به گزارش سرمایه فردا: پایتخت کشور در سال‌های اخیر با مشکلاتی جدی همچون آلودگی هوا، ناترازی انرژی و تطابق‌ناپذیری با جمعیت مواجه شده است. بخش عمده‌ای از این مشکلات ناشی از رشد جمعیت و افزایش ورود مهاجران به این شهر است که به تأثیرگذاری بر بازار مسکن و افزایش قیمت کالاها منجر شده است. برای بررسی میزان تاب‌آوری شهر تهران و ظرفیت‌های آن بر مبنای طرح تفصیلی، این گزارش به گفتگو با مسئولان شهری پرداخته است.
علیرضا زاکانی شهردار تهران گفت: جمعیت کنونی تهران ۹.۷ میلیون نفر است و ظرفیت پیش‌بینی شده ۱۰.۵ میلیونی نفری در طرح جامع وجود دارد. در پاسخ به این پرسش که آیا از نظر حمل و نقل و زیرساخت‌ها در شهر تطابق کافی وجود دارد تا ۸۰۰ هزار نفر دیگر در شهر بارگذاری شوند؟ می توان گفت در گذشته، بسیاری از الزامات حوزه حمل و نقل و زیرساخت‌ها اجرا نشده بود و مدیریت شهری یا دولت نیز حمایت کافی نداشتند. اما در حال حاضر، تلاش‌ها مدیریت شهری تهران بر این است که این الزامات برنامه‌ریزی و اجرا شوند.
وی افزود: تاکنون ۸۸۰ اتوبوس در تهران در شبکه حمل و نقلی در گردش بودند، اما اکنون ۵۲۵۵ قرارداد جدید برای ناوگان اتوبوسرانی امضا شده تا تعداد اتوبوس‌ها افزایش یابد. از آنجایی که حدود ۳۰۰۰ واحد اتوبوس برقی جزو برنامه‌های شهر تهران است این اقدام موجب جهش در خدمات‌رسانی شهر تهران خواهد شد. در صورت اجرای این برنامه بین جمعیت شهر تهران و خدمات حداکثر انطباق به وجود می‌آید و این مساله امکان توسعه شهر را نیز فراهم می‌کند.
شهردار تهران تاکید کرد: طرح جایگزینی تاکسی‌ها نیز جزو اقدامات شهرداری تهران است که اجرایی شده و تعداد تاکسی‌ها از ۷۲ هزار به ۱۱۰ هزار افزایش یاید. هدف این است که به سمت برقی‌سازی و نوسازی ناوگان تاکسیرانی برویم. در حال حاضر، شهرداری نوسازی ۲۷۶۵۰ تاکسی اجرا کرده که تاکنون حدود ۱۵۰۰ تاکسی برقی وارد شده است. همچنین، برای تحقق توسعه خدمات حمل و نقلی برنامه‌هایی در دست اجرا است که می‌تواند کاستی‌های حمل و نقلی سال‌های گذشته را جبران کند.
زاکانی افزود: به طور کلی افزایش تعداد و بهبود کیفیت اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها، بهبود خدمات حمل و نقل عمومی را به همراه دارد. این اقدامات به طور قطع ری مشکلاتی مانند آلودگی هوا و ترافیک نیز تأثیر می‌گذارد. به طورکلی ۸۳ درصد گازهای تولیدی و ۶۳ درصد ذرت معلق هوا مربوط به خودرو است. بنابراین حرکت به سمت توسعه ناوگان حمل و نقل و نوسازی خودروها با مدل‌های برقی می‌تواند زیست شهری در تهران را بهبود ببخشد.
شهرداری تهران در بخش تأمین انرژی مورد نیاز تهران برای جمعیت کنونی گفت: در بحث تأمین انرژی شهرداری تهران به موضوع پنل‌های خورشیدی پرداخته و لایحه‌ای به شورای شهر ارائه کرده که به تصویب رسیده است. تلاش‌ها بر این است که در شهرک‌سازی‌ها و مجموعه‌های مختلف از انرژی‌های پاک استفاده شود. البته هم اکنون شهرداری تهران نیز به شدت در حال توسعه انرژی‌های پاک است.
