ناگفته‌های مرگ باردو

به گزارش سرمایه فردا، در پیچ و تاب تاریخ معاصر، مرگ بریژیت باردو، اسطوره سینمای فرانسه، همچون تیغی دو لبه عمل کرده و مرزهای ایدئولوژیک را عمیق‌تر کرده است. در نمونه‌ای عیان، مارین لوپن، رهبر راست افراطی، در مراسم تشییع او حضور می‌یابد اما امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور، از شرکت در آن پرهیز می‌کند. باردو که روز یکشنبه در سن ۹۱ سالگی چشم از جهان فروبست، در سال‌های واپسین عمرش به نمادی از جنجال بدل شد: چندین محکومیت قضایی به جرم نفرت‌پراکنی، از جمله علیه مسلمانان و حمایت پرشور از راست افراطی. به هنین دلیل باردو در دادگاه‌های فرانسه چندین بار محکوم شد؛ اتهاماتی که شامل توهین به مسلمانان و ترویج نفرت بود.

گفتنی است، ین فعال سرسخت حقوق حیوانات، لوپن را در انتخابات ۲۰۱۲ و ۲۰۱۷ «ژان دارک مدرن» نامید و او را ناجی فرانسه دانست. با این حال، دفتر ریاست‌جمهوری پیشنهاد برگزاری مراسم وداع ملی را به خانواده باردو ارائه کرده، اما هنوز پاسخی دریافت نکرده است. اریک سیوتی، سیاستمدار محافظه‌کار، خواستار مراسمی مشابه آنچه برای جانی هالیدی در ۲۰۱۸ برگزار شد، شده است. آن‌ها می‌خواهند به این نماد بلوند موج نو سینمای فرانسه، ادای احترامی ملی کنند. با این حال، چپ‌گرایان به شدت مخالف‌اند. اولیویه فور، رهبر حزب سوسیالیست، با اشاره به محکومیت‌های باردو به جرم نژادپرستی، این ایده را مردود دانست و گفت: «چنین فردی شایسته تجلیل ملی نیست.»  از سوی دیگر، بنیاد حقوق حیوانات باردو اعلام کرده که مراسم تشییع در کلیسایی در سن‌تروپز، زادگاه جنوبی او، در هفتم ژانویه برگزار می‌شود و سپس تدفین خصوصی خواهد بود، هرچند مکان دقیق آن فاش نشده.

باردو در سال ۲۰۱۸ بیان کرده بود که مایل است در باغ خانه‌اش دفن شود تا از هجوم «جمعیت احمق‌ها» به قبر والدین و اجدادش جلوگیری کند. سیلوی سیری، شهردار سن‌تروپز، تأیید کرد که وصیت نهایی او رعایت شده، اما جزئیات بیشتری ارائه نداد. شوهر چهارم باردو، برنار دورمال، مشاور ژان‌ماری لوپن، رهبر فقید راست افراطی بود؛ رهبری که دخترش مارین حزب را به ارث برد. لوپن اکنون با محکومیت فساد روبروست و ممکن است از نامزدی چهارم در انتخابات ۲۰۲۷ محروم شود. با این حال، حزب تجمع ملی او، با کناره‌گیری ماکرون پس از دو دوره، بهترین فرصت خود را برای پیروزی می‌بیند.

