بررسی رفتار سهامداران در بورس ایران

بورس تهران معاملات شنبه را توفانی و با رشد‌‌‌‌ چشمگیر همه شاخص‌ها و د‌‌‌‌یگر مولفه‌های مهم از جمله ارزش معاملات و تحرکات معامله‌‌گران حقیقی پشت‌سر گذاشت؛ به‌طوری‌که همزمان با جهش ۱٫۵۴درصدی شاخص کل، این نماگر از میانه کانال ۲میلیون واحد عبور کرد و در سطح ۲میلیون و ۸۶ هزار واحد قرار گرفت. شنبه روز خوبی برای اهالی بازار سهام بود و سنجه‌های آماری از رونق نسبی د‌‌‌‌ر این بازار حکایت د‌‌‌‌ارند.بااین‌حال همچنان نشانه‌هایی از ترد‌‌‌‌ید‌‌‌‌ میان معامله‌گران خرد قابل مشاهد‌‌‌‌ه است؛ نگرانی‌هایی که بیشتر از وضعیت متغیرهای اقتصاد‌‌‌‌ی نشات گرفته است.

 بررسی رفتار سهامداران نشان می‌دهد همزمان با اوج گرفتن تب سیاستگذاری‌های انقباضی به‌عنوان مانعی د‌‌‌‌ر برابر رشد‌‌‌‌ قیمت سهام، خروج پول حقیقی سرعت بیشتری گرفته است. بنابراین می‌توان روند نزولی بورس طی ماه‌های اخیر را متاثر از نگرانی‌های ‌اقتصاد‌‌‌‌ی مطرح کرد. اما در روز گذشته و برخلاف ماه‌های قبل، شاخص سهام روندی متفاوت به خود گرفت. شواهد امر نشان می‌دهد فعال بودن بازارهای ارز و طلا علاوه بر دو خبر مثبت در حوزه خودرویی‌ها و پالایشی‌ها، نقش مهمی را در صعود نماگرها در معاملات نخستین روز هفته ایفا کرده‌اند. کارشناسان بازار سرمایه معتقدند یکی از مهم‌ترین دلایل روند نزولی بورس از بهمن‌ماه به افزایش بی‌سابقه نرخ سود سپرده بانکی باز می‌گردد.

اما به نظر می‌رسد در صورتی که تحرکات قیمتی در بازارهای ارز و طلا ادامه داشته باشد، می‌تواند شوک منفی تحمیلی حاصل از تبعات نرخ سود بهره به بازار سهام را خنثی کند و شرایطی را رقم بزند تا سمت تقاضا تقویت شود. در‌حالی‌که بورس ۲۳۰ روز معاملاتی را پشت‌سر گذاشته اما شاخص سهام همچنان زیر کانال ۲٫۱میلیون واحد قرار دارد. این در حالی است که دماسنج اصلی بورس در ۱۴ فروردین‌ماه سطح کنونی را لمس کرده بود. حال با توجه به همگرایی بورس با بازارهای موازی در روز گذشته این پرسش مطرح می‌شود که صعود مذکور تا کجا ادامه دارد؟ با توجه به اینکه رشد اخیر رابطه معناداری با رشد بازارهای موازی دارد، باید دید در این بازارها چه اتفاقاتی رخ خواهد داد. از ابتدای زمستان همه بازارهای دارایی روند صعودی به خود گرفتند اما بورس نتواست رقبای خود را در این مسیر همراهی کند.

بنابراین یکی از سناریوهای کنونی به یک نکته مهم اشاره می‌کند، اینکه اکنون زمانی است که بورس می‌تواند جاماندگی خود نسبت به بازارهای دیگر را جبران کند. این سناریو از دو منظر می‌تواند محتمل به نظر برسد. نخست اینکه ارزندگی بازار و P/E آن در محدوده‌ای قرار دارد که خرید سهام را منطقی جلوه می‌دهد. اکنون سهام بسیاری از شرکت‌ها از خطوط قرمز ارزندگی عبور کرده‌اند. این در حالی است که بازارهای دیگر با حباب قیمتی مواجه هستند. اگر فرض را بر این بگذاریم که از سرعت افزایش نرخ دلار کاسته شود و در این میان ریسک جدیدی به بازار اضافه نشود، ترس سهامد‌‌‌اران از جا ماند‌‌‌ن از مسیر رونق بازارها می‌تواند رنگ ببازد. اما باید دید سناریوی «ورود بازار به رشد» از منظر تکنیکال تا چه میزان امکان‌پذیر است. شاخص کل بورس، به لحاظ تکنیکالی در محدوده کف کانال صعودی تشکیل شده در چند ماه اخیر است و احتمالا واکنشی را به سقف و کف این کانال خواهد داشت.

اگر متغیرهای اقتصادی از بازار سهام حمایت کنند، احتمالا مثبت‌های اخیری که شامل شاخص کل شد، می‌تواند در نتیجه حمایت مورد اشاره باشد و بازار را تا سقف کانال محدوده ۲میلیون و ۳۰۰هزار واحد بالا بکشد. از این رو باید گفت هر دو عامل در حالتی می‌توانند به کمک بازار بیایند که شوک منفی جدیدی به بازار وارد نشود، در غیر این صورت همان‌طور که در ماه‌های اخیر مطرح بوده است، ارزندگی سهام موضوع تازه‌ای نیست. با این وجود پول حقیقی به‌سرعت در مسیر خروج قرار گرفته است. بررسی روند بورس حاکی از این است که شاخص سهام با ورود به زمستان ۵٫۵۹درصد از ارتفاع خود را ازدست داده و مبلغی به میزان ۸۹۹۵میلیارد تومان سرمایه خرد و حقیقی از گردونه سهام خارج شده است که آمار تامل‌برانگیزی محسوب می‌شود.

