سعید مقدم مدیر حمل و نقل و ترانزیت منطقه آزاد چابهار: ایران با برخورداری از هزاران کیلومتر سواحل و جزایر استراتژیک، ظرفیت‌های گسترده‌ای برای توسعه اقتصاد دریا محور دارد. این موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد، نه‌تنها امکان رشد در بخش حمل‌ونقل دریایی را فراهم می‌کند، بلکه قابلیت‌های فراوانی برای توسعه تجارت، ترانزیت منطقه‌ای و همکاری‌های بین‌المللی در اختیار کشور قرار می‌دهد. با وجود این ظرفیت‌ها، بهینه‌سازی زیرساخت‌های حمل‌ونقل دریایی و ترکیبی ضروری است تا ایران بتواند مزیت‌های رقابتی خود را در اقتصاد جهانی تثبیت کند.
حمل‌ونقل ترکیبی شامل ادغام چندین روش حمل، از جمله دریایی، زمینی، ریلی و هوایی است که در بسیاری از اقتصادهای پیشرفته جهان به‌عنوان یکی از کارآمدترین راهکارهای توسعه تجارت شناخته شده است. این مدل حمل‌ونقل نه‌تنها هزینه‌های حمل را کاهش می‌دهد و سرعت انتقال کالاها را افزایش می‌دهد، بلکه امکان تقویت ظرفیت‌های صادراتی و بهبود رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای بین‌المللی را نیز فراهم خواهد کرد.
ایران در تقاطع کریدورهای شمال-جنوب و شرق-غرب قرار گرفته است. این موقعیت راهبردی، کشور را به یکی از کلیدی‌ترین نقاط ترانزیتی برای تجارت جهانی تبدیل می‌کند. شبکه‌های گسترده حمل‌ونقل ایران شامل جاده‌های بین‌المللی، راه‌آهن، بنادر مجهز و گذرگاه‌های مرزی، ظرفیت بالایی برای توسعه اقتصادی از طریق دریا ایجاد کرده‌اند.
حمل‌ونقل ترکیبی کشتیرانی که از ترکیب وسایل مختلف حمل‌ونقل برای انتقال بار استفاده می‌کند با استفاده همزمان از کشتی، قطار، کامیون و هواپیما برای جابه‌جایی کالا از یک مبدا به یک مقصد در تجارت تسهیل گری می کند. درواقع حمل‌ونقل ترکیبی، با اتصال زیرساخت‌های مختلف حمل‌ونقل، امکان انتقال سریع‌تر و کارآمدتر کالاها را فراهم می‌کند.
بنابراین سرمایه گذاری در حمل‌ونقل ترکیبی، ریشه در انقلاب حمل کانتینری است که در دهه ۱۹۵۰ نمایان شد. در این دوره، ارسال‌کنندگان کالا شروع به استفاده از کانتینرهای استاندارد کردند که موجب افزایش بهره‌وری حمل‌ونقل شد. کانتینرها امکان انتقال مستقیم کالا بین کشتی، قطار، کامیون و هواپیما را فراهم کردند و باعث شدند که حمل‌ونقل ترکیبی به یک روش استاندارد برای تجارت بین‌المللی تبدیل شود. امروزه، حمل‌ونقل ترکیبی یکی از کارآمدترین مدل‌های حمل کالا در سطح جهانی محسوب می‌شود.
ایران با چندین هزار کیلومتر مسیر ریلی متصل به قزاقستان، ترکمنستان، چین و بندرعباس، ظرفیت بالایی برای تبدیل‌شدن به مرکز پیشرفته عبور کالا در منطقه دارد. مسیر سرخس-بندرعباس، که بیش از ۱۸۰۰ کیلومتر طول دارد، یکی از بهترین مسیرهای ریلی برای انتقال کالا از روسیه به هند محسوب می‌شود. همچنین، کریدور شمال-جنوب شامل ۶ محور ریلی است که بنادر امیرآباد و کاسپین را نیز به شبکه حمل‌ونقل جهانی متصل می‌کنند.
با وجود ظرفیت‌های گسترده حمل‌ونقل ترکیبی در ایران، برخی چالش‌ها مانع از بهره‌برداری کامل از این مدل شده‌اند. مهم‌ترین این چالش‌ها عبارت‌اند از کمبود ناوگان مدرن در حمل‌ونقل ریلی و دریایی، عدم هماهنگی کامل بین دستگاه‌های اجرایی در برنامه‌ریزی مسیرهای ترانزیتی و نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در به‌روز‌رسانی زیرساخت‌های بندری و لجستیکی.
