تاثیر انتشار اوراق به عنوان منبعی غیر‌تورمی برای تامین مالی بودجه

به گزارش سرمایه فردا، بررسی گزارش ماهانه سازمان بورس و اوراق بهادار مربوط به وضعیت بازار سرمایه نشان می‌دهد که از ابتدای سال تا پایان مهرماه، حدود ۱۳۱‌هزار میلیارد تومان اوراق بدهی در بورس و فرابورس منتشر شده است که این مقدار نسبت به بازه مشابه در سال گذشته، ۱۱‌هزار میلیارد تومان بیشتر است.

همچنین تا پایان مهرماه ۶۴۷همت اوراق منتشرشده وجود دارد که هنوز تاریخ سررسید آنها نرسیده که این مقدار تا پایان مهر ۱۴۰۱ تنها حدود ۵۴همت بوده است. طبق قانون بودجه ۱۴۰۲ دولت تنها قادر است ۱۸۷همت اوراق منتشر کند، اما با توجه به خالص انتشار در این سال، یعنی تفاوت ارزش اوراق منتشرشده با بازپرداخت اصل مبلغ اوراق منتشرشده در گذشته و همچنین تجربه انتشار اوراق بدهی در سال‌های گذشته که بیشتر از مبلغ مصوب بوده است، انتظار می‌رود که در سال‌جاری شاهد انتشار اوراق بیش از ۱۸۷همت باشیم که این مساله به افزایش خالص انتشار اوراق منجر خواهد شد.

 اوراق بدهی در آینه آمار

گزارش منتشرشده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار در هفته سوم آبان‌ماه تحت عنوان «گزارش وضعیت بازار سرمایه»، نشان می‌دهد که مجموع ارزش کل اوراق بدهی منتشرشده از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا پایان مهرماه، حدود ۱۳۱‌هزار میلیارد تومان بوده که این مقدار در مدت مشابه سال گذشته، ۱۱‌هزار میلیارد تومان کمتر، یعنی حدود ۱۲۰‌هزار میلیارد تومان بوده است. توجه به آمار مربوطه نشان می‌دهد که از مجموع ۱۳۱‌هزار میلیارد تومان اوراق بدهی منتشرشده، ۹۷٫۴۹همت از سوی دولت بوده است که ۵۱همت آن از نوع اوراق مرابحه عام و ۴۶همت آن از نوع اسناد خزانه اسلامی (اخزا) است. اوراق بدهی منتشرشده از سوی شهرداری نیز که حدود ۳٫۴همت است، همگی از نوع اوراق مشارکت بودند.

سهم شهرداری نیز از ابتدای سال تا پایان مهرماه، ۳۰٫۱۱همت ثبت شد که از این مقدار ۱۶٫۵همت از نوع اوراق مرابحه، ۹٫۸همت از نوع اوراق اجاره، ۳٫۵همت سهم اوراق گام و در نهایت ۲٫۵همت سهم اوراق سلف موازی استاندارد بود. همچنین آمار مربوط به مانده اوراق بدهی در این گزارش نشان می‌دهد که تا پایان مهرماه ۱۴۰۲، ارزش اوراق منتشرشده که هنوز تاریخ سررسید آنها فرانرسیده است، مجموعا حدود ۶۴۷‌هزار میلیارد تومان است، به طوری که از این مقدار حدود ۴۶۸همت سهم دولت بوده است که از این مقدار ۲۷۱همت از نوع اوراق مرابحه، ۱۸۸همت از نوع اسناد خزانه اسلامی (اخزا)، ۵همت از نوع اوراق منفعت و حدود ۴همت از نوع اوراق سلف موازی استاندارد است.

سهم اوراق بدهی منتشرشده از سوی شهرداری نیز حدود ۱۸همت است که تمامی این اوراق از جنس اوراق مشارکت هستند. در نهایت ۱۶۰همت سهم اوراق منتشرشده از سوی شرکت‌هاست که از این مقدار بیشترین آنها مربوط به اوراق اجاره با ۸۰همت، اوراق مرابحه با ۵۱همت، اوراق گام با ۱۶همت و اوراق سلف موازی استاندارد با ۱۲همت می‌شود.

وضعیت انتشار و بازپرداخت اوراق

مطابق تبصره «۵» قانون بودجه سال ۱۴۰۲، دولت اجازه دارد تا سقف ۱۸۷‌هزار میلیارد تومان اوراق اسلامی منتشر کند. بررسی‌های آماری گزارش منتشرشده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس تحت عنوان «وضعیت بدهی دولت و انتشار اوراق مالی»، نشان می‌دهد که از سقف ۱۸۷‌هزار میلیارد تومان اوراق که در این سال اجازه انتشار آن داده شده است، ۱۷۷٫۴‌هزار میلیارد تومان آن باید صرف بازپرداخت اصل اوراق بدهی‌‌‌‌های منتشرشده در گذشته که در سال ۱۴۰۲ سررسید خواهند شد می‌شود. به عبارت دیگر خالص اوراق منتشرشده در این سال، تنها ۹٫۶‌هزار میلیارد تومان خواهد بود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که خالص اوراق دولتی منتشرشده در این سال رقمی بسیار کمتر از هشت‌سال گذشته است که این مساله حاکی از رویکرد دولت مبنی بر کنترل انتشار اوراق بدهی توسط این نهاد است. البته نکته قابل‌توجه این است که در سال‌های گذشته، مقدار اوراق منتشرشده توسط دولت به مراتب بالاتر از رقم مصوب بوده است.  بنابراین قابل پیش‌بینی است که با توجه به وضعیت فعلی، در سال‌جاری نیز اوراق منتشرشده افزایش یابند و به تبع آن خالص انتشار اوراق افزایش پیدا کند. اما از آنجا که انتشار اوراق منبعی غیر‌تورمی برای تامین مالی بودجه و کسری بودجه است، به نظر می‌رسد افزایش انتشار اوراق از طریق بازار سرمایه، با توجه به جذابیت آن به دلیل بازدهی، می‌تواند به رشد بازار کمک کند و موجب تاثیر‌گذاری مثبت بر تورم در جهت کنترل نرخ آن شود./دنیای اقتصاد