سرگردانی بورس در گرداب نوسانات ارز؛ آیا دلار نجات‌دهنده است؟

به گزارش سرمایه فردا، بازار سرمایه ایران در مواجهه با نوسانات نرخ ارز آزاد و توافقی، دچار شرایط پیچیده‌ای شده است. با وجود رشد چشمگیر نرخ ارز توافقی طی چند ماه اخیر، بورس همچنان واکنش مثبتی به این تغییرات نشان نداده است. در این مقاله، به بررسی اثر فاصله نرخ ارز آزاد و توافقی بر بورس و واکنش‌های بازار مالی به دلار پرداخته شده و عواملی که منجر به این وضعیت پیچیده شده‌اند، تحلیل می‌شوند.

پس لرزه‌های موضع‌گیری ترامپ در کاخ سفید که به نظر اثرات مهمی در ادامه مسیر بازار دارد.  بهمن بیش از آن که یک ماه اقتصادی باشد یک ماه پر حادثه سیاسی بود که همیشه پرخبر پیش رفته و باید ببینیم حاشیه‌های ترامپ و حضور آن چه تاثیری در بازار اسفند خواهد داشت. رفتار ترامپ در کنار رفتار و سیاست‌های داخلی و اقتصادیست که می‌تواند به بازار آسیب بزند. چشم اقتصاد  کل دنیا به رفتار اوست و به نظر از این پس بازار باید دست به عصاتر رفتار کرد و این نشان می‌دهد روزهای متفاوتی پیش روی ماست.

سورپرایز بورس با ارز

متفاوت از این نظر که هر روز ممکن است سورپرایز جدیدی را شاهد باشیم و این دقیقاً روی بازار ارز موثر است که او در چهار سال اول نیز پیاده کرد. بنابراین شاید به دنبال این باشد که آن را تکرار کند. اما اثر سیاست‌های اقتصادی داخلی به خصوص سیاست‌های ارزی و پولی و مالی بسیار تعیین کننده است.

در چند وقت اخیر قیمت ارز بازار آزاد حدود ۵۰ درصد و نرخ ارز نیمایی حدود ۶۰ درصد رشد داشته و این مسئله یک سیگنال تورمی به بازار داده اما تاکنون بورس به این موضوع واکنشی نشان نداده است.

پویان مظفری کارشناس اقتصادی گفت:« گزارشی از دیوان محاسبات کشور منتشر شد که در آن به علل رشد نرخ ارز پرداخته بود, اصلی ترین دلیل رشد نرخ ارز در این گزارش عدم رفع تعهدات ارزی توسط شرکت‌های صادراتی در صنایع پتروشیمی, پالایشی و فلزی بوده است.»

دلایل نوسانات ارزی

وی افزود: « در این گزارش مطرح شده که در سال ۱۴۰۳ حدود ۴٫۶ میلیارد دلار تعهدات سررسید گذشته صنایع پتروشیمی, پالایشی و فلزی بوده که معادل ۵۱ درصد از کل تعهدات این صنایع بوده است. اما چرا این گزارش برای بازار سهام مهم است, دلیل اصلی اینجاست که علت عدم رفع تعهد ارزی در کشور (یعنی نیاوردن دلار حاصل از صادرات به داخل کشور), پایین بودن نرخ دلار بازار ارز توافقی(تا پیش از این سامانه نیما) نسبت به بازار آزاد است. لذا شرکت صادرکننده در این شرایط میلی برای آوردن ارز حاصل از صادرات ندارد که عملا با نزدیک شدن نرخ بازار ارز توافقی به بازار آزاد این مشکل تا حدی حل خواهد شد.»

