فریبا نظری: جامعه از اعضای زنده و پویا در طبقات، ردهها و گروههای مختلف اجتماعی تشکیل شده است. در بسیاری از جوامع این اعضا برای رسیدن به تغییرات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی یا فرهنگی که از نظر آنها ضروری است. جامعه بطور جمعی با برنامه یا بدون برنامه از پیش تعیین شده دست به اعتراضاتی برای رسیدن به تغییرات مورد نظر میزنند. این اعتراضات جمعی میتواند به سوی شکلگیری جنبش پیش رود و با اعتصاب، تجمع، تحصن همراه با مطالبات مشخص و تشکیل گروههای منسجم و مرتبط با یکدیگر همراه باشد. البته گاهی آشفتگی و درگیری و منازعات خشونتورزانه نیز ازسوی گروهی از کنشگران یا نظام حکمرانی به این اعتراضات نفوذ خواهد یافت.
آگاهی اعتراضات مردم جوامع مختلف از ویژگیهای زندگی دوران مدرن مانند حقوق شهروندی، عدالت اجتماعی، رفاه، آزادی بیان، پاسخگویی و شفافیت سیاسی حاکمیت است. داشتن احساس امنیت در حوزههای مختلف زندگی؛ از عوامل شکلگیری جنبشهای متعدد و ارادهی جوامع برای کنش جمعی با هدف تغییر در جهت داشتن یا حفظ و افزایش این ویژگیهاست.
اگر جنبشهای اجتماعی را یک مثلث ببینیم و چگونگی پیدایش آنها، چگونگی برخورد نظام حکمرانی با آن و نیز چگونگی تداوم آن توسط کنشگران معترض جنبش را اضلاع این مثلث در نظر بگیریم. هر یک از ضلعها محوری بسیار مهم است که قابلیت و شرایط تبدیل شدن جنبش به پدیدهی انقلاب را در درون خود نهفته داشته است. میتواند به بروز و فعلیت آن یاری برساند یا جنبش را از تبدیل شدن به انقلاب و پیامدهای آن دور کند و بر دستیابی به تحولات آن متمرکز شود.
در واقع برخلاف تصور نظامهای سیاسی جوامع مختلف، این تنها کنشگران جنبشها و اعتراضات اجتماعی و سیاسی نیستند که در نوع دستیابی به مطالبات خویش تاثیرگذارند. تداوم و شکل جنبش از نظر گسترهی جغرافیایی، انبوهی جمعیت، خشونتورزی یا خشونتپرهیزی، تبدیل شدن به شورش و انقلاب و درگیری، و سرعت و صورتهای مختلف اعتراضات را تعیین میکنند. بلکه نوع رویارویی و کنش حاکمیت جوامع با جنبشهای اعتراضی نیز به همان اندازه و حتی در سهمی افزونتر بر این عوامل و برونداد آنها تاثیرگذار است.
حاکمان جوامع معمولاً پس از سرکوب جنبشها و کنشگران آنها، احساس پیروزی کرده و کنشهای جمعی اعتراضی را پایان یافته میپندارند و این درست نقطهای است که مسیر و جهت جنبش را برای آینده مشخص میسازد.
پس از انقلاب سال ۵۷، از نخستین اعتراضات مخالفت زنان با قوانین تبعیض آمیز جنسیتی و حجاب اجباری بود. بعد از پایان جنگ هشت ساله نیز در دورانی که به سازندگی شهرت یافت. به دلیل فراغت جامعه از جنگ و سپری شدن بیش از یک دهه از تغییر نظام سیاسی، گروههای پراکندهای از جامعه به وضعیت بد اقتصادی زندگی خود اعتراض کردند. البته همهی اعتراضات از نظر هدف، نوع و تعداد کنشگران، مطالبات، رخداد و زمینهی آغازین و گسترهی جغرافیایی یکسان نیستند.
پیشبینی بورس با دلار ۱۲۵ هزارو تومانی کاری بسیار پیچیده ای نیست و شرکتهای صادراتی…
نخستین اپیزود «آرتفِر تهران» با عنوان «اُپن پیپر» در روزهای میانی آذرماه ۱۴۰۴، کانون پرورش…
بیانیه تازه شورای همکاری خلیج فارس بار دیگر ادعاهای تکراری درباره جزایر ایرانی را تکرار…
پایان سال ۲۰۲۵ میلادی نه فقط یک جمعبندی از آمار فروش و تولیدات سینمایی جهان…
پهلو گرفتن کشتی «استانبول بریج» در بندر فلیکساستو انگلیس تنها یک رویداد تجاری نبود؛ این…
افزایش بیسابقه قیمت چوب طبیعی و بیاعتمادی خریداران به بازار سنتی، مسیر تازهای را در…