تقی عبادی؛ مدیرکل دفتر توسعه نظام‏‏‌های فنی، بهره‏‏‌برداری و دیسپاچینگ برق‏‏‌آبی

به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد، در بحبوحه اخبار سیاسی و نظامی در منطقه، برنامه افتتاح سد، تونل و نیروگاه برق‌آبی اومااویا در سریلانکا به عنوان یکی از مظاهر توان فنی و مهندسی ایرانی در اردیبهشت ۱۴۰۳ اعلام شد. طرح و پروژه‌‌‌ای که با پیچیدگی‌‌‌های فنی، مهندسی و اجرایی روبه‌‌‌رو بود و خوشبختانه با قابلیت‌‌‌های مهندسان ایران اکنون به مرحله بهره‌‌‌برداری رسیده ‌‌‌است.
در حال حاضر ایران به عنوان یکی از اعضای کمیته بین‌المللی سدهای بزرگ، با احداث بالغ بر ۴۲۶ سد بزرگ و ساخت و بهره‌‌‌برداری از ۱۶۷ واحد نیروگاه برق‌آبی به ظرفیت بیش از ۱۲‌هزار مگاوات توان تولیدی انرژی تجدیدپذیر و پاک به عنوان یکی از توانمندترین کشورها در حوزه سد و نیروگاه شناخته می‌شود. مزیت‌‌‌های مدیریتی این توانمندی با تامین بخش قابل‌توجهی از نیازهای کشور در تامین آب و کنترل و مهار انرژی سیلاب‌‌‌های مخرب برای تولید انرژی برق‌آبی شناخته شده است، اما جنبه‌‌‌ای که در محافل و افکار عمومی کمتر به آن پرداخته شده ‌‌‌است، ایجاد خودباوری در سطح توان فنی و مهندسی داخل کشور و اعتماد سطح بین‌المللی به ظرفیت‌‌‌های فنی ایران است. به شکلی که هم‌‌‌اکنون بازارهای بین‌المللی به توان مهندسان ایرانی اعتماد کرده و طرح‌‌‌های پیچیده و فنی خود را در رقابت با سایر فعالان مهندسی دنیا به ایران واگذار کرده‌‌‌اند.
سد و نیروگاه اومااویا در کشور سریلانکا مصداق اعتماد بین‌المللی به این ظرفیت‌‌‌ها در ایران است که در دوره محدودیت‌های ناشی از پاندمی کووید -۱۹ و سایر تحولات سیاسی و منطقه‌‌‌ای به مرحله بهره‌‌‌برداری رسید. طرح اومااویا شامل دو سد مخزنی بتنی، دو تونل انتقال بلند آب برای بهره‌‌‌مندی مناطق کمتر برخوردار و دو واحد نیروگاه برق‌آبی با مجموع ظرفیت ۱۲۰ مگاوات است که با پیچیدگی‌‌‌های فنی و اجرایی منحصر به فردی روبه‌‌‌رو بوده ‌‌‌است، اما با تجربیات حاصل از اجرای پروژه‌‌‌های گذشته، با اعتماد بالا طراحی و اجرا شده است. تامین انرژی آن هم از نوع انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر و پاک، در دنیای مدرن توسعه از اهمیت تعیین‌‌‌کننده‌‌‌ای برخوردار است و نیروگاه‌‌‌های برق‌آبی در این زمینه پیشرو هستند. میزان بارش‌‌‌ها در سریلانکا صعوبت اجرایی سد و تونل‌‌‌های انتقال را دو‌چندان می‌کند، از این رو ارائه طرح‌‌‌های متناسب با شرایط جغرافیایی و فرهنگ بومی منطقه از جایگاه ویژه برخوردار است که خوشبختانه به همت مهندسان ایرانی محقق شد.
با برگزاری جشن خودکفایی سدسازی ایران در سال ۱۳۸۹ توان فنی و مهندسی مهندسان ایرانی پس از ۴ دهه فعالیت افتخارآمیز در این حوزه و در سطح ملی و بین‌المللی انعکاس یافت و اگرچه این شکوه، در معرض دیدگاه‌‌‌های مغرضانه جریان معاند قرار گرفت، اما خوشبختانه ظرفیت‌‌‌های فنی و مهندسی ایران در حوزه سد‌‌‌سازی با نظارت‌‌‌های سطح بین‌المللی موفق ظاهر شد و دریچه جدیدی برای فعالیت نخبگان در داخل کشور و توسعه صادرات مهندسی به روی اقتصاد کشور نیز گشوده شد.