پایگاه خبری سرمایه فردا

افشای گزارش محرمانه آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا درباره ناکامی حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران، نه‌تنها روایت رسمی کاخ سفید را زیر سؤال برد، بلکه به برکناری ژنرال جفری کروز، رئیس این آژانس، منجر شد. این اقدام، نمادی از ترجیح وفاداری سیاسی بر تحلیل‌های میدانی در دولت ترامپ است؛ الگویی که رسانه‌های آمریکایی آن را نشانه‌ای از سیاسی‌سازی نهادهای اطلاعاتی و سرکوب حقیقت برای حفظ تصویر «آمریکای قدرتمند» می‌دانند. برکناری کروز، حالا به نماد تعارض میان واقعیت‌های امنیتی و روایت‌های تبلیغاتی بدل شده است.

نشست اخیر میان رؤسای جمهور آمریکا و روسیه در آلاسکا، فراتر از مذاکره‌ای درباره بحران اوکراین، به نمایش پیچیده‌ای از بازآرایی قدرت‌های جهانی بدل شد. انتخاب آلاسکا با پیشینه‌ای نمادین، نشانه‌ای از تلاش واشینگتن برای مهار چین از مسیر تعامل با مسکو بود؛ تلاشی که با نمادهای شوروی‌گرایانه، نمایش‌های نظامی و پیام‌های چندلایه همراه شد. این دیدار، نه‌تنها آزمونی برای سنجش تمایلات راهبردی روسیه، بلکه پیامی هشدارآمیز برای پکن و نشانه‌ای از بازتعریف مثلث ژئوپولیتیک آمریکا-روسیه-چین در نظم جهانی آینده بود.

در شرایطی که سه کشور اروپایی بار دیگر از «مکانیسم ماشه» به‌عنوان ابزاری برای فشار سیاسی علیه ایران یاد می‌کنند، این سازوکار حقوقی که قرار بود ضامن اجرای تعهدات باشد، به حربه‌ای برای نقض همان تعهدات تبدیل شده است. یادداشت پیش‌رو با بررسی ابعاد حقوقی، دیپلماتیک و عملیاتی این اقدام، نشان می‌دهد چگونه ایران می‌تواند با استناد به اصول بنیادین حقوق بین‌الملل و ایجاد اجماع جهانی، اعتبار این بازی سیاسی را زیر سؤال ببرد. پیام روشن تهران باید این باشد: ما در برابر قانون ایستاده‌ایم، نه در برابر قدرت‌طلبی بی‌قانون.

دونالد ترامپ، فراتر از یک رئیس‌جمهور، نماد تحول در سیاست خارجی آمریکا است؛ از انزواگرایی فعال تا رقابت بی‌پرده با چین، از تاکتیک‌های پرریسک تا بازتعریف نقش آمریکا در جهان. در این تحلیل، نگاهی داریم به پیوستگی‌ها و تفاوت‌های ترامپ ۱ و ۲ و پیامدهای آن برای ایران و نظم جهانی.

جدال فرماندار کالیفرنیا و ترامپ بر سر استفاده از گارد ملی برای سرکوب مخالفان منجر شد که شکاف بین مقامات آمریکا نمایان شود.

در حالی‌که شورای حکام صرفاً با صدور قطعنامه نمی‌تواند فرآیند مکانیسم ماشه را فعال کند، اما اعلام رسمی «نقض فاحش» از سوی کشورهای اروپایی می‌تواند زنجیره‌ای از گام‌های حقوقی را آغاز کند که نهایتاً به بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل منتهی خواهد شد—فرآیندی که هیچ عضوی از شورای امنیت، حتی روسیه و چین، قادر به وتوی آن نیستند.

در حالی که مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا در آستانه شکست قرار گرفته، اروپا تحت فشار قرار دارد تا «مکانیسم ماشه» را فعال کند؛ اقدامی که می‌تواند تحریم‌های گسترده‌ای را دوباره علیه تهران اعمال کند. در همین حال، ایران هشدار داده است که واکنشی شدید نشان خواهد داد، از جمله گسترش برنامه هسته‌ای و خروج احتمالی از NPT. این تنش‌ها می‌تواند پیامدهای ژئوپلیتیکی گسترده‌ای داشته باشد.

مذاکرات پرونده‌ی انرژی هسته‌ای ایراندر آستانه ورود به تنشهای جدید است که بخشی از این مسأله ناشی از ضعف مقامات آمریکایی است.

ایران تلاش کرده با پیشنهادهای اقتصادی، زمینه پذیرش برخی شروط را فراهم کند، اما در آمریکا، شواهدی دال بر تبدیل این موضوع به دستور کار رسمی وجود ندارد. آنچه محتمل به نظر می‌رسد، یک توافق موقت و محدود درباره برنامه هسته‌ای است که تحقق آن به دور بعدی مذاکرات وابسته خواهد بود.