اما میراث باردو فراتر از مرزهای فرانسه رفته و در آمریکا نیز طوفانی به پا کرده است. در سال‌های پرتنش اخیر، جایی که ترور شخصیت‌هایی چون چارلی کرک و قتل راب راینر جنجال‌آفرین شد، مرگ باردو بحث‌های مشابهی را برانگیخت. باردو که مسلمانان را عامل «ویرانی» فرانسه می‌دانست، حامیان جنبش #من_هم را که در راستای حقوق زنان و برابری جنسیتی جان گرفت، «ریاکار و مسخره» خواند و در کتاب خاطراتش به آنان تاخت و تا پایان عمر از فمینیسم مدرن انتقاد کرد. او هرگز عذرخواهی نکرد و این مواضع راست افراطی‌اش، او را به نمادی جنجالی بدل ساخت. مواضع باردو، که ریشه در ایدئولوژی راست افراطی داشت، طی دهه‌های پایانی عمرش او را به چهره‌ای بحث‌برانگیز تبدیل کرد. در حوزه مهاجرت، او بارها از «هجوم مهاجران» سخن گفت و ساکنان جزیره رئونیون فرانسه را «وحشی» خواند، که این اظهارات منجر به پنج محکومیت قضایی برای ترویج نفرت نژادی شد. او همچنین ممنوعیت ذبح حلال را که طی سال‌های اخیر فارغ از مسائل دینی، به دلیل بهداشتی‌تر بودن و سلامت مورد توجه اروپایی‌های مسیحی هم قرار گرفته است، خواستار شد.

در حیطه حقوق حیوانات، باردو پس از ترک سینما در ۳۹ سالگی، بنیاد خود را در ۱۹۸۶ تأسیس کرد و برای نجات فک‌های نوزاد، فیل‌ها و ممنوعیت فوا گرا مبارزه کرد. او حتی تهدید کرد فرانسه را ترک کند اگر دولت دو فیل مبتلا به سل را بکشد و ولادیمیر پوتین را به دلیل گیاهخواری ستود. حمایت از راست افراطی نیز بخشی کلیدی از مواضع او بود: بیش از ۳۰ سال از حزب جبهه ملی حمایت کرد و در ۱۹۹۲ با مشاور سابق لوپن ازدواج کرد. باردو خود را «راست‌گرای قاطع» می‌دانست اما ادعا می‌کرد برای حقوق حیوانات با هر سیاستمداری همکاری می‌کند، از جمله ژان‌لوک ملانشون چپ‌گرا.

چپل رون، خواننده پاپ آمریکایی، نخستین قربانی این جنجال شد. او پس از ادای احترام به باردو، با سیل انتقادات مردم روبرو گشت و در نهایت پست خود را حذف کرد. رون توضیح داد که از مواضع باردو آگاه نبوده و «بدیهی است که از آن‌ها دفاع نمی‌کند.» شان بیکر، کارگردان مطرح سینما که سال گذشته فیلم «آنورا» را از او دیدیم و در اسکار ۲۰۲۵ جوایز متعددی از جمله بهترین فیلم، کارگردانی و فیلمنامه را برد، دومین قربانی این ماجرا شد.

بیکر در صفحه خصوصی‌شده‌اش در ایکس، تصویری از باردو منتشر کرد و نوشت: «روحت شاد، نماد نمادها.» این پست با واکنش‌های تند روبرو شد؛ کاربران به نژادپرستی، هموفوبیا و مواضع ضد اسلامی باردو اشاره کردند. بیکر به جای عذرخواهی، کامنت‌ها را حذف کرد و حساب‌های منتقد را بلاک نمود. یکی از کاربران نوشت: «این بدبخت به خاطر یادآوری نژادستیزی باردو مردم را بلاک می‌کند؛ هر روز بیش از پیش از شان بیکر بیزار می‌شوم.» پست‌های متعدد در ایکس نشان می‌دهد که بیکر چندین کاربر را به دلیل چنین کامنت‌هایی مسدود کرده که این اقدام او را به نمادی از عدم تحمل انتقاد بدل کرد.

این جنجال‌ها نشان‌دهنده عمق شکاف ایدئولوژیک در جوامع غربی است: باردو، که زمانی نماد آزادی و زیبایی بود، اکنون به عنوان چهره‌ای پیچیده و ضد بشر به یاد می‌آید. میراث او نه تنها در فرانسه، بلکه در عرصه جهانی، بحث‌هایی درباره مرزهای تجلیل از مشاهیر و مسئولیت اخلاقی برانگیخته است. در حالی که برخی او را به خاطر فعالیت‌های حقوق حیوانات می‌ستایند، دیگران نمی‌توانند گذشته جنجالی‌اش به ویژه افکار و اعمالش بر ضد مسلمانان را نادیده بگیرند.