ثبت این آمار مایوس‌کننده در حالی است که چهار مولفه تاثیر‌گذار بر بازار، از جمله انتظارات مثبت برای گزارش‌های ۹ماهه شرکت‌ها، و تد‌‌‌‌اوم رشد‌‌‌‌ قیمت‌ها د‌‌‌‌ر بازارهای داخلی و خارجی نتوانستند ریسک‌های حاکم بر بازار را تقلیل د‌‌هند‌‌ و منجر به رشد‌‌ قیمت‌ سهام شوند‌‌. هرچند طی ماه‌های اخیر، بورس تهران ابرنوسان‌های شدیدی را به خود دید، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد طی ۲۳۰ روز معاملاتی ۱۴۰۲ بورس تنها با رشد ۶٫۴۳درصدی، همچنان قعرنشین بلامنازع در میان بازارهای ارز (۲۰درصد رشد) و طلا (۱۱درصد رشد) است. با وجود اینکه آمارها نشان می‌دهد نگاه بلندمدت به سرمایه‌گذاری در این بازار، سود مناسبی را به ارمغان می‌آورد اما ریسک‌پذیری بالای بورس از وضعیت متغیرها و نداشتن تسلط کافی به تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال از سوی سهامداران خرد، بازار مذکور را به بازاری مخاطره‌آمیز برای سرمایه‌گذاران خرد در میان دیگر گزینه‌های سرمایه‌‌گذاری، مبدل کرده است.

ورق معاملات برگشت

با قرار گرفتن دماسنج تالار شیشه‌ای در محدوده ۲میلیون و ۸۶هزار واحد در دوازدهمین روز اسفند‌ماه ورق بورس برگشت. با وجود اینکه عوامل منفی دست به دست هم داده بودند تا سهام با اصلاحی فرسایشی همراه شوند، بورس‌بازان روز گذشته رقبای خود را همراهی کردند تا به‌رغم تداوم دستورالعمل‌هایی که محدودیت‌ها را افزایش می‌‌دهد، رنگ سبز را در تالار شیشه‌ای مشاهده کنند. دیروز حرف‌وحدیث‌های پیرامون تجدید ارزیابی در گروه‌های خودرویی، افزایش نرخ محصولات و خارج شدن احتمالی این گروه‌ها از زیان تا افزایش نرخ دلار آزاد، معاملات بازار را با رونق همراه کرد. در این روز همه نماگرهای بورسی به صورت یکپارچه رشد کردند. پس از رشد ۱٫۵۴درصدی بازار، صف‌های خرید نیز فعال شدند. به این ترتیب بازار ورود پول ۴۶۹میلیارد تومانی را ثبت کرد. این میزان ورود پول از ۴شهریور سال جاری تاکنون بی‌سابقه بوده است.

از رفتار معامله‌گران در روز شنبه می‌توان این‌طور استنباط کرد که سهامدارانی که قصد نقد کردن سهام خود را داشتند تا حدودی از تصمیم خود منصرف شدند و به انتظار روز کاری بعد ‌نشستند. در صورتی که روند صعودی بورس تداوم یابد، وضعیت نقدشوندگی بازار نیز تغییر مسیر خواهد داد. ارزش معاملات خرد‌‌‌‌ سهام نسبت به روز چهارشنبه نیز بیش از ۶۵د‌‌‌‌رصد‌‌‌‌ افزایش یافت، که بیشترین افزایش درصدی روزانه از ۱۹اردیبهشت‌ماه محسوب می‌شود. در روز گذشته ارزش معاملات خرد (سهام و حق تقدم در بورس و فرابورس) به رقم ۴۸۰۴میلیارد تومان رسید که بیشترین مقدار از ۳بهمن محسوب می‌شود. شاخص هموزن نیز رشد ۱٫۴۷درصدی نمایش مطلوبی را نشان داد. اوضاع در بازار فرابورس هم مساعد بود و هر دو نماگر این بازار توانستند رشد ۱٫۳۴ و ۱٫۴۵ درصدی را ثبت کنند.

در بسیاری از نمادها دیروز شاهد رشد قیمت بودیم اما همچنان هراس از تداوم افت قیمت‌ سهام و جو هیجانی ناشی از کنترل انتظارات تورمی از مهم‌ترین مباحث در میان بورسی‌ها بود. به این ترتیب بازار سهام که در ماه‌های اخیر دوره‌های کاهشی را تجربه کرده، در اتفاقی کم‌سابقه طی سال جاری رشد خوبی را ثبت کرد. اما در عین حال تحلیلگران بر این باورند که سرمایه‌گذاران نباید در بورس به دنبال کسب سود نامتعارف یا به‌اصطلاح نجومی در زمانی اندک باشند./دنیای اقتصاد