چشمه نور مرکز جهش فناوری در ایران

به گزارش سرمایه فردا، یکی از بزرگترین طرح‌های علمی کشور در راستای سند چشم انداز ۱۴۰۴ چشمه نور است که با ابلاغ مقام معظم رهبری در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسید و مأموریت اجرای این طرح بزرگ ملی به پژوهشگاه دانش‌های بنیادی سپرده شده است و تکنولوژی ساخت تجهیزات شتابگر چشمه نور در بسیاری از صنایع دیگر مانند ساخت تجهیزات پرتو درمانی، سیستم‌های تصویر برداری پزشکی ساخت نیمه هادی ها ساخت تجهیزات مرتبط با تست ماهواره ها و فناوری ساخت تجهیزات فرستنده‌های رادیویی و تلویزیونی و غیره کاربرد دارد و در آینده موجب پیشرفت و توسعه بسیاری از بخشهای فناورانه کشور خواهد شد.
هفته گذشته جمعی از خبرنگاران رسانه های داخلی در تور فناورانه بازدید از چشمه نور ایران حضور پیدا کرده و از شرکت های دانش بنیان و نوآورانه و پروژه های آنها بازدید کردند.

مأموریت طرح چشمه نور ایران
مأموریت طرح چشمه نور ایران ایجاد بزرگترین تسهیلات آزمایشگاهی و مرکز تحقیقات تجربی بین رشته ای در ایران و در منطقه جهت انجام تحقیقات و آزمایش‌های پیچیده و پیشرفته در علوم مختلف به منظور افزایش توان علم و فناوری و اثر بخشی در حوزه های مهندسی صنعت و سلامت در راستای اقتصاد مقاومتی و دانش بنیان است که خود توسعه پایدار و رشد اقتصادی رفاه و امنیت اجتماعی اقتدار ملی و رقابت پذیری در سطح جهانی را در پی خواهد داشت و نقش پررنگی در تشخیص و درمان بیماریها دارند به همین دلیل به یک ابزار توانمندی در علم پزشکی تبدیل شده و در پژوهشهای صنعتی به ویژه در صنایع نفت و گاز اکتشاف ،معدن الکترونیک داروسازی مواد غذایی آرایشی بهداشتی به طور وسیع از این فناوری استفاده می شوند.

آرش صادقی پناه معاون علمی و فنی طرح چشمه نور با اشاره به اینکه پژوهشگاه دانش های بنیادی در سال ۱۳۶۸ تاسیس شد، گفت: در حال حاضر ۹ پژوهشگاه و ۹ آزمایشگاه دارد و تا کنون ۳۶۰ همایش برگزار کرده است و تا کنون ۳۰ جایزه بین المللی کسب کرده است.
او با بیان اینکه پژوهشگاه همواره در لبه مرز دانش حرکت کرده است افزود: تا کنون ۲ هزار و ۶۰۰ مقاله در مجلات بین المللی و ۲۱مقاله در مجلات علمی منتشر کرده است.
صادقی پناه با تاکید براینکه همکاری بین المللی با پژوهشگاه های خارجی وجود دارد اظهار کرد هزار و ۵۰۰ نفر از اساتید پژوهشگاه های خارجی در پژوهشکده دانش های بنیادی حضور پیدا کردند.
او با اشاره به اینکه چند طرح ملی هم اکنون در دست اجرا است، گفت: یکی از این پروژه ها رصد خانه ملی است. همچنین چند آزمایشگاه مرجع در حال تجهیز هستند و پشتیبانی دامنه ir. در این پژوهشکده انجام شده است.
او با اشاره به اینکه یکی از مهم ترین طرح های کلان چشمه نور است که با نام شتاب گر ملی هم معرفی می شود، گفت: چشمه نور یک آزمایشگاه به ابعاد یک استادیوم فوتبال است و داخل آن یک شتاب دهنده وجود دارد که الکترون ها را شتاب می دهند و اشعه ایکس همدوست تولید می کنند و برای تصویربرداری در ابعاد نانو متر مورد استفاده قرار می گیرد و کاربرد‌های صنعتی دارد.

