مافیای خودرو پشت قیمت خودرو خارجی

به گزارش سرمایه فردا، هفته گذشته ثبت نام برای خودروهای وارداتی آغاز شده و در این دوره قرار شده ۲۵ مدل خودرو عرضه شود. در حالی گفته می شود که عرضه خودروهای وارداتی به تعدیل قیمت خودرو خارجی در بازار ایران منجر می شود. اما حداقل بعد از عرضه ۳۰ هزار خودرو در بازار ایران هنوز اتفاقی در بازار خودرو نیفتاده است.

در حال حاضر خودروهای خارجی در بازار که آزادانه واردات نمی شوند به همین دلیل قیمت خودرو خارجی نجومی است. برای نمونه قیمت بنز مدل ۲۰۱۳ در ایران حدود ۲۴ تا ۵۷ میلیارد تومن قیمت گذاری می شود. یا خودروی ام وی ام مدل ۲۰۱۳ حدود ۲۲ میلیارد تومان در بازار ایران آگهی می شود در حالی که مرسد بنز E250 مدل ۲۰۲۴ در دبی با دلار ۶۰ هزار تومانی قیمت حدود ۱۲ میلیارد تومان فروخته می شود. قیمت خودروهایی که هم اکنون به بازار ایران واردات می شوند و قیمت های نجومی پیدا می کنند در بازار کشورهای منطقه بسیار ارزان قیمت هستند برای نمونه تویوتا کرولا در ایران بیش از ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان قیمت می خورد، اما در دوبی همین خودرو را می توان کمتر از نصف قیمت خریداری کرد آنهم با دلار روز.

چرا مافیا مانع ارزان شدن قیمت خودرو خارجی است؟

در حال حاضر مافیای بازار خودرو در ایران اجازه نمی دهد که بازار خودرو همچنان در رکود باقی بماند. زیرا در شرایطی خودروهایی ایرانی می توانند در بازار ایران مشتریان زیادی پیدا کند که همچنان واردات خودرو محدود باشد و عرضه خودرو خارجی نیز در حداقل ممکن باشد. در مقطع کنونی حدود ۱۰۰ هزار عرضه خودرو در بازار کمتر از نیاز مصرف کنندگان است. این عدم تناسب بین عرضه و تقاضا باعث شده همچنان قیمت خودرو خارجی افزایشی باشد. در نتیجه پول های بزرگ در بازار خودرو جریان دارد و مردم نیز برای اینکه بتوانند سودی از این بازار ببرند تقاضا برای خودروهای ارزان قیمتی ایران ایجاد می کنند.

در نتیجه همان خودروهای ارزان ایرانی نیز گران شده اند. در حالی که اگر نرخ دلاری یک خودرو ۷۰۰ میلیون تومانی ایرانی را با خودرو خارجی مقایسه کنید بیش از ۱۰ هزار دلار قیمت خواهد داشت. به طور قطع بسیاری از همین خودروهای وارداتی که در ایران با قیمت بالاتر از ۲ میلیارد تومان در بازار ایران عرضه می شود در کشور مبدا زیر ۱۰ میلیارد تومان قیمت دارد. با این حال همواره نسبت به قیمت گذاری دستوری و قیمت پایین خودرو گلایه مند هستند. در حالی که همین شرکت های خودروسازی از انواع یارانه ها استفاده می کنند. برای نمونه از بورس کالا ورق فلزی و محصولات پتروشیمی را با قیمت پایین تر از بازار آزاد دریافت می کند. همچنین از سوخت یارانه ای نیز بهره مند هستند. با این حال محصولات آنها قابلیت رقابت با خودروهای چینی هم ندارند.

هدف لابی خصوصی سازی دو خودروساز چیست؟

خودروسازان با ادامه فشار به دولت درقبال صورت های مالی زیان دیده تلاس برای خصوصی سازی دارند. لابی های لازم برای خصوصی سازی را شکل داده اند تا این خودروسازی ها را با حداقل قیمت بخرند. در سال های اخیر نیز به اسم زیان سازی بستر خرید ارزان قیمت این خودروسازی ها را انجام داده اند. در حالی که هدف اصلی از موضوع واگذاری صنعت خودرو تولید محصولات کیفی است. اما با توجه به لابی های قدرت و شرکت هایی که به دنبال خصوصی سازی و خرید دو خودروساز بزرگ هستند به نظر نمی رسید برنامه ای برای تولید کیفی خودرو داشته باشند. چراکه در شرایط کنونی همان شرکت ها در حال مونتاژ خودروهای چینی هستند.

نکته جالب تر اینکه دو خودرو سازی که قصد خرید ایران خودرو و سایپا را دارند خودروهای مونتاژی را با قیمت بسیار بالا در بازار آزاد عرضه می کنند. برای نمونه خودروی فیدلیتی که در بازار ایران حدود ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان قیمت گذاری می شود در بازار چین بین ۱۰ تا ۱۵ هزار دلار قیمت گذاری شده است. یعنی مدل پرآپشن این خودرو در چین با پول ایران زیر یک میلیارد تومان قیمت دارد. حتی در بازار پاکستان این خودرو که به صورت وارداتی عرضه می شود بسیار ارزانتر از فیدلیتی مونتاژ ایرانی است.