همچنین برنامه‌های مختلفی در شهرداری تهران برای بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش وابستگی به منابع فسیلی را در دست اجرا دارد. به طوری که در حوزه فضای سبز، شهرداری تهران به سمت بازچرخانی آب حرکت کرده است. تا افق ۱۴۱۰، تعهد بازچرخانی ۱۴۵ میلیون متر مکعب آب وجود دارد که تاکنون بالغ بر ۵۷ میلیون متر مکعب محقق شده و این نشان‌دهنده پیشرفت خوب برنامه‌هاست.
محسن پیرهادی، عضو شورای شهر تهران، با اشاره به مشکلات زیستی شهر تهران گفت: سال‌ها است که می‌خواهیم تهران را به شهری مدرن و هوشمند تبدیل کنیم، اما پیشرفت این هدف به دلیل معضلات زیربنایی، اجتماعی و فرهنگی با چالش مواجه شده است. در مقطع کنونی برای اینکه بتوانیم به برخی از مشکلات فائق آییم باید کارهای پژوهشی درباره شهر تهران انجام دهیم. شورای شهر تهران نیز در این زمینه اقداماتی انجام داده است. به طور قطع باید از تجربه کلانشهرهای دیگر و همچنین پژوهش‌های بین‌المللی استفاده کنیم.
وی افزود: افزایش بیش از حد جمعیت و رشد بی‌رویه حاشیه‌نشینی با کاهش کیفیت زندگی در تهران مرتبط است. در حال حاضر تهران به متراکم‌ترین و همچنین گران‌ترین شهر کشور تبدیل شده است. بخشی از این مسئله به مشکلات کلان مانند تورم بر می‌گردد، به طوری که چالش مسکن برای شهروندان مشکلاتی را به وجود آورده است. با این حال، مدیران شهری بدون توقف در حال تلاش برای بهبود وضعیت هستند، اما تهران همچنان از کمبودهای زیادی در شاخص‌های شهرنشینی رنج می‌برد.
طبق آخرین برآوردها، جمعیت این شهر نزدیک به ظرفیت واقعی آن است و این تاب‌آوری شهر تهران را کاهش می‌دهد. ۵۳ درصد مشکلات تهران مربوط به امور زیربنایی و تولیدی و ۴۷ درصد دیگر مربوط به مسائل اجتماعی و فرهنگی است. از جمله این مشکلات می‌توان به کمبود امکانات بهداشتی و درمانی، تخت بیمارستانی، بافت فرسوده شهری، مهاجرپذیری بالا و حضور فراوان اتباع بیگانه، ضعف در سیستم دفع پسماند و زباله، روند رو به رشد حاشیه‌نشینی، آلودگی شدید هوا، فرسودگی زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی و مترو، کمبود فضای آموزشی، ضعیف بودن زیرساخت‌های گردشگری، کمبود امکانات فرهنگی، تفریحی و ورزشی نظیر سینما و اقامتگاه، تغییر کاربری اراضی کشاورزی، ناتمام ماندن پروژه مسکن مهر و همچنین قرارگیری در مناطق پرخطر سیل و سیلاب به دلیل شیب و توپوگرافی نامناسب اشاره کرد.
یکی از عواملی که باعث تغییر کاربری اراضی از باغ و فضای سبز به مناطق مسکونی و افزایش بارگذاری جمعیتی شده، عدم توسعه متوازن در کشور است. هرچقدر میزان اشتغالزایی در مراکز شهرها و استان‌ها به ویژه در مناطق مرزی بیشتر شود به همان نسبت انتقال جمعیت به تهران کمتر می‌شود. دولت در سال‌های گذشته مشوق‌هایی برای انتقال جمعیت به استان‌ها در نظر گرفته بود و حتی مشوق‌هایی همچون افزایش حقوق برای کارمندان دولت اجرایی شد، اما این طرح‌ها چندان اثرگذار نبوده‌اند. حتی رئیس جمهور دولت چهاردهم اخیراً موضوع انتقال پایتخت را مطرح کرده است.
عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران، درباره موضوع انتقال پایتخت گفت: «این موضوع از سال‌ها پیش مطرح شده و قابلیت اجرایی ندارد. از سوی دیگر دولت آن را مطرح کرده و ارتباطی با شهرداری پیدا نمی‌کند، چراکه در صورت انتقال پایتخت، جمعیت مهاجرت نمی‌کند و این شهر به خدمات و زیرساخت نیاز دارد. بنابراین تغییری در امکانات یا خدمات شهری ایجاد نمی‌شود و متناسب با جمعیت کشور باید خدمات شهری توسعه پیدا کند.»
منطقه شهری تهران حدود ۱,۲۸۵ کیلومتر مربع است که شامل حومه‌های شهری و مناطقی که به شهر تهران پیوسته‌اند می‌شود. تهران به عنوان پایتخت ایران، نقش مهمی در اقتصاد، فرهنگ و سیاست کشور دارد. جمعیت شهر تهران سالانه حدود ۱.۲ درصد رشد می‌کند که در نتیجه افزایش تقاضا برای خدمات است.
در حال حاضر بسیاری از مناطق تهران همچون مناطق یک، دو، سه، شش، هشت، نه، ده، یازده و هفده بیش از جمعیت تعیین‌شده در طرح‌های بالادستی ساکن دارند. این مسئله به افزایش قیمت مسکن، افزایش بار ترافیکی و همچنین مشکلات ناشی از آلودگی و حتی افت فشار آب و گاز منجر شده است.
هوای تهران از سال ۱۳۵۵ شمسی (۱۹۷۶ میلادی) به آلودگی افزایش یافته است. این مسئله به دلایل مختلفی از جمله افزایش تعداد خودروها، فعالیت‌های صنعتی و کاهش سیاست‌های حفاظت از محیط زیست رخ داده است. بر اساس آمارهای رسمی، جمعیت تهران در سال‌های گذشته به شرح زیر است:
سال ۱۳۵۵: حدود ۵ میلیون نفر
سال ۱۳۶۰: حدود ۶ میلیون نفر
سال ۱۳۷۰: حدود ۷ میلیون نفر
سال ۱۳۸۰: حدود ۷.۰۷۰.۰۰۰ نفر
سال ۱۳۹۰: حدود ۸.۱۵۴.۰۵۱ نفر
سال ۱۴۰۰: حدود ۸.۶۹۲.۷۰۰ نفر
سال ۱۴۰۳: حدود ۹.۶ میلیون نفر
این افزایش جمعیت تهران منجر به افزایش امکانات بهداشتی و مراکز خرید شده است، اما فشار زیادی بر شاخص‌های محیط‌زیست و مصرف انرژی وارد کرده است. برای سنجش این وضع، ۳۲ شاخص مؤثر محیط‌زیستی در مناطق ۲۲ گانه تهران مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده که فشار زیست‌محیطی در تمام مناطق، به جز مناطق پنج، نه، بیست و یک، و بیست و دو، بسیار زیاد است.
منطقه یک بالاترین فشار زیست‌محیطی و منطقه بیست و دو پایین‌ترین فشار را در تهران دارد. همچنین در شاخص ترافیکی، مناطق یک، دو، هفت و بیست و یک فشار زیادی را تجربه می‌کنند، مناطق سه و دوازده فشار زیادی را تحمل می‌کنند و منطقه شش در حالت بحرانی قرار دارد. برآیند تمام این شاخص‌ها که به عنوان رتبه زیست‌پذیری مناطق ۲۲ گانه شناخته می‌شود، نشان می‌دهد که مناطق یک، سه، بیست و دو، هشت و پنج زیست‌پذیرترین مناطق تهران هستند و مناطق بیست، نوزده، هفده، پانزده و هجده کم‌زیست‌پذیرترین مناطق محسوب می‌شوند.