شناسایی ویروس ها و باکتری ها با استفاده از شتاب‌دهنده خطی
معاون علمی و فنی طرح چشمه نور با بیان اینکه سرعت تابش اشعه ایکس شتاب دهنده بسیار بالاتر از سایر شتاب دهنده ها هست، گفت: تصاویر به دست آمده از این تابش ها از وضوح و شفافیت بالایی برخوردار است به همین دلیل در شناسایی ویروس ها و باکتری ها در بدن بیماران کاربرد دارد.
همچنین فرهاد سعیدی هماهنگ کننده فنی چشمه نور در آزمایشگاه درباره شتاب دهنده خطی گفت: برای هدایت ذرات باردار به میدان مغناطیسی برای اینکه به سرعت نور برسد نیاز است از مغناطیس ها استفاده کنیم.
او با بیان اینکه مغناطیس ها با ضربه زدن منجر به چرخش می شود افزود: مگنت های زرد اصلاح سایر مگنت ها را برعهده دارد و مجموع فرایندها منجر به تولید مگنت چهار قطبی در این آزمایشگاه ها شده است.
وهابی حقیقت مدیر اجرایی طرح چشمه نور با اشاره به اینکه دستگاه مگنت ها دارای طراحی خاص است گفت: شرکت ها بر مبنای داده های تجربی این مگنت ها را طراحی می کنند و عملا دستگاه تو لید کننده آن در بازار موجود نیست به همین دلیل امکان تبدیل ایده به محصول شکل گرفته است.

شتاب‌دهنده ها برای پرتودرمانی و تشخیص سرطان
صادقی پناه در ادامه اضافه کرد که ما به شرکت ها یاد می دهیم که چگونه بر مبنای نقشه ارائه شده مگنت ها را طراحی و تولید کنند.در حال حاضر با شرکت های مختلف و بر مبنای فناوری شرکت ها ساخته می شود به همین دلیل با فناوری های مختلف محصول تولید می کنند.

او با اشاره به اینکه از شتاب‌دهنده ها برای پرتودرمانی و تشخیص سرطان استفاده می شود، گفت: در حال حاضر دستگاه های پرتودرمانی در کشور وجود دارد اما خارجی هستند و برای روش های درمانی با یون های سنگین و تابش های سیپروتون بکار گرفته می شود هرچند در کشور متخصص کافی برای استفاده از این دستگاه ها وجود ندارد.

صادقی پناه با اشاره به اینکه نخستین شتابدهنده خطی با ۹۰ درصد ساخت داخل ساخته شد و ۲ مگاوات ظرفیت نامی آن است، گفت: این سیستم در تست ها هم بالاتر از این ظرفیت مورد استفاده قرار گرفته و موج بسامد رادیویی را به داخل شتابدهنده هدایت می کند.
او با تاکید بر اینکه در حال همکاری برای ساخت لامپ های با توان بالاتر هستیم، افزود: در دانشگاه شریف لامپ های با توان بالا ساخته شده و تست های آن هم موفقیت آمیز بوده است.

تولید متناسب با فناوری
همچنین فرهاد سعیدی با اشاره به اینکه در حال حاضر به شرکت های مختلف ایرانی مشاوره می دهیم گفت: تولید مگنت ها توسط بعضی شرکت ها ممکن نبود اما با ارائه راهکارها به تناسب فناوری که در اختیار دارند توانسته اند مگنت هایی تولید کنند.

در داخل ساخت انواع الکترو مغناطیسهای دو قطبی چهار قطبی و شش قطبی ساخت مغناطیس نوسان ساز، ساخت محفظه خلاء ساخت تفنگ الکترونی و ساخت میز اندازه گیری پروب،هال انجام شده است.امروزه زیرساخت‌های بزرگ علمی صنعتی به دلیل تأثیر عمیقی که بر سیاست، اقتصاد کلان، دانش، صنعت، جامعه و محیط زیست می‌گذارند جایگاه ویژه ای در جوامع توسعه یافته دارند به طوری که بخش قابل توجهی از منابع مالی و انسانی این کشورها به طرحهای کلان ملی و بین المللی اختصاص می‌یابد.