مظفری تاکید کرد: «این گزارش از دیوان محاسبات نشان می‌دهد پایین بودن نرخ بازار ارز توافقی نه تنها به ثبات ارزی کمک نمی‌کند بلکه اصلی‌ترین عامل بی ثباتی بازار ارز هم است. با انتشار این گزارش به نظر می‌رسد فشارها برای رشد نرخ بازار ارز توافقی افزایش یابد که این می‌تواند خبر خوبی برای کلیت بازار سهام است. اما تاکنون بیش از اینکه بازار ارز سیگنال مثبتی به بورس داده باشد این نوسانات نشان دهنده بی ثباتی اقتصاد شده است.»

شرط تداوم حفظ حاشیه سود نمادهای بورسی

همچنین علیرضا سادات کارشناس اقتصادی گفت: «از آنجایی که سود سال بعد شرکت‌ها با شرط تداوم حفظ حاشیه سود و  رشد فروش، سودهای جذاب ایجاد می کنند محرک خوبی برای رشد ارزش سهام می‌شود. گزارش‌های فعلی اصلاح و افزایش نرخ ارز را در دل خود ندارد و فقط تعدادی از شرکت‌ها سود تسعیر ارز را شناسایی کردند و هنوز جریان نرخ ارز و اصلاح آن در گزارش‌ها ننشسته است. »
وی افزود: « با روی کار آمدن ترامپ و نگرانی نسبت به صادرات نفت و همچنین دسترسی به ارز تمایل به خرید دلار افزایش پیدا کرده است. همین دلار ناآرام یکی از دلایل عدم پا پس کشیدن بانک مرکزی از سیاست های انقباضی است. مجموع روند متغیرهای اقتصادی ما را برای دوره ای که هم تورم بالا باشد و هم نرخ بهره آماده می کند.»

وی تصریح کرد:«از طرف دیگر محدودیت دامنه بلای جان بازار یکی از مواردی که تعادل بازار را به هم زده محدودیت دامنه ۳ درصدی است چون زمان اصلاح را طولانی کرده و اجازه نمی دهد براحتی بازار اصلاح خودشو انجام بده و به حمایت ماژور برسه و از بس این زمان اصلاح طولانی باعث فرار سهامداران  و باز بدلیل طولانی شدن اصلاح می‌شود. همچنین باعث ایجاد جو بدبینی بین سهامداران خواهد شد در مجموع کار درست نهایتا برنده است کار درست این بود که بعد از چند روز مقطعی، دامنه به حالت نرمال خودش برگرده الان همین طور کار درست این است که هر چه زودتر محدودیت اشتباه دامنه برداشته شود‌.»

تعیین سرنوشت بورس با نوسانات نرخ ارز و سیاست‌های اقتصادی داخلی و خارجی

براساس این گزارش با توجه به اینکه قبل از انتخاب ترامپ همه صبر کرده بودند تا نتیجه را ببینند به نظر حالا  این صبر و تماشاچی بودن برای تصمیم‌گیری ترامپ در قبال ایران تا حدودی رفتار سهامداران را توجیه می کند. درواقع جریان‌های پولی که در چنین روزهایی بیشتر حس تماشاچی بودن را دارند نشستند تا فضا کمی روشن‌تر و شفاف‌تر شده و دوباره در بازار حاضر باشند وارد بازارهای موازی شده‌اند. بازار همیشه به تحولات سیاسی وزنی فراتر از آنکه به شکل واقعی وجود دارد می‌دهد.

نوسانات نرخ ارز و سیاست‌های اقتصادی داخلی و خارجی همچنان نقش تعیین‌کننده‌ای در مسیر حرکت بازار سرمایه دارند. گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد که پایین بودن نرخ ارز توافقی نه تنها به تثبیت بازار ارز کمک نمی‌کند، بلکه اصلی‌ترین عامل بی‌ثباتی آن است. در نهایت، برای ایجاد شرایط بهتر در بازار سرمایه، نیاز به اصلاحات دقیق و هماهنگی بیشتر بین سیاست‌های ارزی و اقتصادی است تا بتوان بازار را از وضعیت فعلی خارج کرد و زمینه را برای رشد پایدار فراهم آورد.