ملاک انتخاب مدیران مناطق آزاد

یوسف علوی تبار: رئیس‌جمهور پزشکیان ملاک‌هایی برای انتخاب مدیران دولت چهاردهم اعلام کرده است. این ملاک‌ها به گونه‌ای است که نه فقط برای دولت پزشکیان، بلکه اساسا برای هر دولتی در جمهوری اسلامی ایران کارآمد و مشکل‌گشا است. مشکل‌گشا است، به این دلیل که زمینه‌ای فراهم می‌کند تا منظومه مدیریتی کشور از چهارچوب‌های تنگ و آسیب‌زای انتخاب مدیران براساس روابط سیاسی، جناحی یا روابط شخصی فراتر برود. مهم‌ترین این شاخص‌ها کارآمدی، تخصص، سلامت و بومی بودن است.

نکته اینجا است که از قرار معلوم در انتخاب مدیران مناطق آزاد و ویژه تجاری کشور نیز همین شاخص‌ها اعمال می‌شود. رضا مسرور، دبیر شورای عالی مناطق آزاد این را اعلام کرد. مسرور طی متنی که در شبکه اجتماعی «اینستاگرام» منتشر کرد، نوشت: «در انتخاب مدیران مناطق آزاد، کارآمدی و سلامت و استفاده از نیروهای متخصص بومی، به همراه پذیرش تفکر رئیس‌جمهور مدر توجه قرار می‌گیرد.» متن منتشر شده از سوی مسرور، آینده مدیریتی مناطق آزاد کشور را نشان می‌دهد. اما این آینده به چه شکل خواهد بود؟ و این رویکرد اعلامی، چه پیامدی برای مناطق آزاد خواهد داشت؟

ملاک قراردادن شاخص‌های کارآمدی، تخصص، سلامت و بومی بودن، باعث نجات مدیریت مناطق آزاد از مدیریت‌های سیاسی یا مدیریت‌های مبتنی بر وابستگی‌های حزبی و ارتباطات سیاسی می‌شود. براین اساس، برای هر منطقه تجاری یا هر جایگاه مدیریتی، فردی انتخاب خواهد شد که توانایی و کارآمدی مدیریتی خود را اثبات کرده باشد، با حوزه کاری خود آشنا بوده و تجربه قابل ارائه داشته باشد. مهم‌تر از همه اینکه از لحاظ اقتصادی سالم بوده و انگیزه کافی برای مقابله با فسادهای احتمالی را داشته باشد. البته شاخصی چون «پذیرش تفکر رئیس‌جمهور» سیاسی به نظر می‌آید، اما واقعیت این است که این شاخص هم ضروری است. زیرا نمی‌توان انتظار داشت مدیری انتخاب شود که با رویکرد سیاسی یا مدیریتی رئیس‌جمهور و دولت زاویه داشته باشد. در این صورت نه تنها همکاری غیرممکن می‌شود، بلکه نظام مدیریتی آن مجموعه خاص دچار واگرایی در رویکرد خواهد شد.

ماموریت مسرور در ارتقای جایگاه مناطق آزاد

درکنار همه اینها، به نظر می‌رسد رضا مسرور در انتخاب این رویکرد، یک هدف کلان‌تر را نیز دنبال می‌کند: افزایش کارآمدی مناطق آزاد و حرکت آنها در خدمت منافع ملی.

مناطق آزاد در سال‌های گذشته به دلیل حضور مدیران غیرکارآمد و فاقد تخصص که عمدتا به دلیل روابط سیاسی و نزدیکی به چهره‌های متنفذ سیاسی، دچار ضعف‌های جدی شد. این ضعف‌ها هم باعث شکست در انجام ماموریت‌های محوله و در وهله دیگر، دورشدن مناطق آزاد از جایگاهی شد که در اقتصاد ملی، به‌ویژه در دوران تحریم، برای این مناطق تعریف شده بود.

حالا مسرور دریافته‌است که برای ارتقای جایگاه مناطق آزاد و تحقق ماموریت‌های آنها، مثلا انتقال فناوری به داخل یا جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی، نیازمند همکارانی متخصص و کارآمد است. درغیر این صورت، همچون دوره گذشته، اگر مدیران براساس ضوابط دیگری انتخاب شوند، برای آن فرد و جریان متبوع او مزیتی خواهند داشت، اما کشور و دولت از این مدیریت‌ها طرفی نخواهند بست. تکیه بر ملاک‌های اعلامی رئیس‌جمهور در انتخاب مدیران از سوی دبیر شورای عالی مناطق آزاد، گامی است برای بازگشت مدیریت مناطق آزاد به جایگاه واقعی، و در ادامه بازگشت مناطق آزاد به جایگاه واقعی در اقتصاد ایران. این همان تحولی است که مسرور در مناطق آزاد و ویژه تجاری ایران رقم خواهد زد، آن هم با همکاری مدیرانی که تنها دغدغه ارتقای اقتصاد ملی را داشته باشند و البته که از توانایی لازم برای حرکت در مسیر این دغدغه برخوردار باشند.