رأی ۲۷۶ میلیاردی علیه بیمه دی

به گزارش سرمایه فردا، در فضای پرریسک صنعت، حادثه می‌تواند آغاز یک بحران باشد، اما نحوه مواجهه با آن است که سرنوشت بنگاه را رقم می‌زند. آتش‌سوزی مهرماه در کارخانه روغن موتور آریان اطلس، نه‌تنها سرمایه فیزیکی شرکت را در شعله‌های خسارت فرو برد، بلکه پرده از ضعف‌های ساختاری در تعامل بیمه‌گر و بیمه‌گذار برداشت. آنچه در ظاهر یک حادثه صنعتی بود، در عمل به یک دعوی حقوقی پیچیده تبدیل شد جایی که تأخیر در پرداخت، اختلاف بر سر مستندات، و تورم افسارگسیخته، خسارت را از یک عدد فنی به یک مطالبه چندصد میلیاردی رساند.

این پرونده، فراتر از یک اختلاف مالی، نمادی است از شکنندگی اعتماد در صنعت بیمه، و ضرورت بازنگری در سازوکارهای ارزیابی، تسویه و پاسخ‌گویی. در اقتصادی که تورم می‌تواند خسارت را چند برابر کند، تأخیر در پرداخت، نه فقط بی‌تدبیری، بلکه نوعی تشدید بحران است.

در مهرماه ۱۴۰۴، کارخانه روغن موتور آریان اطلس واقع در یکی از شهرک‌های صنعتی استان مرکزی، دچار آتش‌سوزی گسترده شد. بر اساس گزارش‌های انتظامی و کارشناسی، کل سرمایه فیزیکی و عملیاتی کارخانه دچار خسارت شدید گردید. این کارخانه، تحت پوشش بیمه آتش‌سوزی از شرکت بیمه دی قرار داشت و بلافاصله پس از حادثه، موضوع به این شرکت اطلاع داده شد.

با این حال، شرکت آریان اطلس در شکایت خود اعلام کرد که بیمه دی:

• از مسیر قانونی ارزیابی خسارت خارج شده
• در پرداخت تعهدات بیمه‌نامه تأخیر داشته
• و این تأخیر موجب افزایش خسارت ناشی از تورم شده است

در پاسخ، بیمه دی در لایحه دفاعی خود اظهار داشت که:

• بلافاصله پس از اطلاع از حادثه، موضوع را به شرکت امین سنجش البرز (ارزیاب مستقل تحت نظر بیمه مرکزی) ارجاع داده
• مبلغ ۲۰ میلیارد تومان علی‌الحساب به آریان اطلس پرداخت کرده
• اما برای پرداخت مابقی خسارت، نیازمند مستندات تکمیلی از سوی خواهان بوده که به ادعای بیمه دی، ارائه نشده است

رأی دادگاه و ابعاد حقوقی

پس از بررسی مستندات، دادگاه رأی به محکومیت بیمه دی صادر کرد و این شرکت را مکلف نمود به پرداخت:

• ۲۷۶ میلیارد و ۵۹۴ میلیون تومان بابت اصل خسارت
• خسارت تأخیر تأدیه مطابق شاخص‌های بانک مرکزی از تاریخ وقوع حادثه
• هزینه‌های دادرسی و حق‌الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی

این رأی در حال حاضر غیرقطعی است و بیمه دی می‌تواند نسبت به آن درخواست تجدیدنظر دهد. با این حال، صدور چنین رأیی در حوزه بیمه‌های صنعتی، از نظر حجم تعهدات و ابعاد حقوقی، بی‌سابقه یا کم‌سابقه تلقی می‌شود.

تحلیل ساختار بیمه‌ای، ریسک تورمی و پیامدهای راهبردی

پرونده آریان اطلس و بیمه دی، نمونه‌ای از چالش‌های ساختاری در صنعت بیمه ایران است؛ جایی که:

• تأخیر در ارزیابی و پرداخت خسارت می‌تواند منجر به تشدید زیان در شرایط تورمی شود
• ابهام در فرآیند مستندسازی و ارجاع به ارزیاب مستقل، زمینه‌ساز اختلافات حقوقی گسترده می‌گردد
• و نبود سازوکار شفاف برای تسویه علی‌الحساب و نهایی، اعتماد بیمه‌گذاران را تضعیف می‌کند

مقایسه با پرونده‌های مشابه در صنعت بیمه در مقایسه با پرونده‌های خسارت در صنایع پتروشیمی، فولاد یا خودروسازی، دعوی آریان اطلس از نظر حجم خسارت و پیچیدگی حقوقی، در سطح بالایی قرار دارد. شرکت‌های بیمه‌ای موفق، با تدوین فرآیندهای شفاف، استفاده از ارزیابان معتبر و تسویه سریع، توانسته‌اند از بروز چنین اختلافاتی جلوگیری کنند.

سناریوهای اصلاحی پیشنهادی

برای جلوگیری از تکرار چنین پرونده‌هایی، صنعت بیمه ایران نیازمند:

• تدوین دستورالعمل‌های شفاف برای ارزیابی خسارت در صنایع حساس
• الزام به تسویه مرحله‌ای و مستندسازی دقیق در قراردادهای بیمه صنعتی
• تقویت نقش نظارتی بیمه مرکزی در فرآیند ارزیابی و پرداخت
• ایجاد سامانه‌های الکترونیکی برای ثبت، پیگیری و تسویه خسارت
• آموزش تخصصی به مدیران صنعتی درباره حقوق بیمه‌ای و مستندسازی حرفه‌ای

در نهایت، پرونده آریان اطلس و بیمه دی، فراتر از یک دعوی مالی، هشداری است درباره شکنندگی اعتماد بیمه‌گذاران صنعتی و ضرورت اصلاحات ساختاری در نظام بیمه‌ای کشور. اگر این رأی قطعی شود، می‌تواند به نقطه عطفی در بازتعریف تعهدات بیمه‌گران و حقوق بیمه‌گذاران در فضای تورمی و پرریسک امروز ایران تبدیل شود.