میزان ذخیره آب تهران به طور کلی حدود ۵۸۰ میلیون متر مکعب است که می‌تواند نیاز شهر را برای چند سال تأمین کند. این مقدار ذخیره‌سازی برای تأمین نیازهای آبی شهر در مواقع کم‌آبی طراحی شده است. میزان مصرف آب شرب در تهران حدود ۱۰۰۰ لیتر در ساعت است و با رشد جمعیت میزان مصرف نیز افزایش می‌یابد. به همین دلیل نمی‌توان از موضوع کم‌آبی و اهمیت پیش‌بینی مشکلات تأمین آب برای جمعیت بالاتر چشم‌پوشی کرد.
برنامه‌های جامع شهری ممکن است مناطقی را برای توسعه حومه و بهره‌برداری از زمین‌های اطراف مشخص کنند. افزایش وسعت شهر باید با توجه به حفظ تعادل میان توسعه و محیط زیست و همچنین تأمین زیرساخت‌های لازم صورت گیرد. در کل، اگرچه وسعت مشخصی برای افزایش محدوده شهری تهران نمی‌توان ارائه داد، اما با مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی دقیق، می‌توان به توسعه مناسب و پایدار دست یافت.
طبق آمارهای منتشر شده توسط شهرداری تهران، حدود ۵۰ هزار هکتار از مناطق تهران به بافت‌های فرسوده اختصاص دارد. این مناطق شامل تعداد زیادی از آپارتمان‌های قدیمی و فرسوده نیز می‌شود که نیاز به نوسازی و بهسازی دارند. در صورت اجرای برنامه‌های نوسازی و بهسازی گسترده، نیاز کمتری به توسعه فیزیکی تهران خواهد بود.
اما در مقطع کنونی، افزایش قیمت مصالح ساختمانی که منجر به افزایش هزینه ساخت هر متر آپارتمان در تهران به حدود ۲۰ میلیون تومان شده، چالش‌های زیادی را به مشکلات زیرساختی تهران اضافه کرده است، مگر اینکه دولت راهکارهای تسهیلی با نرخ بهره بسیار پایین را به صورت جدی‌تر اجرا کند.
مسئولان شهری و دولت باید با همکاری نزدیک و هماهنگ، تلاش‌های لازم را برای حل مشکلات زیربنایی و اجتماعی و افزایش تاب‌آوری شهر تهران ادامه دهند. اجرای برنامه‌های پایدار و جامع، به همراه نظارت و ارزیابی مداوم، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی شهروندان و افزایش تاب‌آوری تهران کمک کند. در این مسیر، مشارکت فعال مردم و نهادهای مدنی نیز بسیار حائز اهمیت است.
آگاه‌سازی و آموزش شهروندان در زمینه‌های مختلف زیست‌محیطی، اجتماعی و فرهنگی می‌تواند به کاهش مشکلات و افزایش پایداری شهر کمک کند. استفاده از تجربیات و پژوهش‌های بین‌المللی، به‌کارگیری تکنولوژی‌های نوین و افزایش شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها می‌تواند تهران را به یک شهر هوشمند و پایدار تبدیل کند.
با ورود پول حقیقی به صندوق‌های سهامی و اهرمی، بازار سرمایه تهران شاهد تحولات جدیدی…
به گزارش سرمایه فردا، مشروط‌سازی صدور انشعابات انرژی به رعایت مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان،…
کاهش فروش نفت ایران به مشکلات تامین ارز افزوده و به بازار طلا نیز تأثیر…
ظرفیت مراکز درمانی برای معتادان تهران به طور چشمگیری افزایش یافته است و هیچگونه محدودیتی…
تمدید مدیرعاملی مرتضی اعلمی در سازمان اتکا توسط سردار قریشی، جانشین وزیر دفاع و پشتیبانی…
جانشین وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در جلسه شورای هم اندیشی مدیران ارشد سازمان…