نقش پتروشیمی‌ها در میزان انتشارات کربن

به گزارش سرمایه فردا، هوای آلوده و افزایش انتشار کربن، دو موضوعی هستند که در سال اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده‌اند. به همین مناسبت، در روز ملی صنعت پتروشیمی، با یوسف باقریان، معاون بازرسی کالا و تجهیزات شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران گفتگو کردیم تا نظراتش در مورد این صنعت حیاتی و تاثیراتش بر محیط زیست را بدانیم.

در شرایطی که پتروشیمی به عنوان موتور محرک صنعت و اقتصاد کشور شناخته می‌شود، کنترل آلودگی و کاهش تهدیدات زیست‌محیطی اهمیت بسیاری دارد. در این مصاحبه، به بررسی ارتباط فعالیت‌های پتروشیمی با میزان انتشار کربن و راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار در این صنعت پرداخته‌ایم. در ادامه این گفت‌وگو، از دیدگاه‌های مختلف این موضوع حساس مطلع خواهید شد.

لطفا از نقش بازرسی در صنایع پتروشیمی برای ما بفرمایید و اینکه چه پیشرفت‌هایی در فناوری‌های این حوزه در کشور صورت گرفته است؟

صنعتی که بازرسی به‌صورت تخصصی وارد آن شد، صنعت استخراج نفت بود. پس از آن، پالایشگاه‌ها نیز مشمول انجام بازرسی شدند و در نتیجه، پتروشیمی‌ها نیز از ابتدا با بازرسی عجین بوده‌اند و تمامی مراحل ساخت، نصب و راه‌اندازی براساس استانداردها بازرسی می‌شود.

در ایران، پس از انعقاد قراردادهای ساخت یک پلنت یا واحد صنعتی، قرارداد بازرسی نیز تنظیم می‌شود. از زمانی که تجهیزات در وندورها در حال ساخت هستند، بازرسین حضور دارند و کلیه مراحل ساخت تجهیزات، حمل، نصب و راه‌اندازی تحت نظارت آن‌ها قرار می‌گیرد.

به طور کلی، فناوری این حوزه در دنیا دستخوش تحولات زیادی بوده است. اما با توجه به تحریم‌ها و فاصله‌های پیش‌آمده در تعاملات بین‌المللی، متأسفانه دستیابی به این سطح فناوری برای کشور بسیار دشوار است.

با توجه به تغییرات اقلیمی و تأثیرات زیست‌محیطی، چه اقداماتی برای کاهش آثار منفی تولیدات پتروشیمی از جمله انتشار کربن در این صنعت انجام شده است و بازرسی چگونه این روند را کنترل می‌کند؟

بیشترین میزان تولید آلاینده‌ها در صنایع مختلف، مربوط به صنایع نفت، گاز و پتروشیمی است. با این وجود، بسیاری از کشورهای دنیا به نوآوری‌های کارآمدی در این زمینه دست یافته‌اند.

در حالی که کشورهای پیشرو از طراحی‌های پیشرفته و به‌روز بهره‌مند هستند، پتروشیمی‌های ایران با طراحی‌های قدیمی و مستهلک مواجه‌اند. این امر منجر به تولید آلایندگی بیشتری در مقایسه با نسل‌های جدید پتروشیمی‌ها می‌شود.

به نظر شما چالش‌های اصلی که صنعت پتروشیمی ایران با آن مواجه است، چیست و چه خلاهایی را در بازرسی این صنعت مشاهده می‌کنید؟

اولین چالش مهم در این زمینه، تأمین خوراک پتروشیمی‌ها است. با توجه به اینکه اغلب پتروشیمی‌های ما بر پایه گاز و میعانات گازی طراحی شده‌اند، ناترازی‌های موجود در این منابع انرژی، ابتدا منجر به نارسایی در تأمین خوراک پتروشیمی‌ها می‌شود. این مشکل، در نهایت مانع تولید بهینه شده و عدم تعادل در هزینه‌های ثابت و اصلی را به همراه دارد. همین امر موجب شده است که طی ۳۰ سال اخیر، شاهد کاهش سوددهی پتروشیمی‌ها از ۷۰ درصد به ۱۰ درصد باشیم.

دومین چالش بزرگ، مربوط به تکنولوژی و ورود آن به کشور است. تجهیزات پتروشیمی عمدتاً توسط کشورهای اروپایی و آمریکا تولید و طراحی می‌شوند و دسترسی به آن‌ها مشکل است. علاوه بر این، با توجه به مدت زمان سپری شده، مشکلاتی نظیر عدم وجود قطعات یدکی نیز وجود دارد.

سومین چالش مهم این صنعت در کشور، قیمت خرید محصولات پتروشیمی ایرانی در بازار جهانی است. محصولات پتروشیمی ایرانی با قیمتی پایین‌تر از ارزش واقعی خود و کمتر از کشورهای دیگر در معاملات بین‌المللی عرضه می‌شوند.

وضعیت فرسودگی پتروشیمی ایران و ارتباط آن با میزان انتشار کربن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

فرسودگی در برخی واحدهای صنعتی پتروشیمی به حدی است که این واحدها نه‌تنها از تکنولوژی کافی برخوردار نیستند، بلکه فعالیت آن‌ها نیز از منظر صرفه‌اقتصادی و انتشار کربن زیان‌آور تلقی می‌شود. بنابراین، بهتر است این واحدها هرچه زودتر از دور فعالیت خارج شوند.

خصوص آلودگی هوا، اولین مقصران اصلی شامل آلایندگی خودروها، کیفیت پایین سوخت و خودروهای بی‌کیفیت هستند. ایران جزو معدود کشورهایی است که دو خط انرژی (برق و گاز) را به مصارف خانگی رسانده است. این موضوع موجب شده تا شاهد تعدد موتورخانه‌ها به عنوان آلاینده‌های ثابت باشیم، که نظارت، معاینه فنی و تنظیمات نیز برای آن‌ها انجام نمی‌گیرد.

بخش سوم شامل فرآیند زباله‌سوزی است و در نهایت، خلا اندازه‌گیری آلایندگی در صنایع پتروشیمی کشور است. اگرچه کمتر از ۱۰ درصد سهم آلودگی هوا در کشور به این صنعت برمی‌گردد، اما حتی بزرگ‌ترین هلدینگ‌های پتروشیمی در کشور نیز با مشکلاتی نظیر نبود راه‌های اصولی و اندازه‌گیری آلایندگی درگیر هستند.