ایران، با سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل ترکیبی و توسعه کریدورهای بین‌المللی شمال-جنوب و شرق-غرب، می‌تواند نقش کلیدی در شبکه‌های ترانزیت منطقه‌ای ایفا کند. بهره‌گیری از موقعیت ژئوپلیتیک کشور، توسعه زیرساخت‌های ریلی و بندری، و افزایش ظرفیت حمل‌ونقل دریایی، زمینه‌ساز رشد پایدار اقتصادی و تثبیت جایگاه ایران در تجارت بین‌المللی خواهد شد.
اجرای برنامه‌های بلندمدت و ارتقای شبکه حمل‌ونقل ترکیبی، موجب افزایش مزیت رقابتی ایران در اقتصاد جهانی و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی خواهد شد. ایران با مدیریت صحیح منابع و اصلاحات گسترده در حمل‌ونقل دریایی و ریلی، می‌تواند به یکی از مراکز اصلی تجارت منطقه‌ای و جهانی تبدیل شود و جایگاه خود را به‌عنوان یک قطب قدرتمند حمل‌ونقل ترکیبی و ترانزیت بین‌المللی تثبیت کند.
به طور کلی باید توجه داشت که یکی از شاخصه‌های اصلی اقتصاد مقاومتی، توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و افزایش ظرفیت ترانزیتی کشور است. حمل‌ونقل، به‌عنوان شریان حیاتی اقتصاد، نقش کلیدی در اتصال بخش‌های مختلف اقتصادی، تسهیل تجارت داخلی و دسترسی به بازارهای صادراتی دارد. در این میان، ورود شرکت های ایرانی به عرصه حمل‌ونقل ترکیبی می‌تواند تحولی مهم در ارتقای درآمدهای ترانزیتی ایران و افزایش مقاومت اقتصادی کشور در برابر فشارهای خارجی ایجاد کند. در همین راستا به تازگی اقداماتی توسط شرکت های زیر مجموعه کشتیرانی ایران انجام شده است ولی فعلا ایران در ابتدای راه قرار دارد.
از آنجایی که حمل‌ونقل ترکیبی، بستری مناسب برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تجارت فراهم می‌آوردباید در سطح کلان اقتصادی به آن توجه کر. این روش، نه‌تنها موجب افزایش سرعت انتقال کالاها و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل می‌شود، بلکه امکان دور زدن محدودیت‌های تجاری و تحریم‌های اقتصادی را نیز فراهم می‌کند. با توجه به ظرفیت‌های ایران در مسیر کریدورهای بین‌المللی شمال-جنوب و شرق-غرب، ورود شرکت های ایرانی به این حوزه، فرصت‌های جدیدی برای افزایش سهم کشور از بازار ترانزیتی منطقه‌ای و جهانی ایجاد خواهد کرد.
از گذشته، حمل‌ونقل ترکیبی نقش مهمی در تاب‌آوری اقتصادی ایران در شرایط بحرانی داشته است. نمونه بارز آن، مدیریت حمل‌ونقل دریایی در دوران جنگ تحمیلی بود، زمانی که بنادر خوزستان هدف حملات قرار گرفتند و شبکه حمل‌ونقل ترکیبی توانست از ظرفیت سایر بنادر استفاده کند تا جریان تجارت خارجی کشور قطع نشود. اکنون، با ورود شرکت‌های ایرانی به این عرصه، امکان تقویت ساختار حمل‌ونقل ترکیبی و افزایش انعطاف‌پذیری ایران در مواجهه با چالش‌های اقتصادی جهانی بیش‌ازپیش فراهم شده است.
سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به اهمیت حمل‌ونقل دریایی و ترکیبی در تحقق این اهداف تأکید دارد. در بند سوم این سیاست‌ها، افزایش رقابت‌پذیری در سطح جهانی مورد اشاره قرار گرفته است، که حمل‌ونقل ترکیبی یکی از مؤثرترین ابزارها برای دستیابی به آن محسوب می‌شود. ورود شرکت ایرانی به این حوزه، نه‌تنها موجب توسعه زیرساخت‌های ترانزیت کشور و افزایش درآمدهای حاصل از حمل کالاهای بین‌المللی خواهد شد، بلکه زمینه‌ساز کاهش وابستگی اقتصاد ایران به مسیرهای تجاری محدود و افزایش تنوع در ارتباطات تجاری کشور خواهد بود.
