌ها روانه می‌کنند.

در شرایطی که انتظارات تورمی تحریک شده باشد، نسبت پول به شبه‌پول در اقتصاد بالا می‌رود و مردم تمایل بیشتری به استفاده از پول نقد خواهند داشت. با توجه به اینکه جزئیات آمارهای پولی توسط بانک مرکزی منتشر نشده است، نمی‌توان در رابطه با وضعیت نسبت پول به شبه‌پول در شرایط کنونی نظر متقنی داد؛ اما به نظر می‌رسد در صورت ثبات انتظارات این شاخص نیز روند کاهشی طی خواهد کرد./دنیای اقتصاد