لابی خودروسازان به قدری قدرتمند شده که به دنبال جهت دادن به برنامه های دولت در بازار خودرو است. چندی پیش تلاش بر این بود که دولت بیشتر روی واردات خودروهای برق تمرکز کند. از آنجایی که ایستگاه شارژ خودرو برقی در ایران بسیار محدود و تنها در سطح شهر تهران وجود دارد تقاضا برای این خودرو تنها محدود به ناوگان تاکسیرانی می شود. بنابراین واردات این خودروها عملا تاثیری بر تقاضای خودروهای ایرانی ندارند.

واردات خودروهای گازی به جای خودروهای برقی

البته به تازگی وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت روی واردات خودروهای گازی به جای خودروهای برقی تاکید دارد. هرچند این مساله می تواند مشکلات خودروهای برقی را برطرف کند. اما همچنان روی بازار خودروهای شرکت های داخلی تاثیر نمی‌گذارد. بنابراین در شرایط کنونی اگر دولت به دنبال رفع مشکل بازار خودرو است باید به دنبال واردات خودروهای اقتصاد و همچنین خودروهای دست دوم برود.

هرچند دولت وعده واردات خودروهای دست دوم را داده است. اما از آنجایی که روی بحث ارز این نوع واردات شفافیت لازم وجود ندارد دستورالعمل آن بلاتکلیف مانده است. به طور قطع امکان اصلاح این دستورالعمل وجود دارد و زمینه را برای واردات خودروهای دست دوم فراهم کند. یکی از لابی های که درباره همین مقررات و ستورالعمل وجود دارد عده ای قصد دارد که شرکت های واردکننده و خودروساز را به مجری واردات این نوع خودروها بکنند تا همچنان آنها بتوانند ضمن حفظ انحصار در عرضه خودرو در بازار، از رانت های ارزی دیگری نیز بهره مند شوند.

قیمت خودرو خارجی باید کمتر از ۱۵ هزار دلار باشد

در شرایط کنونی اگر هدف عبور از مشکلات کنونی بازار خودرو باشد ابتدا باید دولت موضوع واردات خودروهای اقتصادی را تعیین تکلیف کند و اجازه واردات خودروهای بالای ۱۵ هزار دلار به شکل گسترده را ندهد. به عبارت دیگر تنها ۱۰ درصد از قیمت خودرو خارجی باید بالاتر از ۱۵ هزار دلار باشد. مابقی این خوردوها باید اقتصادی باشند. از طرف دیگر محدود کردن واردات خودروهای خارجی به مدل های برقی یا گازسوز منجر می شود تا تقاضای بازار چندان پاسخ داده نشود.

در چند وقت اخیر بسیاری از شرکت های بزرگ میزان مصرف سوخت خودروها را به شدت کاهش داده اند به طوری که هم اکنون بسیاری از خودروهای ارزان قیمت بنزین سوز در هر ۱۱۰۰ کیلومتر زیر ۵ لیتر بنزین مصرف می کنند. در حالی که در ایران خودروها بین ۸ تا ۱۰ لیتر بنزین مصرف می کنند. این ناکارآمدی در میزان مصرف سوخت در کنار قیمت بالای آنها هیچ توجیهی وجود ندارد که واردات خودرو محدود شود.

به عبارت دیگر در حال حاضر سالانه ایران کمتر از یک میلیون و ۱۰۰ هزار خودرو تولید می کند و بیش از ۱۰۰ هزار خودرو کمتر از تقاضا در بازار عرضه می شود. به همین دلیل در مقطع کنونی باید این ناترازی از طریق واردات خودروهای اقتصادی جبران شود. در حالی که در یک سال گذشته کمتر از ۳۰ هزار خودرو واردات شده که نشان می دهد که همچنان بازار خودرو داخلی با کمبود عرضه مواجه است.

عرضه خودرو در بورس کالا به نفع کیست؟

چالش دیگری که هم اکنون بازار خودرو ایران با آن دست و پنجه نرم می کند موضوع نحوه عرضه خودرو است بسیاری از همین مافیای خودرو به دنبال فعال سازی بورس کالا هستند تا از این بستر زمینه را برای آزادسازی قیمت خودرو فراهم کنند. از طرف دیگر خودروهایی که هم اکنون باید از طریق سامانه یکپارچه عرضه شوند را می خواند به بورس کالا واردکنند. با توجه به اینکه دربورس قیمت ها بر مبنای عرضه و تقاضا تعیین می شود کاملا یک بازار پرنوسان خواهد بود. هرچند برخی استدلال ی کنند بورس کالا ابزاری برای قیمت گذاری شفاف است.

به طور قطع این بازار برای خودرو که کاملا تحت تاثیر مافیای بازار و دلالان است نمی تواند ابزاری شفاف باشد. حتی در مقطع کنونی بهره گیری از بورس کالا می تواند به ابزاری برای حرکت دادن پول ها به سمت این بازار باشد. طبق تجربه هر چقدر یک بازار برای معامله گران جذابتر شود به همان اندازه می تواند دچار نوسان بیشتری شود. از این رو بهترین سیاست برای حمایت از قدرت خرید مردم در بازار حفظ چارچوب های قیمت‌گذاری و تاکید بر کیفیت و استانداردسازی خودرو است. حتی اگر شرکت های خودرویی تولید خودرو را کاهش دادند می توان ان را با واردات پوشش داد. چراکه این شرکت های داخلی در سال های گذشته با وجود حمایت های ارزی و مواد اولیه نتوانسته اند هنوز خود را با بازار ایران هماهنگ کنند.