از سوی دیگر، بند ششم اقتصاد مقاومتی بر لزوم جایگزینی واردات و تنوع‌بخشی به منابع تأمین کالا تأکید دارد، که شبکه‌های حمل‌ونقل ترکیبی، به‌ویژه مسیرهای دریایی و ریلی، امکان ارتباط گسترده‌تر با شرکای تجاری متنوع را فراهم می‌آورند. علاوه بر این، بند یازدهم این سیاست‌ها بر حمایت از صادرات، گسترش خدمات تجارت خارجی و افزایش ظرفیت ترانزیتی تأکید دارد. شرکت ایرانی با ورود به عرصه حمل‌ونقل ترکیبی، موجب کاهش هزینه‌های صادرات و افزایش توان رقابتی کالاهای ایرانی در بازارهای منطقه‌ای و جهانی خواهد شد.
فعال‌سازی کریدور بین‌المللی شمال-جنوب، به‌عنوان یکی از محورهای کلیدی توسعه تجارت ایران، از جمله اقدامات راهبردی است که می‌تواند موجب افزایش تعاملات اقتصادی ایران با کشورهای منطقه شود. با حضور شرکت ایرانی در حمل‌ونقل ترکیبی، زیرساخت‌های این مسیر تجاری توسعه یافته و امکان گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ایران افزایش خواهد یافت.
همچنین، بند دوازدهم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به گسترش همکاری‌های اقتصادی با کشورهای منطقه اشاره دارد. شرکت ایرانی فعال در حمل‌ونقل ترکیبی می‌تواند نقش مهمی در افزایش حجم مبادلات تجاری ایران با کشورهای عضو سازمان‌های همکاری منطقه‌ای مانند شانگهای، اکو و بریکس ایفا کند. از سوی دیگر، بند سیزدهم این سیاست‌ها بر کاهش ضربه‌پذیری درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز تأکید دارد، که توسعه حمل‌ونقل ترکیبی موجب افزایش ظرفیت صادرات غیرنفتی ایران، به‌ویژه صادرات محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های صنعتی، خواهد شد.
این موضوع در موقعیت کنونی کشور اهمیت ویژه ای دارد چراکه از ی سو ایران تحت تحریم های جدیدی از سوی آمریکا قرار گرفته است و ا سوی دیگر مذاکرات با آمریکا در جریان است در صورتی که تحریم ها ادامه پیدا کند حمل و نقل ترکیبی ابزاری برای کاهش محدودیت های تحریمی است. همچنین در صورتی که توافقاتی حاصل شود و میزان تحریم ها علیه ایران کاهش یابد در این حالت نیز حمل و نقل ترکیبی می تواند به عنوان یک بازوی تجاری عمل کند و به توسعه صادرات ایران کمک کند. همچنین در نتیجه افزایش تعاملات بین المللی میزان ترانزیت کالا نیز بهبود خواهد یافت.
در مجموع، ورود شرکت ایرانی به عرصه حمل‌ونقل ترکیبی، گامی مهم در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی، افزایش درآمدهای ترانزیتی، بهبود ساختار صادرات کشور و توسعه ارتباطات تجاری ایران با اقتصادهای منطقه‌ای و جهانی محسوب می‌شود. این اقدام، نه‌تنها موجب تقویت زیرساخت‌های لجستیکی کشور خواهد شد، بلکه مسیر تبدیل ایران به یکی از مراکز اصلی تجارت منطقه‌ای و ترانزیت بین‌المللی را هموار خواهد کرد. با سرمایه‌گذاری گسترده در ناوگان حمل‌ونقل ترکیبی، ارتقای مسیرهای ریلی و توسعه بنادر، ایران می‌تواند جایگاه خود را در حمل‌ونقل بین‌المللی تثبیت کند و نقش کلیدی در تأمین تجارت جهانی ایفا نماید.
امنیت مالکیت یکی از ارکان اصلی توسعه اقتصادی محسوب می‌شود، اما نظم حقوقی مدرن با…
روابط عمومی تحت تاثیر تحولات فناوری در سال‌های اخیر استراتژی خود را تغییر داده‌اند در…
وزیر سابق اقتصاد معتقد است که با وجود ادامه تحریم‌های سنگین و چالش‌های تورمی، اقتصاد…
توسعه ناوگان حمل‌ونقل دریایی می‌تواند هزینه‌های صادرات را تا ۳۰ درصد کاهش دهد، سرعت جابه‌جایی…
بدون تقویت تجارت امکان مقابله با تحریم ها و فشارهای اقتصادی وجود ندارد. اما خود…
نماد مبین در بورس با تقاضای بالا و بازدهی چشمگیر، به گزینه‌ای مطمئن و جذاب…